อำเภอบ้านหมี่

อำเภอบ้านหมี่ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดลพบุรี

อำเภอบ้านหมี่
อำเภอ
คำขวัญ:  เมืองอู่ข้าวอู่น้ำ วัฒนธรรมล้ำค่า แดนผ้ามัดหมี่ สตรีแสนงาม
พิกัดภูมิศาสตร์: 15°2′41″N 100°32′13″E / 15.04472°N 100.53694°E / 15.04472; 100.53694
อักษรไทย	อำเภอบ้านหมี่
อักษรโรมัน	Amphoe Ban Mi
จังหวัด	ลพบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	585.7 ตร.กม. (226.1 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	72,949 คน
• ความหนาแน่น	124.55 คน/ตร.กม. (322.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	15110, 15180 (เฉพาะตำบลบ้านชี บางขาม และบางพึ่งหมู่ 4-9)
รหัสภูมิศาสตร์	1606
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบ้านหมี่ เลขที่ 47 ถนนเทศบาล ตำบลบ้านหมี่ อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี 15110
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบ้านหมี่ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอตาคลี (จังหวัดนครสวรรค์) และอำเภอหนองม่วง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอโคกสำโรง
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองลพบุรีและอำเภอท่าวุ้ง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองสิงห์บุรี อำเภออินทร์บุรี (จังหวัดสิงห์บุรี) และอำเภอตาคลี (จังหวัดนครสวรรค์)

ประวัติ

ชาวพวน หรือ ไทยพวน ที่อพยพมาจากเชียงขวางในประเทศลาวมาตั้งภูมิลำเนาในท้องที่อำเภอนี้ได้นำเอาชื่อบ้าน คือ "บ้านหมี่" หรือ "เซ่า" ติดมาด้วย แล้วนำเอาชื่อบ้านมาตั้งหลักแหล่ง คำว่า เซ่า หรือ เซา เป็นภาษาพวนเดิม หมายถึง หยุดหรือพัก ส่วนคำว่า หมี่ นั้นหมายถึง การมัดเส้นไหมเป็นเปลาะ เพื่อให้มีหลากสีสัน เนื่องจากราษฎรในละแวกนั้นมีความถนัดในการทอผ้าชนิดต่าง ๆ เมื่อมาตั้งหลักแหล่งจึงตั้งชื่อบ้านเป็นเครื่องหมายในการประกอบอาชีพว่า "บ้านหมี่"

อำเภอบ้านหมี่ตั้งเป็นอำเภอเมื่อปี พ.ศ. 2426 ชื่อเรียกตั้งครั้งแรกว่า อำเภอสนามแจง เนื่องจากตั้งอยู่ที่ริมเขาสนามแจง ต่อมาย้ายไปตั้งอยู่บ้านห้วยแก้ว ตำบลมหาสอน ได้เปลี่ยนชื่อใหม่ตามที่ตั้งว่า อำเภอห้วยแก้ว พ.ศ. 2441 มีการสร้างทางรถไฟสายเหนือผ่าน ทางราชการจึงย้ายอำเภอมาสร้างใหม่ที่ตำบลบ้านเซ่า (ตำบลบ้านหมี่ในปัจจุบัน) ได้เปลี่ยนชื่อเรียกอำเภอกลับไปเป็นอำเภอสนามแจงอีก

• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอสนามแจง จังหวัดลพบุรี มณฑลกรุงเก่า เป็น อำเภอบ้านเซ่า
• วันที่ 19 เมษายน 2474 ยกฐานะท้องถิ่นตลาดบ้านหมี่ ตำบลบ้านเซ่า และตำบลโพนทอง ให้เป็น สุขาภิบาลท้องที่บ้านเซ่า
• วันที่ 10 ธันวาคม 2478 ยกฐานะท้องถิ่นสุขาภิบาลท้องที่บ้านเซ่า ให้เป็น เทศบาลเมืองบ้านเซ่า ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านเซ่า
• วันที่ 1 เมษายน 2480 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดลพบุรี กับจังหวัดสิงห์บุรี (1,2)
  • (1) โอนพื้นที่ตำบลโพธิ์ชัย อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี ไปขึ้นกับ อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี
  • (2) โอนพื้นที่ตำบลหัวไผ่ อำเภอบ้านหมี่ ไปขึ้นกับ อำเภอบางพุทรา (อำเภอเมืองสิงห์บุรี) จังหวัดสิงห์บุรี
• วันที่ 27 พฤศจิกายน 2482 เปลี่ยนแปลงชื่อเทศบาลเมืองบ้านเซ่า อำเภอบ้านหมี่ เป็น เทศบาลเมืองบ้านหมี่
• วันที่ 5 ธันวาคม 2487 โอนพื้นที่หมู่ 8,9 (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองเมือง ไปขึ้นกับตำบลสายห้วยแก้ว และโอนพื้นที่หมู่ 3 (ในขณะนั้น) ของตำบลดงพลับ ไปขึ้นกับตำบลหนองเมือง
• วันที่ 10 กันยายน 2489 เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ้านหมี่ (1,2,3,4)
  • (1) ตั้งตำบลหนองทรายขาว แยกออกจากตำบลโพนทอง และตำบลพุคา
  • (2) ตั้งตำบลไผ่ใหญ่ แยกออกจากตำบลสายห้วยแก้ว
  • (3) โอนพื้นที่หมู่ 13,14,15 (ในขณะนั้น) ของตำบลเชียงงา และพื้นที่หมู่ 5,6,7 (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองเมือง ไปขึ้นกับตำบลสายห้วยแก้ว
  • (4) ตั้งตำบลสนามแจง แยกออกจากตำบลเชียงงา ตำบลโพนทอง และตำบลบางพึ่ง
• วันที่ 31 พฤษภาคม 2492 ตั้งตำบลดอนดึง แยกออกจากตำบลหนองเมือง และตำบลบางกะพี้
• วันที่ 14 ตุลาคม 2518 ตั้งตำบลหนองกระเบียน แยกออกจากตำบลสายห้วยแก้ว และตั้งตำบลชอนม่วง แยกออกจากตำบลดอนดึง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอบ้านหมี่แบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 22 ตำบล 157 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

ไผ่ใหญ่

(Phai Yai)

6 หมู่บ้าน

12.

โพนทอง

(Phon Thong)

7 หมู่บ้าน

2.

บ้านทราย

(Ban Sai)

6 หมู่บ้าน

13.

บางขาม

(Bang Kham)

7 หมู่บ้าน

3.

บ้านกล้วย

(Ban Kluai)

5 หมู่บ้าน

14.

ดอนดึง

(Don Dueng)

8 หมู่บ้าน

4.

ดงพลับ

(Dong Phlap)

5 หมู่บ้าน

15.

ชอนม่วง

(Chon Muang)

6 หมู่บ้าน

5.

บ้านชี

(Ban Chi)

12 หมู่บ้าน

16.

หนองกระเบียน

(Nong Krabian)

9 หมู่บ้าน

6.

พุคา

(Phu Kha)

4 หมู่บ้าน

17.

สายห้วยแก้ว

(Sai Huai Kaeo)

7 หมู่บ้าน

7.

หินปัก

(Hin Pak)

10 หมู่บ้าน

18.

มหาสอน

(Maha Son)

8 หมู่บ้าน

8.

บางพึ่ง

(Bang Phueng)

9 หมู่บ้าน

19.

บ้านหมี่

(Ban Mi)

ยกเลิกระบบหมู่

9.

หนองทรายขาว

(Nong Sai Khao)

7 หมู่บ้าน

20.

เชียงงา

(Chiang Nga)

10 หมู่บ้าน

10.

บางกะพี้

(Bang Kaphi)

7 หมู่บ้าน

21.

หนองเมือง

(Nong Mueang)

7 หมู่บ้าน

11.

หนองเต่า

(Nong Tao)

8 หมู่บ้าน

22.

สนามแจง

(Sanam Chaeng)

9 หมู่บ้าน

 

วัดเขาวงกต

 

พระอุโบสถแบบจตุรมุขของวัดกัทลีพนาราม

 

วัดเกริ่นกฐิน

 

วัดพุน้อย

 

วัดปฐมพานิช

 

วัดพานิชธรรมิการาม(วัดหนองเต่า)

 

วัดคุ้งท่าเลา

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอบ้านหมี่ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 21 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองบ้านหมี่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านหมี่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไผ่ใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไผ่ใหญ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านทราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านทรายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านกล้วย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านกล้วยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านชี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านชีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพุคา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพุคาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหินปัก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหินปักทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางพึ่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางพึ่งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองทรายขาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองทรายขาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางกะพี้ดงพลับ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางกะพี้ และตำบลดงพลับทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเต่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเต่าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางขาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางขามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนดึง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนดึงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชอนม่วง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชอนม่วงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกระเบียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกระเบียนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสายห้วยแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสายห้วยแก้วทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลมหาสอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลมหาสอนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเชียงงา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเชียงงาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเมือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเมืองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสนามแจง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสนามแจงทั้งตำบล

วัด

• วัดบ้านหมี่ใหญ่
• วัดเขาวงกต
• วัดธรรมิการาม (วัดค้างคาว)
• วัดกัทลีพนาราม (วัดบ้านกล้วย)
• วัดเชียงงา
• วัดทุ่งทะเลหญ้า
• วัดหัวเขา
• วัดราชธานี

สถานศึกษา

• โรงเรียนบ้านหมี่วิทยา โรงเรียนต้นแบบ โรงเรียนในฝัน(โครงการ 1 อำเภอ 1 โรงเรียนในฝัน)
• โรงเรียนปิยะบุตร์ โรงเรียนต้นแบบ โรงเรียนในฝัน และ โรงเรียนดีประจำอำเภอ
• โรงเรียนบ้านชีวิทยา
• วิทยาลัยสารพัดช่างลพบุรี (ศูนย์การเรียนเทศบาลเมืองบ้านหมี่)

สถานศึกษาเอกชน

• โรงเรียนสุเทพวิทยาลัย
• โรงเรียนพระวรสาร
• โรงเรียนรัตนศึกษา

โรงเรียนศึกษาพิเศษ

• โรงเรียนโสตศึกษาปานเลิศจังหวัดลพบุรี

สถานที่สำคัญ

• โรงพยาบาลบ้านหมี่
• สนามกีฬาเทศบาลเมืองบ้านหมี่
• สนามบินบ้านหมี่ ตำบลดอนดึง อำเภอบ้านหมี่ ภายใต้การกำกับ ดูแลของมูลนิธิอนุรักษ์และพัฒนาอากาศยานไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
• สถานีรถไฟบ้านหมี่
• ตลาดปิยะสุวรรณ
• ตลาดเทศบาลอำเภอบ้านหมี่
• บริษัทขนส่ง บ้านหมี่

สถานที่ท่องเที่ยว

• วัดธรรมิการาม (วัดค้างคาว)
• วัดกัทลีพนาราม (วัดบ้านกล้วย)
• วัดพานิชธรรมิการาม (วัดหนองเต่า)
• วัดคุ้งท่าเลา
• วัดท้องคุ้ง
• วัดบ้านทราย แวะซื้อของฝากบ้านหมี่ ปลาส้มฟัก ปลาส้ม หมูส้ม
• บ้านกล้วย (ทอผ้ามัดหมี่ )
• วัดเกริ่นกฐิน พระครูวิมลสมณวัตร (เพี้ยน อคฺคธมฺโม)
• ตัวอำเภอบ้านหมี่ (เจียระไนพลอย)
• เขาสนามแจง

เทศกาลและงานประเพณี

• งานของดีบ้านหมี่ และงานกาชาดอำเภอบ้านหมี่ จัดขึ้นที่สนามกีฬาเทศบาลเมืองบ้านหมี่ ช่วงเดืนกุมภาพันธ์ของทุกปี มีกิจกรรมและการแสดงมากมายและที่เป็นจุดเด่นของงานนี้คือ การประกวดสาวงามไทยพวนแห่งประเทศไทย
• ประเพณีกำฟ้า วัฒนธรรมอันดีงามของชาวไทยพวนบ้านหมี่ที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน วัดกัทลีพนาราม (วัดบ้านกล้วย) ตำบลบ้านกล้วย จึงได้จัดประเพณีกำฟ้าขึ้นเพื่อเป็นการอนุรักษ์ส่งเสริมประเพณีอันดีงามของท้องถิ่น รวมถึงเป็นการฟื้นฟูและเผยแพร่ประเพณีของชาวไทยพวน และเพื่อเป็นการแสดงความรักความสามัคคีของชาวบ้านในพื้นที่ ตลอดจนเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวในท้องถิ่น

ภายในงานมีกิจกรรมที่น่าสนใจ อาทิ ใส่บาตรข้าวจี่ ข้าวหลาม อาหารคาวหวาน พิธีบายศรีสู่ขวัญข้าวการแสดงชุดแห่ข้าวพันก้อนประเพณีเส่อกระจาด เซิ้งโป๊ นางด้ง เซิ้งฟัดข้าว การแข่งขันกีฬาพื้นบ้าน มีการออกร้านผ้าทอพื้นเมืองอีกด้วย

• ประเพณีเส่อกระจาด (ประเพณีใส่กระจาด) เป็นประเพณีของชาวไทยพวน ซึ่งถือปฏิบัติกันในเขตอำเภอบ้านหมี่ ในงานบุญเทศน์มหาชาติ ช่วงเทศกาลออกพรรษา สถานที่ตามตำบลต่าง ๆ เช่น ตำบลบ้านกล้วย บ้านทราย เชียงงา โพนทอง หินปัก บางกะพี้ เป็นต้น

บุคคลสำคัญ

พระสงฆ์

• พระครูวิมลสมณวัตร ( เพี้ยน อคฺคธมฺโม )

• หลวงพ่อเภา พุทธสโร วัดเขาวงกฏ ต.สนามแจง

นางสาวไทย

• ประภัสสร พานิชกุล

หน่วยกู้ภัย

• มูลนิธิอริโย บ้านหมี่ (กู้ภัยอริโย) ได้ก่อตั้งวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534 และได้จดทะเบียนจัดตั้งเลขที่อนุญาต ที่ ต.548/2536 ในวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2536 จัดตั้งอยู่ เลขที่ 111 ม.6 ต.โพนทอง เป็นองค์กรเพื่อสาธารณกุศลต่าง ๆ จัดตั้งเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยจากภัยต่าง ๆ ติดต่อ โทร 0 3662 9222-3 วิทยุสื่อสาร168.275 Mhz. http://www.ariyobanmi.is.in.th

การเดินทาง

• 1.ทางรถไฟ ระยะทางประมาณ 28 กิโลเมตร
• 2.ทางรถยนต์

• 2.1.จากจังหวัดลพบุรี ถึง อำเภอบ้านหมี่ สายคันคลองชลประทานระยะทางประมาณ 31 กิโลเมตร
• 2.2.จากจังหวัดลพบุรี ผ่านอำเภอโคกสำโรง ระยะทางประมาณ 54 กิโลเมตร
• 2.3.จากจังหวัดลพบุรี ผ่านอำเภอท่าวุ้ง สายท่าโขลง - บ้านหมี่ ระยะทางประมาณ 44 กิโลเมตร

 

ภาพถ่ายทางอากาศเทศบาลเมืองบ้านหมี่

สนามบิน ในอำเภอ

สนามบินบ้านหมี่ ตำบลดอนดึง อำเภอบ้านหมี่ ภายใต้การกำกับ ดูแลของมูลนิธิอนุรักษ์และพัฒนาอากาศยานไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

อ้างอิง

1. [1]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ
2. [2]พระบรมราชโองการ ประกาศ ใช้พระราชบัญญัติจัดการสุขาภิบาลท้องที่บ้านเช่า ตลาดบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี
3. [3]พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองบ้านเซ่า จังหวัดลพบุรี พุทธศักราช ๒๔๗๘
4. [4]พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัด พุทธศักราช ๒๔๗๙
5. [5]พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนนามเทศบาลเมืองบ้านเช่า จังหวัดลพบุรี เปลี่ยนเทศบาลเมืองบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี พุทธศักราช ๒๔๘๒
6. [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี
7. [7]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี
8. [8]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองลพบุรี และอำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี
9. [9]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอโคกสำโรง และอำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี