สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ

มหาอำมาตย์นายก สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ อดีตเสนาบดีกระทรวงต่างประเทศ องคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมุหมตรีและองคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับ สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม ในรัชกาลที่ 4) ร่วมพระชนนีเดียวกับสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า, สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี และเป็นพระปัยยกา (ทวด) ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก
เสนาบดีกระทรวงต่างประเทศ
ดำรงตำแหน่ง	12 มิถุนายน พ.ศ. 2428 - 28 มิถุนายน พ.ศ. 2466
สมุหมนตรี
ดำรงตำแหน่ง	16 ธันวาคม พ.ศ. 2453 - 28 มิถุนายน พ.ศ. 2458
หม่อม	หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมลม้าย เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมเหมือน เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมปุ่น เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมอบ เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมพุก เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมจันทร์ เทวกุล ณ อยุธยา
พระบุตร	48 องค์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา
ประสูติ	27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2401
สิ้นพระชนม์	28 มิถุนายน พ.ศ. 2466 (64 ปี)

พระประวัติ

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ ประสูติเมื่อวันเสาร์ เดือน 12 แรม 7 ค่ำ ปีมะเมียสัมฤทธิศก จ.ศ. 1220 ตรงกับวันที่ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2401 ในพระบรมมหาราชวัง โดยเป็นพระเจ้าลูกเธอชั้นกลาง ลำดับที่ 42 ในจำนวนทั้งหมด 84 พระองค์ ทรงมีพระเชษฐา พระขนิษฐา และพระอนุชาร่วมพระมารดาอีก 5 พระองค์ ได้แก่

• พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย (พระองค์นี้ได้รับพระนามตามบทบาทของเจ้าจอมมารดา)
• พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ)
• พระองค์เจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ (สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวีพระองค์แรกในรัชกาลที่ 5)
• พระองค์เจ้าสว่างวัฒนา (สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า)
• พระองค์เจ้าเสาวภาผ่องศรี (สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง)
• พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์)

เมื่อทรงพระเยาว์ ทรงได้รับการศึกษาขั้นต้นเขียนอ่านภาษาไทยในสำนักพระองค์เจ้าหญิงมณี และพระองค์เจ้าหญิงกฤษณา ซึ่งเป็นพระเจ้าลูกเธอในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงศึกษาภาษาบาลี แล้วเข้าชั้นมัธยมศึกษาในสำนักพระยาปริยัติธรรมธาดา (เปี่ยม) ผนวชเป็นสามเณร ไปประทับอยู่วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร ทรงศึกษาพระธรรมวินัยในสำนักสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ทรงเล่าเรียนภาษาอังกฤษที่โรงเรียนหลวง ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งขึ้นภายในกรมทหารมหาดเล็ก ในพระบรมมหาราชวัง กระทั่งลาผนวช และเข้ารับราชการ

สมเด็จฯ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ทรงบริหารราชการแผ่นดินตลอดพระชนม์ชีพ จากรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ทรงดำรงตำแหน่งไปรเวตสิเกรตารีฝรั่ง (ราชเลขานุการฝ่ายต่างประเทศ) ทำหน้าที่ดูแลงานต่างประเทศ ทรงมีบทบาทสำคัญด้านการทูต เป็นผู้เจรจาข้อพิพาทกับประเทศฝรั่งเศส ครั้งวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 ทรงเสนอให้มีการตั้งสถานทูตในต่างประเทศ ที่ทวีปยุโรปและสหรัฐ ทรงว่าราชการเป็นเสนาบดีกระทรวงการต่างประเทศทั้งในรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6 เป็นเวลา 37 ปี จนได้ชื่อว่าเป็น องค์บิดาแห่งการต่างประเทศของไทย

นอกเหนือจากการงานด้านการต่างประเทศ ได้ทรงงานที่สำคัญตลอดพระชนม์ชีพอีกหลายด้านเช่น ได้ทรงดำรงตำแหน่งนายกสภาการคลังในปี พ.ศ. 2465 ทรงดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีสภา เมื่อปี พ.ศ. 2437 และทรงดำรงตำแหน่งองคมนตรีเมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2430 ตั้งแต่ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯแต่งตั้งให้เป็นสมุหมนตรี(เทียบเท่าราชองครักษ์พิเศษของฝ่ายทหาร) เมื่อ 25 ธันวาคม พ.ศ. 2453 และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เลื่อนกรมขึ้นเป็น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทววะวงศ์วโรปการ เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 นอกจากนี้ยังได้รับพระราชยศมหาอำมาตย์นายก ซึ่งเป็นยศที่สูงสุดของข้าราชการพลเรือน(เทียบเท่าจอมพล) และทรงเป็นผู้ดูแลพระนครเมื่อทรงไม่ประทับอยู่ในพระนคร

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ทรงสนพระทัยในวิชาโหราศาสตร์ เมื่อ พ.ศ. 2432 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงประกาศใช้ปฏิทินแบบใหม่ตามสุริยคติตามแบบสากล จากเดิมที่ประเทศไทยใช้แบบจันทรคติ สมเด็จฯ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ทรงเป็นผู้คิดปฏิทินไทยใช้ตามสุริยคติ เรียกว่า เทวะประติทิน มีการกำหนดชื่อเดือนขึ้นมาใหม่ จากเดิมที่ใช้ เดือนอ้าย เดือนยี่ ถึงเดือนสิบสอง เป็นชื่อเดือนแบบที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานสร้างวังให้สมเด็จฯ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ บนที่ดินพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ชื่อว่า วังเทวะเวสม์

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 6 เมื่อวันพฤหัสบดี เดือน 8 แรม 1 ค่ำ ปีกุนเบญจศก จ.ศ. 1285 ตรงกับวันที่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2466 พระชันษา 64 ปี มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง

พระโอรสและพระธิดา

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ทรงเป็นต้นราชสกุลเทวกุล มีหม่อม 7 ท่าน ได้แก่

1. หม่อมใหญ่ (สกุลเดิม: สุจริตกุล) ธิดาเจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี (หงษ์)
2. หม่อมลม้าย (สกุลเดิม: ชูโต) ธิดาหลวงพิทักษ์อาภรณ์ (สมบุญ)
3. หม่อมเหมือน
4. หม่อมปุ่น
5. หม่อมอบ (สกุลเดิม: อมาตยกุล) ธิดาพระปรีชากลการ (สำอาง)
6. หม่อมพุก (สกุลเดิม: จันทรเสน)
7. หม่อมจันทร์

โดยมีพระโอรสธิดารวมทั้งหมด 48 พระองค์ เป็นชาย 25 พระองค์ และหญิง 23 พระองค์

พระรูป	พระนาม	หม่อมมารดา	ประสูติ	สิ้นพระชนม์/สิ้นชีพิตักษัย	คู่สมรส
	1. หม่อมเจ้าหญิงอัปษรสมาน เทวกุล (ท่านหญิงใหญ่)	ที่ 1 ในหม่อมใหญ่	21 ตุลาคม 2420	3 พฤษภาคม 2482	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ
	2. หม่อมเจ้าหญิงบรรสานสนิท เทวกุล (ท่านหญิงกลาง)	ที่ 2 ในหม่อมใหญ่	23 ธันวาคม 2422	30 กรกฎาคม 2488
	3. หม่อมเจ้าหญิงพิจิตรจิราภา เทวกุล (ท่านหญิงเล็ก)	ที่ 3 ในหม่อมใหญ่	25 สิงหาคม 2424	19 กุมภาพันธ์ 2486
	4. หม่อมเจ้าสุธาสิโนทัย เทวกุล (ท่านชายใหญ่)	ที่ 4 ในหม่อมใหญ่	23 พฤศจิกายน 2425	20 กุมภาพันธ์ 2509	หม่อมลมุล (สาทรานนท์) หม่อมฉวี (วัชรประหาส)
	5. หม่อมเจ้าไตรทศประพันธ์ เทวกุล (พ.ศ. 2456: พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าไตรทศประพันธ์ พ.ศ. 2472: กรมหมื่นเทววงศวโรทัย)	ที่ 1 ในหม่อมลม้าย	11 สิงหาคม 2426	5 กุมภาพันธ์ 2486	หม่อมเพี้ยน (บุนนาค)
	6. หม่อมเจ้าหญิงจันทรนิภา เทวกุล (ท่านหญิงน้อย)	ที่ 5 ในหม่อมใหญ่	25 พฤษภาคม 2427	7 มิถุนายน 2488
	7. หม่อมเจ้าทิสากร เทวกุล	ที่ 2 ในหม่อมลม้าย	21 มกราคม 2428	17 ตุลาคม 2462	หม่อมผัน
	8. หม่อมเจ้าหญิงบังอรรัตน์ เทวกุล	หม่อมเหมือน	18 ตุลาคม 2428	29 มิถุนายน 2433
	9. หม่อมเจ้าดำรัสดำรง เทวกุล (ท่านชายเล็ก)	ที่ 3 ในหม่อมลม้าย	29 พฤษภาคม 2429	7 พฤษภาคม 2487	หม่อมเจ้าหญิงอรทิพย์ประพันธ์ (วรวรรณ)
	10. หม่อมเจ้าพงศ์ทินเทพ เทวกุล (ท่านชายกลาง)	ที่ 6 ในหม่อมใหญ่	17 กันยายน 2429	12 พฤศจิกายน 2486	หม่อมเจ้าหญิงสุชาดามณี เทวกุล
	11. หม่อมเจ้าเสพยสุมนัส เทวกุล (ท่านชายน้อย)	ที่ 4 ในหม่อมลม้าย	14 สิงหาคม 2431	18 กันยายน 2452
	12. หม่อมเจ้าทิพรัตนประภา เทวกุล (ท่านหญิงโอ)	ที่ 7 หม่อมใหญ่	27 สิงหาคม 2431	13 มกราคม 2508
	13. หม่อมเจ้าหญิงนาราวดี เทวกุล (ท่านหญิงแต๋ว)	ที่ 1 ในหม่อมปุ่น	13 กุมภาพันธ์ 2431	13 ธันวาคม 2487
	14. หม่อมเจ้าหญิง (ไม่ปรากฏพระนาม)	ที่ 5 ในหม่อมลม้าย	22 พฤศจิกายน 2432	19 มีนาคม 2433
	15. หม่อมเจ้าตรีทิเพทพงศ์ เทวกุล (ท่านชายโต๊ะ)	หม่อมอบ	10 ธันวาคม 2432	21 กุมภาพันธ์ 2475	หม่อมหลวงวาด (สุทัศน์)
	16. หม่อมเจ้าวงศ์นิรชร เทวกุล (ท่านชายเตี้ย)	ที่ 8 ในหม่อมใหญ่	16 มกราคม 2432	9 มีนาคม 2490	หม่อมโกย (เกิดสวัสดิ์)
	17. หม่อมเจ้ามรุพรพันธ์ เทวกุล (ท่านชายแอ๊บ)	ที่ 2 ในหม่อมปุ่น	14 สิงหาคม 2433	30 พฤษภาคม 2464	หม่อมเจ้าหญิงกมลปราโมทย์ (กิติยากร)
	18. หม่อมเจ้าหญิงกันดาภา เทวกุล	ที่ 6 ในหม่อมลม้าย	26 มิถุนายน 2434	26 กรกฎาคม 2477
	19. หม่อมเจ้าดาราจรัสศรี เทวกุล (ท่านหญิงเภา)	ที่ 9 ในหม่อมใหญ่	2 มิถุนายน 2435	24 กรกฎาคม 2484
	20. หม่อมเจ้าปาน เทวกุล	ที่ 3 ในหม่อมปุ่น	8 กรกฎาคม 2436	14 กันยายน 2437
	21. หม่อมเจ้าปรีดิเทพย์พงษ์ เทวกุล (ท่านชายอั๋น)	ที่ 1 ในหม่อมพุก	3 สิงหาคม 2436	11 พฤษภาคม 2513	หม่อมเจ้าหญิงลีลาศหงส์ (กฤดากร) หม่อมราชวงศ์หญิงสอางค์ (ปราโมช) หม่อมแตงไทย (เดชผล)
	22. หม่อมเจ้าตุ๊ เทวกุล	ที่ 7 ในหม่อมลม้าย	28 มีนาคม 2436	6 เมษายน 2439
	23. หม่อมเจ้าหญิงวงศ์ทิพย์สุดา เทวกุล (ท่านหญิงอ้น)	ที่ 2 ในหม่อมพุก	11 พฤศจิกายน 2437	6 เมษายน 2512
	24. หม่อมเจ้าหญิงอัจฉราฉวี เทวกุล (ท่านหญิงอึ่ง)	ที่ 1 ในหม่อมจันทร์	24 พฤศจิกายน 2438	26 ธันวาคม 2525
	25. หม่อมเจ้าหญิงตรีทศาลัย เทวกุล (ท่านหญิงปุ๋ย)	ที่ 4 ในหม่อมปุ่น	8 มกราคม 2438	22 กรกฎาคม 2484
	26. หม่อมเจ้าไตรทิพเทพสุต เทวกุล (ท่านชายแถม)	ที่ 10 ในหม่อมใหญ่	5 พฤษภาคม 2439	1 ตุลาคม 2505	หม่อมเจ้าหญิงบันดาลสวัสดี (ดิศกุล) หม่อมมณี หม่อมแวว หม่อมแบบ
	27. หม่อมเจ้าหญิง (ไม่ปรากฏพระนาม)	ที่ 3 ในหม่อมพุก	4 พฤศจิกายน 2439	31 ธันวาคม 2439
	28. หม่อมเจ้าสุรวุฒิประวัติ เทวกุล	ที่ 8 ในหม่อมลม้าย	18 มีนาคม 2439	6 กันยายน 2517	หม่อมหลวงปอง (มาลากุล) หม่อมสิริเลิศ (วสันตสิงห์)
	29. หม่อมเจ้าทัตศะศิธร เทวกุล	ที่ 2 ในหม่อมจันทร์	28 กันยายน 2440	2 กันยายน 2443
	30. หม่อมเจ้านิกรเทวัญ เทวกุล (ท่านชายโอ่ง)	ที่ 3 ในหม่อมจันทร์	16 มกราคม 2440	3 สิงหาคม 2519	หม่อมเจ้าหญิงสมทรง (เกษมศรี)
	31. หม่อมเจ้าอนันตนรชัย เทวกุล (ท่านชายเติม)	ที่ 11 ในหม่อมใหญ่	11 มีนาคม 2441	29 พฤษภาคม 2511	หม่อมเจ้าหญิงอัปภัศราภา (ดิศกุล)
	32. หม่อมเจ้านิต เทวกุล	ที่ 5 ในหม่อมปุ่น	25 พฤษภาคม 2442	27 มีนาคม 2445
	33. หม่อมเจ้าหญิงวิไลกัญญา เทวกุล (ท่านหญิงอั้น)	ที่ 4 ในหม่อมพุก	1 มกราคม 2442	30 มิถุนายน 2509	พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช
	34. หม่อมเจ้าหญิงสุชาดามณี เทวกุล (ท่านหญิงเป้า)	ที่ 4 ในหม่อมจันทร์	13 มกราคม 2442	12 มกราคม 2498	หม่อมเจ้าพงศ์ทินเทพ เทวกุล
	35. หม่อมเจ้าหญิงสมรศรีโสภา เทวกุล (ท่านหญิงออ)	ที่ 5 ในหม่อมพุก	19 เมษายน 2444	5 มิถุนายน 2539
	36. หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม)	ที่ 6 ในหม่อมปุ่น	26 กันยายน 2444	23 มกราคม 2444
	37. หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม)	ที่ 6 ในหม่อมพุก	10 มิถุนายน 2445	18 มิถุนายน 2445
	38. หม่อมเจ้าอาทิตย์อุทัย เทวกุล	ที่ 7 ในหม่อมพุก	27 กันยายน 2446	1 ตุลาคม 2487	หม่อมมณี (ภมรสุต) หม่อมประสงค์ (เพชรรัตน์)
	39. หม่อมเจ้าเจริญวัยวัฒนา เทวกุล	ที่ 7 ในหม่อมปุ่น	25 กรกฎาคม 2447	24 กันยายน 2448
	40. หม่อมเจ้าวงศานุวัตร เทวกุล	ที่ 5 ในหม่อมจันทร์	17 กันยายน 2447	3 เมษายน 2534	หม่อมเจ้าหญิงกมลปราโมทย์ (กิติยากร)
	41. หม่อมเจ้าหญิงพวงรัตนประไพ ชุมพล	ที่ 8 ในหม่อมพุก	19 ตุลาคม 2447	18 พฤศจิกายน 2542	หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล
	42. หม่อมเจ้าหญิงแขไขจรัสศรี เทวกุล	ที่ 9 ในหม่อมพุก	10 ธันวาคม 2448	21 มีนาคม 2539	หม่อมเจ้าสโมสรเกษม เกษมศรี
	43. หม่อมเจ้าอัศนีฟ่องฟ้า เทวกุล (ท่านชายอ้วน)	ที่ 10 ในหม่อมพุก	19 เมษายน 2450	17 สิงหาคม 2520	หม่อมเฉลย (คุณชวลี)
	44. หม่อมเจ้าแหว่ง เทวกุล	ที่ 8 ในหม่อมปุ่น	19 พฤษภาคม 2450	29 พฤศจิกายน 2450
	45. หม่อมเจ้าหญิงประภาภรณี เทวกุล (ท่านหญิงอ่อน)	ที่ 11 ในหม่อมพุก	25 มิถุนายน 2451	11 พฤศจิกายน 2453
	46. หม่อมเจ้าโชติสีกฤติกา เทวกุล (ท่านชายแดง)	ที่ 6 ในหม่อมจันทร์	22 พฤษภาคม 2452	21 กรกฎาคม 2524	หม่อมสมบูรณ์ (บุรณะศิริ) หม่อมเมียวออง (ปั๊ก)
	47. หม่อมเจ้าหญิงจิราโรหิณี เทวกุล	ที่ 12 ในหม่อมพุก	19 กรกฎาคม 2452	27 พฤศจิกายน 2453
	48. หม่อมเจ้าทับ เทวกุล		ไม่ทราบปี	ไม่ทราบปี

 

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ และหม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา

พระเกียรติยศ

พระอิสริยยศ

ธรรมเนียมพระยศของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ
ธงประจำพระอิสริยยศ
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

• พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ (27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2401 - 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411)
• พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ (1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 - 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2424)
• พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นเทวะวงศ์วโรประการ (23 พฤษภาคม พ.ศ. 2424 - 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2429) ศักดินา 15,000
• พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงศ์วโรประการ (1 กรกฎาคม พ.ศ. 2429 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454) ศักดินา 15,000
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระเทวะวงศ์วโรปการ ขัตติยพิศาลสุรบดี ศรีพัชรินทรภราดร สโมสรอเนกศาสตร์วิบูลย์ เกียรติจำรุญไพรัชการ ศุภสมาจารสารสมบัติ มัทวเมตตาธยาศรัย ศรีรัตนตรัยคุณานุสรสุนทรธรรมบพิตร (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459) ศักดินา 15,000
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ขัตติยพิศาลสุรบดี บรมราชินีศรีพัชรินทรภราดร สโมสรอเนกนิติปรีชา มหาสุมันตยานุวัตรวิบุลย์ ไพรัชราชกิจจาดุลสุนทรปฏิภาณ นิรุกติญาณวิทยาคณนาทิศาสตร์ โหรกลานุวาทนานาปกรณ์ เกียรติกำจรจิรกาล บริบูรณคุณสารสมบัติ สุจริตสมาจารวัตร มัทวเมตตาชวาธยาศรัย ศรีรัตนตรัยสรณธาดา กัลยาณธรรมิกนาถบพิตร (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 - 28 มิถุนายน พ.ศ. 2466) ศักดินาเป็นพิเศษ 35,000

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

พระองค์ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลต่าง ๆ ดังต่อไปนี้

• พ.ศ. 2425 –   เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2429 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2443 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้าวิเศษ (ป.จ.ว.)
• พ.ศ. 2454 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.)‎
• พ.ศ. 2454 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2461 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2429 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2428 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2428 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)
• พ.ศ. 2454 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์วชิรมาลา (ว.ม.ล.)
• พ.ศ. 2436 -   เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))
• พ.ศ. 2433 -   เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
• พ.ศ. 2436 -   เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการในพระองค์ (ร.ด.ม.(พ))
• พ.ศ. 2452 -   เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.) เหรียญก้าไหล่ทอง
• พ.ศ. 2447 -   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 2 (ม.ป.ร.2)
• พ.ศ. 2451 -   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 1 (จ.ป.ร.1)
• พ.ศ. 2453 -   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 1 (ว.ป.ร.1)
• พ.ศ. 2442 –   เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 5 (ร.จ.ท.5)
• พ.ศ. 2441 –   เหรียญราชินี (ส.ผ.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•   ราชอาณาจักรอิตาลี : พ.ศ. ไม่ปรากฏ -   เครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฏอิตาลี ชั้นที่ 1
•   เดนมาร์ก : พ.ศ. ไม่ปรากฏ -   Order of the Dannebrog
•   จักรวรรดิญี่ปุ่น : พ.ศ. 2430 −   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 1
•   เยอรมนี : พ.ศ. 2430 −   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อินทรีแดง ชั้นที่ 1
•   สหราชอาณาจักรสวีเดนและนอร์เวย์ : พ.ศ. 2430 −   เครื่องราชอิสริยาภรณ์วาซา ชั้นที่ 1
•   จักรวรรดิรัสเซีย : พ.ศ. 2434 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์เซนต์แอน ชั้นที่ 1 จักรวรรดิรัสเซีย
•   ราชอาณาจักรอิตาลี : พ.ศ. 2435 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์เซนต์มอรีสแอนด์ลัสรัส ชั้นที่ 1
•   ราชอาณาจักรโปรตุเกส : พ.ศ. 2437 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์กิตติคุณพาณิชย์ ชั้นที่ 1
•   จักรวรรดิรัสเซีย : พ.ศ. 2449 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์เซนต์อเล็กซานเดอร์ เนฟสกี ชั้นที่ 1

สถานที่อันเนื่องด้วยพระนาม

• สถาบันการต่างประเทศเทวะวงศ์วโรปการ กระทรวงการต่างประเทศ

พระสมัญญานาม

• พระบิดาแห่งการทูตไทย
• องค์บิดาแห่งการต่างประเทศของไทย

พระยศ

นายพลเอก นายกองตรี สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโปการ
รับใช้	กองทัพบกสหราชอาณาจักร กองทัพบกสยาม กองเสือป่า
ชั้นยศ	พลเอก (สหราชอาณาจักร)   พลเอก   นายกองตรี (สยาม)

พระยศทหาร

• นายพลเอก

พระยศพลเรือน

• มหาอำมาตย์นายก
• มหาอำมาตย์เอก

พระยศเสือป่า

• นายหมู่ใหญ่
• นายกองตรี

ราชตระกูล

พระราชตระกูลในสามรุ่นของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ	พระชนก: พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พระอัยกาฝ่ายพระชนก: พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย	พระปัยกาฝ่ายพระชนก: พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
			พระปัยยิกาฝ่ายพระชนก: สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี
		พระอัยยิกาฝ่ายพระชนก: สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี	พระปัยกาฝ่ายพระชนก: เจ้าขรัวเงิน
			พระปัยยิกาฝ่ายพระชนก: สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์
	พระชนนี: สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าจอมมารดาเปี่ยม ในรัชกาลที่ 4)	พระอัยกาฝ่ายพระชนนี: หลวงอาสาสำแดง (แตง)	พระปัยกาฝ่ายพระชนนี: พระยาจินดารังสรรค์ (แก้วแขก)
			พระปัยยิกาฝ่ายพระชนนี: ไม่ทราบ
		พระอัยยิกาฝ่ายพระชนนี: ท้าวสุจริตธำรง (นาค สุจริตกุล)	พระปัยกาฝ่ายพระชนนี: ไม่ทราบ
			พระปัยยิกาฝ่ายพระชนนี: ไม่ทราบ

อ้างอิง

1. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2438/031/285_2.PDF
2. https://www.mfa.go.th/th/page/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8?menu=5d5bd3c615e39c306002a870
3. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2453/D/2244.PDF
4. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2437/044/367.PDF
5. ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตั้งปริวีเคาน์ซิลเลอร์, เล่ม 4, หน้า 45
6. ราชกิจจานุเบกษา, สัญญาบัตรปริวีเคาน์ซิลเลอร์, เล่ม 4, หน้า 47-48
7. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2453/A/40.PDF
8. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2459/A/218.PDF
9. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2433/003/28_1.PDF
10. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2455/D/1902.PDF
11. หนังสืออนุสรณ์พระราชทานเพลิงศพหม่อมเจ้าหญิงวงศ์ทิพย์สุดา เทวกุล
12. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2429/010/75.PDF
13. ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศ เลื่อนแลตั้งกรมแลตั้งเจ้าพระยา เล่ม 30 หน้า 1728 11 พฤศจิกายน 2454
14. ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวสิ้นพระชนม์, เล่ม 40, ตอน ง, 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2466, หน้า 979
15. ราชกิจจานุเบกษา, บัญชีพระราชทานตราเครื่องราชอิสริยยศ, เล่ม ๓, ตอน ๔๖, ๑๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๒๙, หน้า ๓๘๕
16. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2443/035/500_1.PDF
17. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/1165_1.PDF
18. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/1783.PDF
19. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2461/D/2848.PDF
20. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2429/010/74.PDF
21. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2427/062/541_1.PDF
22. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2427/061/536.PDF
23. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/664_1.PDF
24. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2436/037/403.PDF
25. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม 7, ตอน 43, 25 มกราคม พ.ศ. 2433, หน้า 392
26. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2436/037/403.PDF
27. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2452/D/1596_1.PDF
28. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4, เล่ม 21, ตอน 32, 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447, หน้า 564
29. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบันฝ่ายหน้า, เล่ม 25, ตอน 35, 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2451, หน้า 1012
30. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม 27, ตอน 0 ง, 11 มกราคม พ.ศ. 2453, หน้า 2409
31. พระราชทานเหรียญราชรุจิ
32. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2441/026/283.PDF
33. "พระราชทานพระบรมราชานุญาตตราต่างประเทศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 4 (ตอน 31): หน้า 248. 15 พฤศจิกายน 2430. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
34. "พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์รุสเซีย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 8 (ตอน 46): หน้า 414. 7 กุมภาพันธ์ 2434. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
35. "พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 9 (ตอน 5): หน้า 12. 1 พฤษภาคม 2435. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
36. "พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 10 (ตอน 40): หน้า 440. 31 ธันวาคม 2437. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
37. "พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 23 (ตอน 2): หน้า 40. 8 เมษายน 2449. สืบค้นเมื่อ 18 กรกฎาคม 2563. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
38. http://www.mfa.go.th/dvifa/th/organize
39. http://www.culture.ssru.ac.th/news/view/new26
40. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2459/D/2175.PDF
41. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2459/D/2166.PDF
42. พระราชทานยศ
43. พระราชทานยศ
44. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/660.PDF
45. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2457/D/2244.PDF

• Jeffy Finestone. 2542. สมุดพระรูป พระราชโอรส พระราชธิดา พระราชนัดดาใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปรียนันทนา รังสิต,ม.ร.ว. โลมาโฮลดิ้ง

ดูเพิ่ม

• เพชรพระมหามงกุฎ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ (พระราชหัตถ์ขวา)

ก่อนหน้า		สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ		ถัดไป
เจ้าพระยาภาณุวงศ์มหาโกษาธิบดี		เสนาบดีกระทรวงการต่างประเทศ (12 มิถุนายน พ.ศ. 2428 - 24 มิถุนายน พ.ศ. 2466)		พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นเทววงศ์วโรทัย