หม่อมอมรวงษ์วิจิตร์ (หม่อมราชวงศ์ปฐม) เป็นอดีตข้าราชการในกระทรวงมหาดไทยสมัยรัชกาลที่ 5 และเป็นผู้แต่งหนังสือพงศาวดารหัวเมืองมณฑลอีสาน ซึ่งเป็นเอกสารสำคัญในการศึกษาเรื่องราวของภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยปัจจุบัน
หม่อมอมรวงษ์วิจิตร์
(หม่อมราชวงศ์ปฐม) |
|---|
| เสียชีวิต | 23 มิถุนายน พ.ศ. 2451
มณฑลอีสาน ประเทศสยาม |
|---|
| สัญชาติ | สยาม |
|---|
| อาชีพ | ข้าราชการฝ่ายปกครอง |
|---|
| มีชื่อเสียงจาก | ผู้ริเริ่มรวมรวมประวัติศาสตร์ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของสยาม |
|---|
| บุตร | พระยานเรนทรราชา (หม่อมหลวงอุรา คเนจร) |
|---|
| บิดามารดา | หม่อมเจ้าเมฆิน คเนจร
|
|---|
หม่อมอมรวงษ์วิจิตร์ เป็นหม่อมราชนิกูล มีนามเดิมว่าหม่อมราชวงศ์ปฐม เป็นโอรสในหม่อมเจ้าเมฆิน คเนจร เป็นพระนัดดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอมเรนทรบดินทร์ ต้นราชสกุล คเนจร และเป็นพระราชปนัดดาในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เกิดเมื่อใดยังสืบหาหลักฐานไม่พบ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงระบุในพระนิพนธ์คำนำหนังสือประชุมพงศาวดารภาค 4 ฉบับพิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2458 ไว้ว่า หม่อมอมรวงษ์วิจิตร์ได้รับการศึกษาชั้นต้นจากโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ ในพระบรมมหาราชวัง เมื่อศึกษาจนครบหลักสูตรแล้ว จึงเข้ารับราชการในหน่วยงานต่าง ๆ ก่อนจะย้ายเข้ามารับราชการในกระทรวงมหาดไทย โดยสมัครออกไปรับราชการในพื้นที่มณฑลอีสาน ตั้งแต่ครั้งพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ ยังเป็นข้าหลวงต่างพระองค์ ได้รับความก้าวหน้ามาเป็นลำดับจากตำแหน่งผู้ช่วยจนเป็นถึงปลัดมณฑลเป็นตำแหน่งสุดท้าย
เมื่อตรวจสอบในราชกิจจานุเบกษา ปรากฏข้อมูลบางส่วนเกี่ยวกับประวัติการรับราชการของหม่อมอมรวงษ์วิจิตร์ดังนี้ (หมายเหตุ: วันขึ้นปีใหม่ขณะนั้นคือวันที่ 1 เมษายน)
- 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2441 หม่อมอมรวงศ์วิจิตร์ ราชินิกูล ถือศักดินา 800
- พ.ศ. 2444 ข้าหลวงมหาดไทยมณฑลอีสาน
- 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2446 ลาออกจากตำแหน่งข้าหลวงมหาดไทยมณฑลอีสาน เพื่อย้ายกลับเข้ามารับราชการในพระนคร
- 4 มิถุนายน พ.ศ. 2447 รับราชการเป็นเลขานุการกระทรวงมหาดไทยในพระนคร
- 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2447 ย้ายไปรับราชการเป็นผู้รั้งตำแหน่งปลัดเทศาภิบาลมณฑลกรุงเก่า (นับรวมเข้าในทำเนียบนามผู้ว่าราชการจังหวัดพระนครศรีอยุธยา)
- 6 ตุลาคม พ.ศ. 2448 ย้ายไปรับตำแหน่ง ผู้ว่าราชการเมืองสิงห์บุรี แทนพระพิศาลสงคราม ที่ไปเป็นปลัดมณฑลภูเก็ต
- 18 ธันวาคม พ.ศ. 2448 ย้ายจากตำแหน่งผู้ว่าราชการเมืองสิงห์บุรี ไปเป็นผู้ว่าราชการเมืองอ่างทอง
- 31 ตุลาคม พ.ศ. 2450 ย้ายจากตำแหน่งผู้ว่าราชการเมืองอ่างทอง ไปเป็นปลัดมณฑลอีสาน (นับรวมเข้าในทำเนียบนามผู้ว่าราชการจังหวัดอุบลราชธานี)
หม่อมอมรวงษ์วิจิตรถึงแก่กรรมเนื่องจากป่วยเป็นไข้ เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน พ.ศ. 2451 แต่ในคำนำหนังสือประชุมพงศาวดารภาค 4 ระบุว่าเป็นวันที่ 11 ตุลาคม ปีเดียวกัน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเล่าถึงการเสียชีวิตของหม่อมอมรวงศ์วิจิตร์ไว้ว่า "เมื่อปีมะแมนพศก จุลศักราช 1269 พ.ศ. 2450 มีราชการเกิดขึ้นทางชายแดนซึ่งจำจะต้องส่งข้าราชการผู้รู้ราชการออกไปพบปะกับข้าหลวงฝรั่งเศส เวลานั้นเป็นฤดูฝน ทางที่จะไปต้องไปในดงที่ไข้ร้าย หม่อมอมรวงษ์วิจิตรรับอาสาออกไป ก็ไปเป็นไข้กลางทาง แต่ไม่ยอมกลับ ทำแคร่ให้คนหามออกไปราชการทั้งเป็นไข้จนสำเร็จราชการแล้ว ขากลับมาหมดกำลังทนพิษไข้ไม่ได้ สิ้นชีพในระหว่างทางที่มา" ในหนังสือประวัติศาสตร์จังหวัดอ่างทอง จัดพิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2554 ระบุถึงราชการชายแดนของหม่อมอมรวงษ์วิจิตรในครั้งนั้นว่าเป็นการควบคุมการปักปันเขตแดนไม่ให้ฝรั่งเศสเอาเปรียบไทยจนเกินไป
งานเขียน หม่อมอมรวงษ์วิจิตรได้เขียนหนังสือประวัติศาสตร์เกี่ยวกับพื้นที่มณฑลอีสานในเวลาว่างจากการปฏิบัติราชการด้วยรักในวิชาความรู้และเจตนาจะให้เป็นประโยชน์ต่อราชการ ปรากฏผลงานเท่าที่พบดังนี้
- พงศาวดารหัวเมืองมณฑลอิสาณ ตีพิมพ์ครั้งแรกในประชุมพงศาวดารภาคที่ 4 เมื่อ พ.ศ. 2458
- พงศาวดารนครจำปาศักดิ์ ฉบับหม่อมอมรวงษ์วิจิตร (ม.ร.ว.ปฐม คเนจร) ตีพิมพ์ครั้งแรกในประชุมพงศาวดารภาคที่ 70 เมื่อ พ.ศ. 2484
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อ้างอิง - ครอบคลุมพื้นที่ปัจจุบันของจังหวัดอุบลราชธานี, จังหวัดอำนาจเจริญ, จังหวัดยโสธร, จังหวัดศรีสะเกษ, จังหวัดสุรินทร์, จังหวัดร้อยเอ็ด, จังหวัดมหาสารคาม และจังหวัดกาฬสินธุ์ ของประเทศไทย แขวงจำปาศักดิ์ ของประเทศลาว จังหวัดพระวิหาร และจังหวัดสตึงแตรง ของประเทศกัมพูชา
- ↑ ดำรงราชานุภาพ. คำนำ ใน ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 4 อำมาตย์เอก พระยาศรีสำรวจ (ชื่น ภัทรนาวิก) ม.ม. ท.ช. รัตน ว.ป.ร.4 พิมพ์แจกในงานศพ พัน ภัทรนาวิก ผู้มารดา เมื่อปีเถาะสัปตศก พ.ศ. 2458. โบราณคดีสโมสร. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2458. หน้า ญ - ท.
- ส่งสัญญาบัตรไปพระราชทาน
- ส่งสัญญาบัตรตำแหน่งหน้าที่ไปพระราชทาน
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง หม่อมอมรวงษ์วิจิตร์ ลาออกจากตำแหน่งข้าหลวงมหาดไทยมณฑลอีสานเข้ามารับราชการกรุงเทพฯ ให้ขุนภักดีรณชิตไปรับราชการในตำแหน่งว่าที่ข้าหลวงมหาดไทยมณฑลอีสาน, เล่ม 20, ตอน 46, 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2446, หน้า 789
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ให้หม่อมอมรวงษ์วิจิตรเป็นเลขานุการกระทรวงมหาดไทย, เล่ม 21, ตอน 11, 12 มิถุนายน พ.ศ. 2447, หน้า 161
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ให้หม่อมอมรวงษ์วิจิตร ผู้แทนเลขานุการมหาดไทย เป็นผู้รั้งตำแหน่งปลัดเทศาภิบาล มณฑลกรุงเก่า ให้พระราชพินิจจัยเป็นผู้แทนเลขานุการต่อไป, เล่ม 21, ตอน 46, 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2447, หน้า 844
- แจ้งความกระทรวงมหาดไทย
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงมหาดไทย [ให้หม่อมอมรวงษ์วิจิตรเป็นผู้ว่าราชการเมืองอ่างทอง ให้พระราชพินิจจัยเป็นผู้ว่าราชการเมืองสิงห์บุรี ให้พระมนตรีพจนกิจเป็นเลขานุการกระทรวงมหาดไทย ให้พระองค์เจ้ากัลยาณประวัติปลัดบัญชี], เล่ม 22, ตอน 39, 24 ธันวาคม พ.ศ. 2448, หน้า 951
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ให้หม่อมอมรวงษ์วิจิตรไปว่าที่ปลัดมณฑลอิสาน ให้พระทรงสุรเดชไปว่าที่ผู้ว่าราชการเมืองอ่างทอง ให้หลวงสาทรศุภกิจว่าที่ผู้ว่าราชการเมืองสิงห์บุรี ให้พระอินทรประสิทธิ์ศรไปว่าที่ผู้ว่าราชการเมืองชัยภูมิ], เล่ม 24, ตอน 28, 13 ตุลาคม พ.ศ. 2450, หน้า 675
- ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย [หม่อมอมรวงษ์วิจิตร์ (ม.ร.ว. ปฐม), หลวงวิจารณ์สมบัติ (เริก), พระยาภักดีภูธร (นิล)], เล่ม 25, ตอน 14, 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2451, หน้า 435
- คณะกรรมการจัดทำหนังสือประวัติศาสตร์จังหวัดอ่างทอง. ประวัติศาสตร์จังหวัดอ่างทอง จัดพิมพ์เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. พิมพ์ครั้งที่ 1. ม.ป.ท., ม.ป.ป. (เอกสารออนไลน์ เผยแพร่โดยสำนักงานจังหวัดอ่างทอง เข้าถึงเมื่อ 9 ธันวาคม 2558)
- กรมศิลปากร. ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 70 เรื่อง เมืองนครจำปาศักดิ์ พิมพ์แจกในงานพระราชทานเพลิงศพ หม่อมเจ้าหญิงคอยท่า ปราโมช ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส วันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2484. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์พระจันทร์, 2484.
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
หม, อมอมรวงษ, ตร, หม, อมราชวงศ, ปฐม, เป, นอด, ตข, าราชการในกระทรวงมหาดไทยสม, ยร, ชกาลท, และเป, นผ, แต, งหน, งส, อพงศาวดารห, วเม, องมณฑลอ, สาน, งเป, นเอกสารสำค, ญในการศ, กษาเร, องราวของภาคตะว, นออกเฉ, ยงเหน, อของประเทศไทยป, จจ, นหม, อมอมรวงษ, ตร, หม, อมราชวงศ, . hmxmxmrwngswicitr hmxmrachwngspthm epnxditkharachkarinkrathrwngmhadithysmyrchkalthi 5 aelaepnphuaetnghnngsuxphngsawdarhwemuxngmnthlxisan sungepnexksarsakhyinkarsuksaeruxngrawkhxngphakhtawnxxkechiyngehnuxkhxngpraethsithypccubnhmxmxmrwngswicitr hmxmrachwngspthm esiychiwit23 mithunayn ph s 2451mnthlxisan praethssyamsychatisyamxachiphkharachkarfaypkkhrxngmichuxesiyngcakphurierimrwmrwmprawtisastrphakhtawnxxkechiyngehnuxkhxngsyambutrphrayanernthrracha hmxmhlwngxura khencr bidamardahmxmecaemkhin khencr enuxha 1 prawti 2 nganekhiyn 3 ekhruxngrachxisriyaphrn 4 xangxingprawti aekikhhmxmxmrwngswicitr epnhmxmrachnikul minamedimwahmxmrachwngspthm epnoxrsinhmxmecaemkhin khencr epnphranddainphraecabrmwngsethx krmhmunxmernthrbdinthr tnrachskul khencr aelaepnphrarachpnddainphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw ekidemuxidyngsubhahlkthanimphb smedcphraecabrmwngsethx krmphrayadarngrachanuphaph thrngrabuinphraniphnthkhanahnngsuxprachumphngsawdarphakh 4 chbbphimphkhrngaerk ph s 2458 iwwa hmxmxmrwngswicitridrbkarsuksachntncakorngeriynphratahnkswnkuhlab inphrabrmmharachwng emuxsuksacnkhrbhlksutraelw cungekharbrachkarinhnwyngantang kxncayayekhamarbrachkarinkrathrwngmhadithy odysmkhrxxkiprbrachkarinphunthimnthlxisan 1 tngaetkhrngphraecabrmwngsethx krmhlwngsrrphsiththiprasngkh yngepnkhahlwngtangphraxngkh idrbkhwamkawhnamaepnladbcaktaaehnngphuchwycnepnthungpldmnthlepntaaehnngsudthay 2 emuxtrwcsxbinrachkiccanuebksa praktkhxmulbangswnekiywkbprawtikarrbrachkarkhxnghmxmxmrwngswicitrdngni hmayehtu wnkhunpiihmkhnannkhuxwnthi 1 emsayn 5 kumphaphnth ph s 2441 hmxmxmrwngswicitr rachinikul thuxskdina 800 3 ph s 2444 khahlwngmhadithymnthlxisan 4 6 kumphaphnth ph s 2446 laxxkcaktaaehnngkhahlwngmhadithymnthlxisan ephuxyayklbekhamarbrachkarinphrankhr 5 4 mithunayn ph s 2447 rbrachkarepnelkhanukarkrathrwngmhadithyinphrankhr 6 2 kumphaphnth ph s 2447 yayiprbrachkarepnphurngtaaehnngpldethsaphibalmnthlkrungeka 7 nbrwmekhainthaeniybnamphuwarachkarcnghwdphrankhrsrixyuthya 6 tulakhm ph s 2448 yayiprbtaaehnng phuwarachkaremuxngsinghburi aethnphraphisalsngkhram thiipepnpldmnthlphuekt 8 18 thnwakhm ph s 2448 yaycaktaaehnngphuwarachkaremuxngsinghburi ipepnphuwarachkaremuxngxangthxng 9 31 tulakhm ph s 2450 yaycaktaaehnngphuwarachkaremuxngxangthxng ipepnpldmnthlxisan 10 nbrwmekhainthaeniybnamphuwarachkarcnghwdxublrachthani hmxmxmrwngswicitrthungaekkrrmenuxngcakpwyepnikh emuxwnthi 23 mithunayn ph s 2451 11 aetinkhanahnngsuxprachumphngsawdarphakh 4 rabuwaepnwnthi 11 tulakhm piediywkn smedcphraecabrmwngsethx krmphrayadarngrachanuphaph thrngelathungkaresiychiwitkhxnghmxmxmrwngswicitriwwa emuxpimaaemnphsk culskrach 1269 ph s 2450 mirachkarekidkhunthangchayaednsungcacatxngsngkharachkarphururachkarxxkipphbpakbkhahlwngfrngess ewlannepnvdufn thangthicaiptxngipindngthiikhray hmxmxmrwngswicitrrbxasaxxkip kipepnikhklangthang aetimyxmklb thaaekhrihkhnhamxxkiprachkarthngepnikhcnsaercrachkaraelw khaklbmahmdkalngthnphisikhimid sinchiphinrahwangthangthima 2 inhnngsuxprawtisastrcnghwdxangthxng cdphimphemux ph s 2554 rabuthungrachkarchayaednkhxnghmxmxmrwngswicitrinkhrngnnwaepnkarkhwbkhumkarpkpnekhtaednimihfrngessexaepriybithycnekinip 12 nganekhiyn aekikhwikisxrs mingantnchbbekiywkb prachumphngsawdar phakhthi 4wikisxrs mingantnchbbekiywkb prachumphngsawdar phakhthi 70hmxmxmrwngswicitridekhiynhnngsuxprawtisastrekiywkbphunthimnthlxisaninewlawangcakkarptibtirachkardwyrkinwichakhwamruaelaectnacaihepnpraoychntxrachkar praktphlnganethathiphbdngni phngsawdarhwemuxngmnthlxisan tiphimphkhrngaerkinprachumphngsawdarphakhthi 4 emux ph s 2458 2 phngsawdarnkhrcapaskdi chbbhmxmxmrwngswicitr m r w pthm khencr tiphimphkhrngaerkinprachumphngsawdarphakhthi 70 emux ph s 2484 13 ekhruxngrachxisriyaphrn aekikhph s 2449 ekhruxngrachxisriyaphrnxnepnthiechidchuyingchangephuxk chnthi 4 cturthaphrnchangephuxk c ch 14 xangxing aekikh khrxbkhlumphunthipccubnkhxngcnghwdxublrachthani cnghwdxanacecriy cnghwdyosthr cnghwdsrisaeks cnghwdsurinthr cnghwdrxyexd cnghwdmhasarkham aelacnghwdkalsinthu khxngpraethsithy aekhwngcapaskdi khxngpraethslaw cnghwdphrawihar aelacnghwdstungaetrng khxngpraethskmphucha 2 0 2 1 2 2 darngrachanuphaph khana in prachumphngsawdar phakhthi 4 xamatyexk phrayasrisarwc chun phthrnawik m m th ch rtn w p r 4 phimphaeckinngansph phn phthrnawik phumarda emuxpiethaasptsk ph s 2458 obrankhdisomsr krungethph orngphimphosphnphiphrrththnakr 2458 hna y th sngsyyabtripphrarachthan sngsyyabtrtaaehnnghnathiipphrarachthan rachkiccanuebksa aecngkhwamkrathrwngmhadithy eruxng hmxmxmrwngswicitr laxxkcaktaaehnngkhahlwngmhadithymnthlxisanekhamarbrachkarkrungethph ihkhunphkdirnchitiprbrachkarintaaehnngwathikhahlwngmhadithymnthlxisan elm 20 txn 46 14 kumphaphnth ph s 2446 hna 789 rachkiccanuebksa aecngkhwamkrathrwngmhadithy eruxng ihhmxmxmrwngswicitrepnelkhanukarkrathrwngmhadithy elm 21 txn 11 12 mithunayn ph s 2447 hna 161 rachkiccanuebksa aecngkhwamkrathrwngmhadithy eruxng ihhmxmxmrwngswicitr phuaethnelkhanukarmhadithy epnphurngtaaehnngpldethsaphibal mnthlkrungeka ihphrarachphiniccyepnphuaethnelkhanukartxip elm 21 txn 46 12 kumphaphnth ph s 2447 hna 844 aecngkhwamkrathrwngmhadithy rachkiccanuebksa aecngkhwamkrathrwngmhadithy ihhmxmxmrwngswicitrepnphuwarachkaremuxngxangthxng ihphrarachphiniccyepnphuwarachkaremuxngsinghburi ihphramntriphcnkicepnelkhanukarkrathrwngmhadithy ihphraxngkhecaklyanprawtipldbychi elm 22 txn 39 24 thnwakhm ph s 2448 hna 951 rachkiccanuebksa aecngkhwamkrathrwngmhadithy eruxng ihhmxmxmrwngswicitripwathipldmnthlxisan ihphrathrngsuredchipwathiphuwarachkaremuxngxangthxng ihhlwngsathrsuphkicwathiphuwarachkaremuxngsinghburi ihphraxinthrprasiththisripwathiphuwarachkaremuxngchyphumi elm 24 txn 28 13 tulakhm ph s 2450 hna 675 rachkiccanuebksa khawtay hmxmxmrwngswicitr m r w pthm hlwngwicarnsmbti erik phrayaphkdiphuthr nil elm 25 txn 14 5 krkdakhm ph s 2451 hna 435 khnakrrmkarcdthahnngsuxprawtisastrcnghwdxangthxng prawtisastrcnghwdxangthxng cdphimphechlimphraekiyrtiphrabathsmedcphraecaxyuhw enuxnginoxkasphrarachphithimhamngkhlechlimphrachnmphrrsa 7 rxb 5 thnwakhm 2554 phimphkhrngthi 1 m p th m p p exksarxxniln ephyaephrodysankngancnghwdxangthxng ekhathungemux 9 thnwakhm 2558 krmsilpakr prachumphngsawdar phakhthi 70 eruxng emuxngnkhrcapaskdi phimphaeckinnganphrarachthanephlingsph hmxmecahyingkhxytha praomch n emruwdethphsirinthrawas wnthi 26 minakhm ph s 2484 krungethph orngphimphphracnthr 2484 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrnekhathungcak https th wikipedia org w index php title hmxmxmrwngswicitr hmxmrachwngspthm amp oldid 9093624, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
_ribbon.svg.html){kind=link}