ทางรถไฟสายเหนือ

ทางรถไฟสายเหนือ หรือ ทางรถไฟสายชุมทางบ้านภาชี–เชียงใหม่ เป็นเส้นทางรถไฟสายหนึ่งในประเทศไทย แยกออกจากทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือที่สถานีรถไฟชุมทางบ้านภาชี ผ่านหลายจังหวัดในภาคกลางและภาคเหนือ และสิ้นสุดปลายทางที่สถานีรถไฟเชียงใหม่ รวมระยะทาง 751 กิโลเมตร (นับตั้งแต่สถานีรถไฟกรุงเทพ) และที่สถานีรถไฟชุมทางบ้านดารา จังหวัดอุตรดิตถ์ จะมีทางแยกไปยังสถานีรถไฟสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย รวมระยะทาง 457 กิโลเมตร (นับตั้งแต่สถานีรถไฟกรุงเทพ)

ทางรถไฟสายเหนือ
สถานีรถไฟอุตรดิตถ์
ข้อมูลทั่วไป
รูปแบบ	รถไฟระหว่างเมือง
ระบบ	รถไฟทางไกล ของการรถไฟแห่งประเทศไทย
สถานะ	เปิดให้บริการ / โครงการส่วนต่อขยาย
ปลายทาง	ชุมทางบ้านภาชี เชียงใหม่ -สวรรคโลก
การดำเนินงาน
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ผู้ดำเนินงาน	การรถไฟแห่งประเทศไทย และบริษัทเอกชนในส่วน ของสถานีขนถ่ายสินค้า
ศูนย์ซ่อมบำรุง	โรงรถจักรดีเซลอุตรดิตถ์ โรงรถจักรดีเซลลำปาง โรงรถจักรดีเซลปากน้ำโพ
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	751.42 กม. (466.91 ไมล์)
จำนวนทางวิ่ง	1
รางกว้าง	ราง 1 เมตร ทางเดี่ยว (ระหว่างโครงการก่อสร้างทางคู่)
ความเร็ว	สูงสุด 120 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
แผนที่เส้นทาง 0+000 กม. กรุงเทพ (หัวลำโพง) รถไฟสายตะวันออก  ชุมทางฉะเชิงเทรา  2+170 กม. ยมราช 3+290 กม. จิตรลดา โรงพยาบาลรามาธิบดี 4+800 กม. สามเสน 6+730 กม. ประดิพัทธ์ โครงการ: รถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดง 7+470 กม. ชุมทางบางซื่อ รถไฟสายใต้  ชุมทางตลิ่งชัน  สายสีแดงอ่อน  ตลิ่งชัน  11+010 กม. นิคมรถไฟ กม.11 13+000 กม. บางเขน 14+810 กม.ทุ่งสองห้อง 17+570 กม.หลักสี่ 19+470 กม. การเคหะ กม.19 21+690 กม. ตลาดใหม่ดอนเมือง 22+210 กม. ดอนเมือง 29+750 กม. รังสิต 33+840 กม. คลองหนึ่ง 37+470 กม. เชียงราก 40+190 กม. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 44+120 กม. นวนคร 46+010 กม.เชียงรากน้อย 51+880 กม.คลองพุทรา 58+000 กม.บางปะอิน 62+750 กม. บ้านโพ 71+080 กม.อยุธยา 74+690 กม.บ้านม้า 78+980 กม. มาบพระจันทร์ 82+310 กม. บ้านดอนกลาง 85+440 กม. พระแก้ว 89+950 กม. ชุมทางบ้านภาชี รถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ  ชุมทางแก่งคอย  93+850 กม. ดอนหญ้านาง 96+440 กม. หนองวิวัฒน์ 99+160 กม. บ้านปลักแรด 102+730 กม. ท่าเรือ 108+780 กม. บ้านหมอ 116.560 กม. หนองโดน 121+720 กม. บ้านกลับ 127+440 กม. บ้านป่าหวาย 132+810 กม. ลพบุรี 137+510 กม. ท่าแค 144+230 กม. โคกกระเทียม 150+080 กม. หนองเต่า 154+930 กม. หนองทรายขาว 161+220 กม. บ้านหมี่ 165+940 กม. ห้วยแก้ว 170+330 กม. ไผ่ใหญ่ 172.90 กม. โรงเรียนจันเสน 173+680 กม. จันเสน 176+630 กม. บ้านกกกว้าว 180+200กม.ช่องแค 187+137 กม.ทะเลหว้า 188+650 กม. โพนทอง 193.+020 กม. บ้านตาลี 198+800 กม. ดงมะกุ 204+060 กม. หัวหวาย 211+440 กม. หนองโพ 217+220 กม. หัวงิ้ว 224+810 กม. เนินมะกอก 235+490 กม. เขาทอง 245+780 กม. นครสวรรค์ 250+560 กม. ปากน้ำโพ 257+150 กม. บึงบอระเพ็ด 263+580 กม. ทับกฤช 270+870 กม. คลองปลากด 280+290 กม. ชุมแสง 290+240 กม. วังกร่าง 297+030 กม. บางมูลนาก 303+500 กม. หอไกร 309+870 กม. ดงตะขบ 319+000 กม. ตะพานหิน 324+910 กม. ห้วยเกตุ 332+600 กม. หัวดง 339+360 กม. วังกรด 346+790 กม. พิจิตร 354+260 กม. ท่าฬ่อ 362+220 กม. บางกระทุ่ม 366+210 กม. แม่เทียบ 375+310 กม. บ้านใหม่ 381+870 กม. บึงพระ 389+280 กม. พิษณุโลก 393+750 กม. บ้านเต็งหนาม 400+000 กม.บ้านตูม 405+310 กม. แควน้อย 414+500 กม. พรหมพิราม 423+200 กม.หนองตม 432+750 กม.บ้านบุ่ง 437+410 กม. บ้านโคน 447+550 กม. พิชัย 453+980 กม. ไร่อ้อย 458+310 กม. ชุมทางบ้านดารา 470+270 กม. คลองมะพลับ 487+140 กม. สวรรคโลก 461+800 กม. ท่าสัก 469+860 กม. ตรอน 476+820 กม. วังกะพี้ 485+170 กม. อุตรดิตถ์ 487+520 กม. ศิลาอาสน์ 489+350 กม. ท่าเสา 497+560 กม. บ้านด่าน 509+360 กม. ปางต้นผึ้ง 513+720 กม. อุโมงค์ปางตูบขอบ (120.09 ม.) 516+410 กม. อุโมงค์เขาพลึง (362.44 ม.) 517+020 กม. เขาพลึง 521+480 กม. ห้วยไร่ 525+300 กม. ไร่เกล็ดดาว 528+220 กม. แม่พวก 533+940 กม. เด่นชัย ไป เชียงของ 547+750 กม. สูงเม่น 560+000 กม. แพร่ 572+025 กม. แม่คำมี 584+200 กม. หนองเสี้ยว 590+900 กม. สอง 606+200 กม. อุโมงค์อ.สอง (1125.00 ม.) 609+050 กม. อุโมงค์อ.สอง (6375.00 ม.) 617+925 กม. แม่ตีบ 636+975 กม. งาว 642+300 กม. ปงเตา 663+400 กม. อุโมงค์มหาวิทยาลัยพะเยา (2825.00 ม.) 670+700 กม. มหาวิทยาลัยพะเยา 677+600 กม บ้านโทกหวาก 683+425 กม. พะเยา 686+800 กม. ดงเจน 696+600 กม. บ้านร้อง 709+900 กม. บ้านใหม่ 724+500 กม. ป่าแดด 732+125 กม. ป่าแงะ 743+025 กม. โป่งเกลือ 756+000 กม. สันป่าเหียง 711+800 กม. เชียงราย 785+500 กม. ทุ่งก่อ 796+425 กม. เวียงเชียงรุ้ง 806+150 กม. ชุมทางบ้านป่าซาง ไป เชียงแสน 7+500 กม โชคชัย เชียงแสน 816+600 กม. อุโมงค์ดอยหลวง (3600.00 ม.) 806+150 กม. บ้านเกี๋ยง 839+200 กม. ศรีดอนชัย 853+350 กม. เชียงของ 855+450 กม. บรรจุและแยกสินค้ากล่อง เชียงของ 538+430 กม. ปากปาน 546+940 กม. แก่งหลวง 554+420 กม. ห้วยแม่ต้า 563+860 กม. บ้านปิน 574+040 กม. อุโมงค์ห้วยแม่ลาน (130.20 ม.) 578+460 กม. ผาคัน 581+220 กม. ผาคอ 591+070 กม. ปางป๋วย 600+330 กม. แม่จาง 609+160 กม. แม่เมาะ 614+870 กม. ห้วยรากไม้ 622.20 กม. ศาลาผาลาด 628+450 กม. แม่ทะ 614+870 กม. ห้วยรากไม้ 622+220 กม. ศาลาผาลาด 628+450 กม. แม่ทะ 637+410 กม. หนองวัวเฒ่า 642+290 กม. นครลำปาง 654+850 กม. ห้างฉัตร 660+980 กม. ปางม่วง 665+090 กม. ห้วยเรียน 671+800 กม. แม่ตานน้อย 681+570 กม. อุโมงค์ขุนตาน (1352.10 ม.) 683+140 กม. ขุนตาน 691+890 กม. ทาชมภู 700+680 กม. ศาลาแม่ทา 713+010 กม. หนองหล่ม 729+210 กม. ลำพูน 734+640 กม. ป่าเส้า 742+780 กม. สารภี 751+420 กม. เชียงใหม่ แผนภาพนี้: ดู คุย แก้

ประวัติทางรถไฟสายเหนือ

ลำดับ	ช่วงสถานี	ระยะทาง (กิโลมตร)	เริ่มเดินรถ
1	ชุมทางบ้านภาชี–ลพบุรี	43	1 เมษายน พ.ศ. 2444
2	ลพบุรี–ปากน้ำโพ	117	31 ตุลาคม พ.ศ. 2448
3	ปากน้ำโพ–พิษณุโลก	139	24 มกราคม พ.ศ. 2450
4	พิษณุโลก–ชุมทางบ้านดารา	69	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2451
5	ชุมทางบ้านดารา–ปางต้นผึ้ง	51	15 สิงหาคม พ.ศ. 2452
6	ปางต้นผึ้ง–แม่พวก	19	1 มิถุนายน พ.ศ. 2454
7	แม่พวก–ปากปาน	10	15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2455
8	ปากปาน–ห้วยแม่ต้า	13	1 พฤษภาคม พ.ศ. 2456
9	ห้วยแม่ต้า–บ้านปิน	13	15 มิถุนายน พ.ศ. 2457
10	บ้านปิน–ผาคอ	17	1 พฤษภาคม พ.ศ. 2458
11	ผาคอ–แม่จาง	19	15 ธันวาคม พ.ศ. 2458
12	แม่จาง–นครลำปาง	42	1 เมษายน พ.ศ. 2459
13	นครลำปาง–ปางหัวพง	33	20 ธันวาคม พ.ศ. 2459
14	ปางหัวพง–ปางยาง	4	1 กรกฎาคม พ.ศ. 2461
15	ปางยาง–อุโมงค์ขุนตาน–เชียงใหม่	72	1 มกราคม พ.ศ. 2464
ค่าก่อสร้างทั้งหมด 46,817,492 บาท

รถไฟทางคู่

เนื่องจากมีขบวนรถไฟสายเหนือและสายตะวันออกเฉียงเหนือจำนวนมาก ทำให้รถไฟหลายขบวนต้องหลีกกัน ก่อให้เกิดความล่าช้า กรมรถไฟหลวงจึงสร้างทางรถไฟใหม่ข้าง ๆ ทางเดิม และเปิดเดินรถไฟทางคู่ได้เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2485

พื้นที่ที่เส้นทางผ่าน

เขต / อำเภอ	จังหวัด
ปทุมวัน / ดุสิต / ราชเทวี / พญาไท / จตุจักร / หลักสี่ / ดอนเมือง	กรุงเทพมหานคร
ธัญบุรี / คลองหลวง	ปทุมธานี
บางปะอิน / พระนครศรีอยุธยา / อุทัย / ภาชี / ท่าเรือ	พระนครศรีอยุธยา
บ้านหมอ / หนองโดน	สระบุรี
เมืองลพบุรี / บ้านหมี่	ลพบุรี
ตาคลี / พยุหะคีรี / เมืองนครสวรรค์ / ชุมแสง	นครสวรรค์
บางมูลนาก / ตะพานหิน / เมืองพิจิตร	พิจิตร
บางกระทุ่ม / เมืองพิษณุโลก / พรหมพิราม	พิษณุโลก
พิชัย / ตรอน / เมืองอุตรดิตถ์	อุตรดิตถ์
ศรีนคร / สวรรคโลก	สุโขทัย
เด่นชัย / ลอง	แพร่
แม่เมาะ / แม่ทะ / เมืองลำปาง / ห้างฉัตร	ลำปาง
แม่ทา / เมืองลำพูน	ลำพูน
สารภี / เมืองเชียงใหม่	เชียงใหม่

สถานที่สำคัญ

สถานีรถไฟ

ดูบทความหลักที่: รายชื่อสถานีรถไฟ สายเหนือ

สะพาน

อ้างอิง:

• สะพานปรมินทร์ ความยาว 262.36 เมตร
• สะพานคอมโพสิต ความยาว 90 เมตร
• สะพานสามหอ ความยาว 120 เมตร
• สะพานสองหอ ความยาว 120 เมตร
• สะพานทาชมภู (สะพานขาว) ความยาว 80 เมตร

อุโมงค์

ชื่ออุโมงค์	กิโลเมตรที่	ความยาว (เมตร)	รูปภาพ
อุโมงค์ปางตูบขอบ	513 (ปางต้นผึ้ง–เขาพลึง)	120.09
อุโมงค์เขาพลึง	516 (ปางต้นผึ้ง–เขาพลึง)	362.44
อุโมงค์ห้วยแม่ลาน	574 (บ้านปิน–ผาคัน)	130.20
อุโมงค์ขุนตาน	681–682 (แม่ตานน้อย–ขุนตาน)	1,362.10

โครงการในอนาคต

ในอนาคต จะมีการพัฒนาทางรถไฟจากทางเดี่ยวเป็นแบบทางคู่ ซึ่งจะก่อสร้างเป็นช่วง ๆ ดังนี้

• บ้านกลับ-ท่าวุ้ง-ชุมทางโคกกระเทียม เป็นทางรถไฟเส้นทางใหม่แบบยกระดับ เพื่อเลี่ยงพระปรางค์สามยอด) (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง คาดว่าจะแล้วเสร็จ พ.ศ. 2565)
• ท่าแค-ปากน้ำโพ (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง คาดว่าจะแล้วเสร็จ พ.ศ. 2565)
• ปากน้ำโพ-ชุมทางเด่นชัย (โครงการ)
• ชุมทางเด่นชัย-เชียงใหม่ (โครงการ)

นอกจากนี้ยังมีโครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายใหม่ ได้แก่

• สายชุมทางเด่นชัย-เชียงราย-เชียงของ
• สายชุมทางนครสวรรค์-แม่สอด
• สายชุมทางนครสวรรค์-บ้านไผ่ (เชื่อมต่อกับสายตะวันออกเฉียงเหนือ)

อ้างอิง

1. สุนันทา เจริญปัญญายิ่ง. "ทางรถไฟที่เชื่อมต่อกับประเทศเพื่อนบ้าน". สถาบันการขนส่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. สืบค้นเมื่อ 7 พฤษภาคม 2561. Check date values in: |accessdate= (help)
2. ตำนานแห่งรถไฟไทย — รถไฟไทยดอตคอม
3. ประวัติ สรพ. ปากน้ำโพ — รถไฟไทยดอตคอม
4. บันทึกข้อมูลเรื่องสะพาน — รถไฟไทยดอตคอม
5. อุโมงค์รถไฟในประเทศไทย — รถไฟไทยดอตคอม
6. http://www.thansettakij.com/content/245842 รฟท.เซ็นสัญญาก่อสร้างรถไฟทางคู่ระยะเร่งด่วน 5 เส้นทาง 6.9 หมื่นล.

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่เส้นทางรถไฟโดยการรถไฟแห่งประเทศไทย