อำเภอชุมแสง

ชุมแสง เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดนครสวรรค์ อยู่ห่างจากตัวเมืองนครสวรรค์ประมาณ 39 กิโลเมตร ระยะการเดินทางประมาณครึ่งชั่วโมง อำเภอชุมแสงมีสถานที่ท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจหลายที่ อากาศค่อนข้างร้อน ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำนา

อำเภอชุมแสง
อำเภอ
คำขวัญ:  แห่เจ้าพ่อเจ้าแม่ สองแควยมน่าน น้ำตาลหวานเกยไชย บึงใหญ่บอระเพ็ด
พิกัดภูมิศาสตร์: 15°52′52″N 100°18′9″E / 15.88111°N 100.30250°E / 15.88111; 100.30250
อักษรไทย	อำเภอชุมแสง
อักษรโรมัน	Amphoe Chum Saeng
จังหวัด	นครสวรรค์
พื้นที่
• ทั้งหมด	716.7 ตร.กม. (276.7 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	63,223 คน
• ความหนาแน่น	88.21 คน/ตร.กม. (228.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	60120
รหัสภูมิศาสตร์	6003
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอชุมแสง หมู่ที่ 17 ตำบลเกยไชย อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ 60120
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

อำเภอชุมแสง เป็นอำเภอเก่าแก่อำเภอหนึ่งของจังหวัดนครสวรรค์ แต่เดิมอยู่ในความปกครองของอำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ ต่อมาทางราชการได้แบ่งท้องที่การปกครองจัดตั้งป็นตำบลเกยไชย จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2446 กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศฐานะขึ้นเป็นอำเภอโดยเรียกชื่อว่า "อำเภอพันลาน" เนื่องจากตั้งอยู่ที่พันลาน (ปัจจะบันคือหมู่ที่ 4 ตำบลพันลาน) ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อจาก "อำเภอพันลาน" มาเป็น "อำเภอเกยไชย"  ในปี 2458 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอไปตั้งอยู่ที่ทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำน่านที่บ้านชุมแสงซึ่งอยู่ตรงข้ามกับตลาดชุมแสง จึงได้เปลี่ยนชื่อจาก "อำเภอไชย" มาเป็น "อำเภอชุมแสง"

คำว่า "ชุมแสง" มีผู้เล่าต่อ ๆ กันมาเป้น 2 ทาง คือ ต้นไม้ชนิดนี้ เรียกว่า "ต้นชุมแสง" มีลักษณะคล้ายกับต้นแจง สมัยก่อนมีขึ้นอยู่ทั่วไปใบคล้าย ใบมะปราง เขียวชะอุ่มตลอดปี โบราณใช้ทำยารักษาโรคพรายเลือดลมสตรี ผลของต้นชุมแสงชาวบ้านจะเก็บไปใช้เป็นลูกกระสุนสำหรับธนู ต้นชุมแสงจึงเป็นสัญลักษณ์ประจำถิ่นต่อมา ได้ใช้เป็นชื่อบ้านเรียกว่า "บ้านชุมแสง" สมัยพระเจ้าตากสินนำกองทัพออกทำการปราบก๊กต่าง ๆ ได้ตั้งค่าย และเป็นที่สะสมอาวุธยุทโธปกรณ์ หรือคลังแสง สำหรับปราบก๊กเจ้าเมืองพิษณะโลก ชาวบ้านจึงเรียกบริเวณที่ตั้งค่ายแห่งนั้นว่า "คลังแสง" และต่อ ๆ มาได้เรียกเพี้ยเป็น "ชุมแสง

• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอเกยไชย จังหวัดนครสวรรค์ มณฑลนครสวรรค์ เป็น อำเภอชุมแสง
• วันที่ 30 พฤศจิกายน 2473 ยกท้องที่บางส่วนของตำบลชุมแสง จัดตั้งเป็นสุขาภิบาลท้องที่ชุมแสง
• วันที่ 10 ธันวาคม 2478 ยกฐานะสุขาภิบาลท้องที่ชุมแสง ขึ้นเป็น เทศบาลเมืองชุมแสง
• วันที่ 1 เมษายน 2480 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดพิจิตร และจังหวัดนครสวรรค์ โดยโอนพื้นที่หมู่ที่ 6 ตำบลท่าขมิ้น และหมู่ที่ 6 ตำบลท่านั่ง อำเภอโพทะเล จังหวัดพิจิตร ไปขึ้นกับตำบลท่าไม้ อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์
• วันที่ 9 มกราคม 2481 โอนพื้นที่หมู่ 2 (ในขณะนั้น) ของตำบลบางพระหลวง ไปขึ้นกับตำบลทับกฤช และโอนพื้นที่ตำบลบางพระหลวง และตำบลเกรียงไกร อำเภอชุมแสง ไปขึ้นกับอำเภอเมืองนครสวรรค์
• วันที่ 19 กันยายน 2481 โอนพื้นที่ตำบลห้วยใหญ่ และตำบลห้วยร่วม อำเภอท่าตะโก มาขึ้นกับอำเภอชุมแสง และโอนพื้นที่หมู่ 1,2,3 (บางส่วน) กับหมู่ที่ 4,5,7,8,9 ตำบลหนองบัว อำเภอท่าตะโก มาขึ้นกับอำเภอชุมแสง และจัดตั้งเป็นตำบลหนองบัว อำเภอชุมแสง
• วันที่ 30 กรกฎาคม 2483 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลคลองขอม อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ เป็น ตำบลไผ่สิงห์
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบางเคียน แยกออกจากตำบลท่าไม้ ตั้งตำบลไผ่สิงห์ แยกออกจากตำบลหนองกระเจา
• วันที่ 9 ธันวาคม 2490 แยกพื้นที่ตำบลหนองบัว ตำบลห้วยร่วม และตำบลห้วยใหญ่ อำเภอชุมแสง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอหนองบัว ขึ้นกับอำเภอชุมแสง
• วันที่ 8 มิถุนายน 2491 โอนพื้นที่ตำบลธารทหาร (ยกเว้นหมู่ที่ 1) ของอำเภอท่าตะโก ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอหนองบัว อำเภอชุมแสง
• วันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2493 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดพิจิตร และจังหวัดนครสวรรค์ โดยโอนพื้นที่ตำบลหนองกลับ อำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร มาขึ้นกับกิ่งอำเภอหนองบัว อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ กับโอนพื้นที่หมู่ 5 (ในขณะนั้น) ของตำบลท่านั่ง อำเภอโพทะเล จังหวัดพิจิตร ไปขึ้นกับตำบลท่าไม้ อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ และโอนพื้นที่หมู่ 1,2 และ 3 ตำบลเนินมะกอก อำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร ไปขึ้นกับตำบลพิกุล อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์
• วันที่ 21 มิถุนายน 2498 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองชุมแสง โดยขยายให้ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมแสงทั้งตำบล รวมถึงพื้นที่หมู่ที่ 15 หมู่ 2 บางส่วน ของตำบลเกยไชย และพื้นที่หมู่ 5 บางส่วนของตำบลพิกุล
• วันที่ 22 พฤศจิกายน 2498 โอนพื้นที่หมู่ 15 และหมู่ 2 บางส่วน (ในขณะนั้น) ของตำบลเกยไชย ซึ่งถูกตัดเข้าไปอยู่ในเขตเทศบาลเมืองชุมแสง ไปขึ้นกับตำบลชุมแสง และโอนพื้นที่หมู่ 5 บางส่วน (ในขณะนั้น) ของตำบลพิกุล ซึ่งถูกตัดเข้าไปอยู่ในเขตเทศบาลเมืองชุมแสง ไปขึ้นกับตำบลชุมแสง โดยมีอาณาเขตตรงตามหลักเขตเทศบาล
• วันที่ 5 มิถุนายน 2499 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอหนองบัว อำเภอชุมแสง เป็น อำเภอหนองบัว
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลไผ่สิงห์ อำเภอชุมแสง
• วันที่ 2 ตุลาคม 2505 ตั้งตำบลฆะมัง แยกออกจากตำบลพิกุล และตั้งตำบลพันลาน แยกออกจากตำบลโคกหม้อ
• วันที่ 1 กันยายน 2507 จัดตั้งสุขาภิบาลทับกฤช ในท้องที่บางส่วนของตำบลทับกฤช
• วันที่ 27 ตุลาคม 2536 ตั้งตำบลทับกฤชใต้ แยกออกจากตำบลทับกฤช
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลทับกฤช เป็นเทศบาลตำบลทับกฤช

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอชุมแสงตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอโพทะเลและอำเภอบางมูลนาก (จังหวัดพิจิตร)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอหนองบัว
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอท่าตะโกและอำเภอเมืองนครสวรรค์
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเก้าเลี้ยว

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอชุมแสงแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 12 ตำบล 131 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

ชุมแสง

(Chum Saeng)

-

7.

หนองกระเจา

(Nong Krachao)

14 หมู่บ้าน

2.

ทับกฤช

(Thap Krit)

19 หมู่บ้าน

8.

พันลาน

(Phan Lan)

8 หมู่บ้าน

3.

พิกุล

(Phikun)

10 หมู่บ้าน

9.

โคกหม้อ

(Khok Mo)

8 หมู่บ้าน

4.

เกยไชย

(Koei Chai)

17 หมู่บ้าน

10.

ไผ่สิงห์

(Phai Sing)

10 หมู่บ้าน

5.

ท่าไม้

(Tha Mai)

15 หมู่บ้าน

11.

ฆะมัง

(Khamang)

8 หมู่บ้าน

6.

บางเคียน

(Bang Khian)

14 หมู่บ้าน

12.

ทับกฤชใต้

(Thap Krit Tai)

8 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอชุมแสงประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 13 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองชุมแสง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมแสงทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลทับกฤช ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลทับกฤช
• องค์การบริหารส่วนตำบลทับกฤช ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทับกฤช (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลทับกฤช)
• องค์การบริหารส่วนตำบลพิกุล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพิกุลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเกยไชย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกยไชยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าไม้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าไม้ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางเคียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเคียนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกระเจา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกระเจาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพันลาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพันลานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกหม้อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกหม้อทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไผ่สิงห์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไผ่สิงห์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลฆะมัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฆะมังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทับกฤชใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทับกฤชใต้ทั้งตำบล

อ้างอิง

1. [1]ประวัติความเป็นมาเมืองชุมแสง
2. ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 34 ตอนที่ ๐ ก วันที่ 29 เมษายน 2460
3. "พระบรมราชโองการ ประกาศ ใช้พระราชบัญญัติจัดการสุขาภิบาลอำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 47 (0 ก): 259–261. 30 พฤศจิกายน 2473. Check date values in: |date= (help)
4. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ พุทธศักราช ๒๔๗๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 52 (0 ก): 1773–1776. 10 ธันวาคม 2478. Check date values in: |date= (help)
5. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัด พุทธศักราช ๒๔๗๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 54 (0 ก): 40–54. 1 เมษายน 2480. Check date values in: |date= (help)
6. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลและอำเภอในจังหวัดนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ง): 3343–3344. 9 มกราคม 2481. Check date values in: |date= (help)
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลและอำเภอในจังหวัดนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ง): 2091–2092. 19 กันยายน 2481. Check date values in: |date= (help)
8. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนนามอำเภอและตำบลบางแห่ง พุทธศักราช ๒๔๘๓" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 57 (0 ก): 263–267. 30 กรกฎาคม 2483. Check date values in: |date= (help)
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. 10 มิถุนายน 2490. Check date values in: |date= (help)
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยกฐานะตำบลขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (60 ง): 3188–3193. 9 ธันวาคม 2490. Check date values in: |date= (help)
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอและเขตตำบลในจังหวัดนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 65 (32 ง): 1824–1825. 8 มิถุนายน 2491. Check date values in: |date= (help)
12. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดนครสวรรค์ และจังหวัดพิจิตร พ.ศ. ๒๔๙๓" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 67 (10 ก): 196–198. 14 กุมภาพันธ์ 2493. Check date values in: |date= (help)
13. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ พ.ศ. ๒๔๙๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (45 ก): 899–902. 21 มิถุนายน 2498. Check date values in: |date= (help)
14. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (90 ง): 2818–2819. 22 พฤศจิกายน 2498. Check date values in: |date= (help)
15. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งอำเภอนาทวี อำเภอสะบ้าย้อย อำเภอคำชะอี อำเภอย่านตาขาว อำเภอวัดโบสถ์ อำเภอหนองบัว อำเภอวัฒนานคร อำเภอแสวงหา อำเภอท่าชนะ อำเภอพระพุทธบาท อำเภอโนนสัง อำเภอบำเหน็จณรงค์ อำเภอคอนสวรรค์ อำเภอบ้านโฮ่ง อำเภอคีรีมาศ อำเภอชนแดน อำเภอแม่แจ่ม อำเภอไทรน้อย และอำเภอบ้านแพง พ.ศ. ๒๔๙๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (46 ก): 657–661. 5 มิถุนายน 2499. Check date values in: |date= (help)
16. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบล [จำนวน ๕๙ แห่ง]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (18 ง): (ฉบับพิเศษ) 2-6. 1 มีนาคม 2501. Check date values in: |date= (help)
17. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอหนองบัว อำเภอลาดยาว และอำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 79 (90 ง): 2085–2096. 2 ตุลาคม 2505. Check date values in: |date= (help)
18. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลทับกฤช อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 81 (83 ง): 2227–2228. 1 กันยายน 2507. Check date values in: |date= (help)
19. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (173 ง): (ฉบับพิเศษ) 17-20. 27 ตุลาคม 2536. Check date values in: |date= (help)
20. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. Check date values in: |date= (help)