อักษรขอมไทย

อักษรขอมไทย เป็นอักษรขอมที่นำมาใช้เขียนภาษาไทย ซึ่งมีอักขรวิธีต่างจากการใช้อักษรขอมเขียนภาษาบาลีและภาษาเขมร อักษรดังกล่าวนี้สามารถพบได้ในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา ตำรายา ตำราคาถาอาคม รูปยันต์ต่าง ๆ โดยมากปรากฏในแถบภาคกลาง และอาจพบได้บ้างในภาคใต้และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย

อักษรขอมไทย
อักษรขอมไทยในคัมภีร์ทางพุทธศาสนา
ชนิด	อักษรสระประกอบ
ภาษาพูด	ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต ภาษาเขมร ภาษาไทย
ระบบแม่	อักษรโปรโต-คานาอันไนต์ อักษรฟินิเชีย อักษรอราเมอิก อักษรพราหมี อักษรปัลลวะ อักษรเขมร อักษรขอมไทย
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด

พยัญชนะ

พยัญชนะมีทั้งหมด 35 ตัว โดยแต่ละตัวมีทั้งรูปตัวเต็มกับตัวเชิงหรือพยัญชนะซ้อน มีการจัดแบ่งเป็นวรรคตามระบบภาษาสันสกฤต

วรรค กะ	ก	ข	ค	ฆ	ง
วรรค จะ	จ	ฉ	ช	ฌ	ญ
วรรค ฏะ	ฏ	ฐ	ฑ	ฒ	ณ
วรรค ตะ	ต	ถ	ท	ธ	น
วรรค ปะ	ป	ผ	พ	ภ	ม
เศษวรรค	ย	ร	ล	ว	ศ
	ษ	ส	ห	ฬ	อ

 

อักษรไทย อักษรขอมไทย และเลขไทย ตีพิมพ์ในสารานุกรมของดิเดอโรต์และดาลองแบรท์ (ภาพต้นฉบับมาจากหนังสือ Du Royaume de Siam ของ ซีมง เดอ ลา ลูแบร์ พิมพ์เมื่อ ค.ศ. 1691) อักษรขอมไทยในหน้านี้จัดไว้ในหัวข้อ Alphabet Bali (อักขระบาลี) แสดงรูปอักษรและการแจกลูกตัวสะกดตามอักขรวิธีขอมไทย

รูปพยัญชนะอักษรขอมไทยน้อยกว่าอักษรไทย 9 ตัว โดยรูปพยัญชนะที่ขาดไป 9 ตัว คือ ฃ ฅ ซ ฎ ด บ ฝ ฟ และ ฮ ซึ่งการเขียนคำที่มีพยัญชนะที่ขาดไปเป็นดังนี้

• ตัว ด ใช้ ฑ หรือ ต แทน เช่น   ไฑ หรือ   ไต = ได้,   เฑากไม่ หรือ   เตากไม่ = ดอกไม้
• ตัว ฝ ใช้ ผ แทน เช่น   ผี อาจหมายถึง ผี หรือฝี ขึ้นกับบริบท
• ตัว ซ ใช้ ฌ ช หรือ ส เช่น   ฌืตฺรง = ซื่อตรง,   แลวใส้ย = แล้วไซร้
• ตัว บ และ ฟ นิยมนำรูปตัว   (ป) ของอักษรขอมมาเขียนแทน บ และเพิ่มหางขึ้นไปเป็นรูป ตัว   (ป) ส่วนตัว ฟ ใช้รูปตัว   (พ) ของอักษรขอมมาเติมหางเช่นกันเป็นรูป   (ฟ) แต่ในหลายกรณี รูปตัว ป ของอักษรขอมทั้งที่มีหางและไม่มีหางมักใช้ปะปนกัน บางครั้งแทนเสียง ป บางครั้งแทนเสียง บ เช่น   เบน หรือ   เปน = เป็น,   ไฟเผา = ไฟเผา
• รูปตัว ฝ ใช้อักษรขอม ตัว พ เติมหางเช่นเดียวกับตัว ฟ เช่น   ฟาย = ฝ่าย
• ตัว ฃ ฅ ฎ ฮ ไม่มีที่ใช้ โดยใช้ ข ค ฏ และ ห แทน

พยัญชนะทุกตัวใช้เป็นพยัญชนะต้นได้ทั้งหมด ในกรณีของอักษรนำและตัวควบกล้ำ ตัวแรกใช้รูปตัวเต็ม ตัวต่อไปใช้รูปตัวเชิง

ตัวสะกด มี/ร

นิยมเขียนด้วยรูปตัวเชิงใต้พยัญชนะต้นหรือสระ เว้นแต่พยัญชนะมีรูปสระหรือตัวควบกล้ำอยู่ข้างล่างอยู่แล้วจึงใช้รูปตัวเต็ม

สระ

 

พระราชลัญจกรพระบรมราชโองการสำหรับพิมพ์หัวกระดาษประกาศกฎหมายต่าง ๆ แบบที่ใช้ในช่วงก่อน พ.ศ. 2483 ข้อความในแพรแถบตอนล่างสุดเป็นอักษรขอมข้อความ "พฺระบรมฺมราชโองฺการ"

แบ่งเป็นสระลอยกับสระจม รูปสระลอยใช้เขียนคำที่มีเสียง อ มีทั้งหมด 8 ตัว ได้แก่

อะ	อา	อิ	อี
อุ	อู	เอ	โอ

รูปสระจมหรือประสมคล้ายกับอักษรไทยปัจจุบัน ที่ต่างไปมีดังนี้

• สระเอีย - นิยมเขียนด้วยตัวเชิงของตัว ย เช่น   ดฺยว = เดียว หรือใช้ทั้งสระ เอ + อิ (อี) + ตัวเชิงของ ย เช่น   เสิย = เสีย
• สระเอือ - มีทั้งแบบที่ใช้รูปสระ เอ + อิ + อ เช่น   เพิอ = เพื่อ และ เอ + อิ (อื) + ตัวเชิงของ อ เช่น   เงื่อน = เงื่อน
• สระเออ - ใช้สระ เอ กับตัวเชิงของ อ เมื่อไม่มีตัวสะกด เช่น   เธอ = เธอ และใช้สระเอ + อี + ตัวเชิงของ อ เมื่อมีตัวสะกด เช่น   เตีอม = เติม หรือตัดตัวเชิงของ อ ใช้ตัวเชิงของตัวสะกดแทน
• สระอัว - ใช้ ไม้หันอากาศกับตัวเชิงของ ว เมื่อไม่มีตัวสะกด หรือใช้ตัวเชิงของ ว อย่างเดียวเมื่อมีตัวสะกด เช่น   ตฺวฺย = ด้วย

วรรณยุกต์

การใช้ไม่แน่นอนมีทั้งที่ไม่เติมวรรณยุกต์ ใช้รูปวรรณยุกต์ต่างจากปัจจุบัน หรือใช้เหมือนกัน

ไม้หันอากาศ

มีทั้งเขียนบนพยัญชนะต้นและตัวสะกด บางครั้งไม่ใช้ไม้หันอากาศแต่เพิ่มตัวสะกดเป็น 2 ตัวแทน เช่น   วนฺน = วัน,   ทงั = ทั้ง

อ้างอิง

• สุจิตต์ วงษ์เทศ. อักษรไทย มาจากไหน. กทม. มติชน. 2548
• อนันต์ อารีย์พงศ์. อักษรขอม. พิมพ์ครั้งที่ 2. มหาวิทยาลัยทักษิณ. 2546. (ให้รายละเอียดเกี่ยวกับการเขียนและอ่านอักษรขอมไทยและขอมบาลี)

ดูเพิ่ม

• อักษรขอม

แหล่งข้อมูลอื่น

• ประวัติอักษรขอมไทย
• หนังสือเรียนรายวิชา FL348(47) อักษรไทยและอักษรขอมไทย (Thai Scripts and Khmer Scripts) สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง
• อักษรขอมไทย (เว็บไซต์บันทึกขนำริมทุ่งปลักเหม็ด)
• ฟอนต์ตัวอักษรธรรมไทย หรือ ขอมไทย