หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล

เสวกตรี หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล โอรสใน พลตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ กับ หม่อมเจียงคำ ชุมพล ณ อยุธยา ประสูติเมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2442 ทรงเษกสมรสกับหม่อมเจ้าพวงรัตนประไพ เทวกุล พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ กับ หม่อมพุก จันทรเสน มีบุตรธิดา คือ

• นายแพทย์ หม่อมราชวงศ์พัชรีสาณ ชุมพล
• หม่อมราชวงศ์หญิงพวงแก้ว ชุมพล
• หม่อมราชวงศ์จาตุรีสาณ ชุมพล

หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล
พระนาม	หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล
ฐานันดร	หม่อมเจ้า
ราชวงศ์	ราชวงศ์จักรี
ข้อมูลส่วนพระองค์
ประสูติ	9 กรกฎาคม พ.ศ. 2442
สิ้นชีพิตักษัย	7 กันยายน พ.ศ. 2517 (75 ปี)
พระบิดา	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์
พระมารดา	หม่อมเจียงคำ ชุมพล ณ อยุธยา
ชายา	หม่อมเจ้าพวงรัตนประไพ เทวกุล

หม่อมเจ้าอุปลีสาน ชุมพล ทรงได้รับการศึกษาที่โรงเรียนมหาดเล็กหลวง จนสำเร็จการศึกษาระดับชั้นมัธยมศึกษา แล้วได้เข้ารับราชการในกระทรวงวัง สนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จนเมื่อมหาสงครามโลกครั้งที่สอง ได้สงบลง จึงกราบถวายบังคมลาออกจากราชการ เพื่อไปศึกษาต่อด้วยทุนส่วนตัวที่ประเทศอังกฤษ จนสำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาตรี สาขาประวัติศาสตร์และกฎหมาย ที่มหาวิทยาลัย Cambridge สำนัก Magdelene และกลับสู่ประเทศสยามเมื่อปี พ.ศ. 2469 หลังจากนั้นได้กลับเข้ารับราชการต่อที่กระทรวงวังในตำแหน่งปลัดกรมในกระทรวงวัง และเป็นปลัดจางวาง กรมมหาดเล็กหลวง จนถึงปี พ.ศ. 2475 จึงได้รับราชการสนองพระเดชพระคุณที่สำนักพระราชวัง จนถึงปี พ.ศ. 2477 เมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสละราชสมบัติ

หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล เป็นผู้ร่วมก่อตั้งธนาคารไทยทนุ เมื่อปี พ.ศ. 2492 และดำรงตำแหน่งประธานกรรมการคนแรกของธนาคาร และทรงดำรงตำแหน่งสมาชิกวุฒิสภาชุดที่ 2 (สมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2489) แต่งตั้งเมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน 2490 สิ้นสุดลงเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2493

ในปี พ.ศ. 2501 หม่อมเจ้าอุปลีสาน ชุมพล ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นผู้ดูแลรักษาและจัดการผลประโยชน์ทรัพย์สินส่วนพระองค์ แทนพระสุทธิอรรถนฤมนตร์ (สุธ เลขยานนท์) ตามประกาศนายกรัฐมนตรี ลงวันที่ 16 สิงหาคม 2501 และดำรงตำแหน่งประธานกรรมการผู้อำนวยการทรัพย์สินส่วนพระองค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

นอกจากนี้หม่อมเจ้าอุปลีสาน ชุมพล ยังได้ประทานที่ดินส่วนพระองค์ คือ "สวนโนนดง" ให้เป็นที่ก่อสร้างโรงพยาบาลประจำจังหวัดอุบลราชธานี เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่พลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ พระบิดา ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ และวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีสรรพสิทธิประสงค์ อุบลราชธานี

หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2517 สิริพระชันษา 75 ปี

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2505 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2473 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก (จ.ช.)
• พ.ศ. 2474 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 3 (ป.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2514 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2503 –   เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 9 (ร.จ.ท.9)

อ้างอิง

1. ที่ระลึกครบรอบ 150 ปี พลตรี กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์
2. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 48 หน้า 4790 วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2474http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2474/D/4789.PDF
3. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๗๙ ตอนที่ ๔๖ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑๒๔๙, ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๐๕
4. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญ, เล่ม ๔๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๑๑๕, ๑๖ พฤศจิกายน ๒๔๗๓
5. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๔๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๙๓, ๑๕ พฤศจิกายน ๒๔๗๔
6. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๘๘ ตอนที่ ๑๒๕ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑๔, ๑๙ พฤศจิกายน ๒๕๑๔
7. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญราชรุจิ, เล่ม ๗๗ ตอนที่ ๒๒ ง หน้า ๙๓๗, ๒๒ มีนาคม ๒๕๐๓