สถานีรถไฟนครลำปาง

สถานีรถไฟนครลำปาง (อังกฤษ: Nakhon Lampang Railway Station) เป็นสถานีรถไฟระดับหนึ่งบนเส้นทางรถไฟสายเหนือ (กรุงเทพ–เชียงใหม่) ซึ่งถ้าเป็นสถานีรถไฟประจำจังหวัดลำปาง ซึ่งลงสถานีนี้สามารถเดินทางไปจังหวัดพะเยาและจังหวัดตากได้อีกด้วย โดยสถานีรถไฟนครลำปางอยู่ระหว่างสถานีรถไฟหนองวัวเฒ่า กับสถานีรถไฟห้างฉัตร

สถานีรถไฟนครลลำปาง Den Chai Railway Station
ภาพจากด้านหน้าสถานี
ที่ตั้ง	ถนนรถไฟ ตำบลสบตุ๋ย อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง 52100
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
สาย	รฟท. เหนือ
ชานชาลา	2
โครงสร้าง
ประเภทโครงสร้าง	ระดับดิน
ระดับชานชาลา	1
ที่จอดรถ	ลานจอดรถหน้าสถานี
ข้อมูลอื่น
รหัสสถานี	1193
ประวัติ
เปิดให้บริการ	1 เมษายน พ.ศ. 2459 (105 ปี)
ผู้โดยสาร
ผู้โดยสาร ()	ไม่ต่ำกว่า 100 คน /วัน^[ต้องการอ้างอิง]
12 ขบวนที่หยุดรับ-ส่งผู้โดยสาร
การเชื่อมต่อ
หมายเลขโทรศัพท์ 0-5421-7024

นครลำปาง Nakhon Lampang กิโลเมตรที่ 642.293 หนองวัวเฒ่า Nong Wua Thao -4.88 กม. ห้างฉัตร Hang Chat +12.57 กม. ดูเพิ่ม : รายชื่อสถานีรถไฟ สายเหนือ

สถานีนครลำปางก่อสร้างและเปิดเดินรถในสมัยรัชกาลที่ 6 ปัจจุบันตัวสถานีและย่าน(ไม่นับย่านโรงรถจักร และย่านนอกสถานี) มีจำนวนทาง 8 ทาง เป็นทางหลัก 1 ทาง ทางหลีก 4 ทาง ทางตัน 3 ทาง โดยเป็นทางติดชานชาลา 2 ทาง

สถานีรถไฟนครลำปางเป็นสถานีหนึ่งในโครงการรถไฟทางคู่ช่วงเด่นชัย - เชียงใหม่

สถานีรถไฟนครลำปางเป็นสถานีหนึ่งในโครงการรถไฟความเร็วสูงกรุงเทพ(สถานีกลางบางซื่อ) - เชียงใหม่ ช่วงสถานีรถไฟพิษณุโลก - เชียงใหม่ ใช้ชื่อสถานี"ลำปาง" รหัสสถานี HN10 อยู่ระหว่างสถานีรถไฟศรีสัชนาลัย กับสถานีรถไฟลำพูน เปิดใช้งานประมาณปี พ.ศ. 2575

แต่เดิม ระหว่างสถานีรถไฟห้างฉัตรกับสถานีรถไฟนครลำปางเคยมี ที่หยุดรถบ่อแฮ้วแต่ปัจจุบันได้ถูกยุบเลิกไปแล้ว

ข้อมูลจำเพาะ

• ประเภทเส้นทาง : ทางรถไฟทางไกลสายเหนือ
• รหัส  : 1193
• ชื่อภาษาไทย  : นครลำปาง
• ชื่อภาษาอังกฤษ : Nakhon Lampang
• ชื่อย่อภาษาไทย : ลป.
• ชื่อย่อภาษาอังกฤษ : NKL.
• ชั้นสถานี  : สถานีรถไฟชั้น 1
• ระบบอาณัติสัญญาณ : หางปลา ใช้สัญญาณเข้าเขตนอก ใช้ห่วงทางสะดวก
• พิกัดที่ตั้ง  : หน้าสถานีรถไฟมีวงเวียน 4 แยกของถนนรถไฟ ถนนประสานไมตรี และถนนสุเรนทร์
• ที่อยู่  : ตำบลสบตุ๋ย อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง 52100
• ขบวนรถ/วัน:จอด 12 ขบวน รถด่วนพิเศษดีเซลราง รถด่วนพิเศษ รถด่วน รถเร็ว ท้องถิ่น และรถสินค้า/น้ำมัน
• ปริมาณผู้โดยสาร/วัน : ไม่ต่ำกว่า 100 คน
• สถานีก่อนหน้า : สถานีรถไฟหนองวัวเฒ่า
• สถานีถัดไป : สถานีรถไฟห้างฉัตร
• ห่างจากสถานีกรุงเทพ : 642.293 กิโลเมตร

ประวัติ

สถานีรถไฟบ้านปินก่อสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 ปี พ.ศ. 2458 และเปิดเดินรถครั้งแรกเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2459 โดยเส้นทางช่วงแม่จาง-นครลำปาง ซึ่งมีระยะทาง 42 กิโลเมตร และเป็นส่วนหนึ่งของทางรถไฟสายเหนือ มีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน เป็นผู้บัญชาการ และมีนายช่างชาวเยอรมัน เอมิล ไอเซนโฮเฟอร์ เป็นผู้ควบคุมการก่อสร้างสถานีรถไฟนครลำปาง เป็นสถานีรถไฟยุคแรกๆที่ยังคงเหลืออาคารอยู่ภายหลังในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1

ในช่วงปี พ.ศ. 2459 - 2464 สถานีรถไฟนครลำปางได้เป็นสถานีรถไฟปลายทางของเส้นทางสายเหนือ มีขบวนรถรวมพิษณุโลก - ลำปาง และอุตรดิตถ์ - ลำปาง ก่อนมีรถด่วนจากกรุงเทพขึ้นมาทำขบวนเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2465 ซึ่งในเวลานั้นทำให้จังหวัดลำปางเป็นชุมทางขนส่งมวลชนที่ทันสมัยที่สุด ซึ่งทำเกิดการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจ แล้วยังเป็นจุดขายกระจายสินค้า และผู้คนจากภาคกลาง ที่จะเดินทางไปที่อื่นๆในภาคเหนือ

ส่วนสงครามโลกครั้งที่ 2 สถานีรถไฟนครลำปางเป็นจุดยุทธศาสตร์ที่ฝ่ายสัมพันธมิตรต้องการทำลาย เนื่องจากเป็นเส้นทางลำเลียงและยุทโธปกรณ์ของญี่ปุ่น แต่ก็ได้รับความเสียหายเล็กน้อย โดยหลักฐานที่มาอยู่ถึงปัจจุบันคือรอยกระสุนปืน ที่คานหลังคาชานชลาสถานีรถไฟ

ในปี พ.ศ. 2506 การรถไฟแห่งประเทศไทยได้จัดส่งหัวรถจักรไอน้ำมาแสดงไว้ที่สถานีรถไฟลำปาง และกำหนดให้สถานีรถไฟแห่งนี้เป็นสถานีประวัติศาสตร์ และทำการอนุรักษ์ไว้ โดยมีตัวอาคารสถานี คลังสินค้า พื้นที่เก็บหัวรถจักรและตัวรถไฟ รวมถึงพื้นที่บ้านพักพนักงาน ซึ่งอาคารสถานีได้ผ่านการต่อเติมมาเป็นบางส่วน โดยเฉพาะช่วงก่อนปี พ.ศ. 2520 มีการต่อเติมส่วนควบคุมบริเวณปีกทางทิศใต้ ส่วนพักคอยด้านติดรางรถไฟ และ ซุ้มด้านหน้าที่จอดรถ

ในปี พ.ศ.2536 สถานีรถไฟนครลำปาง ได้รับการคัดเลือกจากคณะกรรมการอนุรักษ์สถาปัตยกรรมแห่งสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ให้เป็นอาคารอนุรักษ์ดีเด่น ประเภทอาคารสถาบันและสาธารณะ ประจำปี พ.ศ. 2536

ในปี พ.ศ. 2538 ได้มีการเปลี่ยนกระเบื้องหลังคา กระเบื้องพื้น ของตัวสถานี และปรับปรุงพื้นชั้นล่างทั้งหมด ซึ่งก็ยังถือว่าเป็นสถาปัตยกรรมยังคงรูปแบบและเอกลักษณ์เดิมอย่างครบถ้วนสมบูรณ์ จนถึงปัจจุบัน

ปัจจุบันสถานีรถไฟประจำจังหวัดลำปาง มีพื้นที่ 161 ไร่ ห่างจากสถานีรถไฟกรุงเทพ 642.293 กิโลเมตร

สถาปัตยกรรม

อาคารสถานีเป็นอาคารสองชั้นที่ผสมผสานกันระหว่างสถาปัตยกรรมไทยภาคเหนือกับสถาปัตยกรรมยุโรปแบบบาวาเรียนคอทเทจ (Bavarian Cottage) ออกแบบโดย เอิรสท์ อัลท์มันน์ (Mr. Ernst Altmann) วิศวกรชาวเยอรมนี ชั้นล่างก่ออิฐฉาบปูนใช้ระบบคานโค้ง (Arch) 4 ช่วง ขนาบด้วยโค้งช่วงเล็กประกบทั้งสองฝั่งเป็นรูปแบบนีโอคลาสสิก (Neoclassic) ชั้นบนสร้างด้วยไม้มีกรอบเป็นโครงสร้างสี่เหลี่ยมมีไม้ยึดยันแนวทแยงเสริมเป็นช่วงๆ ไม่ให้อาคารโยก ซึ่งนี้เป็นเทคนิคด้านโครงสร้างที่เด่นมากจากฟากเยอรมนี นอกจากนั้นยังมีการกรุใต้ไม้ฝาตีตามแนวนอน และอวดโครงสร้างกรอบเป็นรูปแบบฮาล์ฟทิมเบอร์ (Half Timber)

หลังคาของสถานีเป็นทรงปั้นหยาผสมจั่วซ้อนชั้นคล้ายหลังคาตามสถาปัตยกรรมล้านนา ราวระเบียงและช่องแสงเหนือประตูหน้าต่างประดับด้วยช่องปรุไม้แกะสลักลวดลายเลียนแบบศิลปะล้านนา ที่โดดเด่นมากๆ และมองไปทางไหนก็เห็น คือลายแจกันหรือหม้อปูรณฆฏะผสมลายเครือเถา ประดับช่อดอกไม้ม้วนขมวดเป็นวงตามแบบที่พบได้ตามวัดล้านนา ซึ่งเป็นฝีมือช่างที่ประณีตและละเอียดเป็นอย่างมากบนหน้าจั่วของอาคารชั้นบนมีตัวเลขพุทธศักราช 2458 และคริสตศักราช 1915 ซึ่งเป็นปีสร้างอาคารเป็นตัวนูนออกมา โดยฝั่งที่หันไปทางกรุงเทพฯ เป็นคริสตศักราช และฝั่งที่หันไปทางเชียงใหม่เป็นพุทธศักราช

หลังคาคลุมชานชาลาด้านหน้าอาคารที่ใช้งานปัจจุบัน ไม่ได้ถูกสร้างและติดตั้งที่นี่มาตั้งแต่แรก ซึ่งไม่มีข้อมูลที่แน่ชัดว่ามาประกอบเข้าช่วงไหน แต่มีหลักฐานข้อมูลว่าถูกยกมาจากสถานีรถไฟแปดริ้ว(ที่หยุดรถไฟแปดริ้วในปัจจุบัน) ซึ่งเคยสถานีรถไฟประจำจังหวัดฉะเชิงเทราในสมัยนั้น ก่อนถูกลดขั้นสถานีแล้วย้ายที่ตั้งใหม่ และเปลี่ยนชื่อเป็นสถานีรถไฟชุมทางฉะเชิงเทราในปัจจุบัน ซึ่งอยู่ในเส้นทางรถไฟสายตะวันออก

 

รถจักรไอน้ำโมกุล C56 หมายเลข 728 (C56-36) ตั้งอยู่ที่ด้านหน้าสถานีรถไฟนครลำปาง

ด้านหน้าสถานีมีรถจักรไอน้ำ C-56 หมายเลข 728 ซึ่งเป็นรุ่นที่นำมาใช้งานตั้งแต่สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยญี่ปุ่นขนผ่านทะเล โดยมาทางเรือ และเมื่อสงครามจบก็ไม่ได้นำกลับไป ทิ้งรถจักรไอน้ำส่วนใหญ่ไว้ให้ใช้เพื่อทดแทนรถจักรที่เสียหายจากสงครามในยุคนั้น ซึ่งรถจักรไอน้ำหมายเลข 728 ก็ได้ถูกปลดที่สถานีนี้ในฐานะรถจักรสับเปลี่ยน และได้ถูกจอดตั้งไว้อยู่ด้านหน้าสถานีรถไฟนครลำปางจนถึงปัจจุบัน ซึ่งโดยรอบจะมีจุดจอดรถม้าสำหรับนักท่องเที่ยวอยู่ด้วย

ตารางเดินรถ

ณ วันที่ 17 กรกฎาคม 2564

เที่ยวไป

ขบวนรถ	ต้นทาง		นครลำปาง	ปลายทาง		หมายเหตุ
	ชื่อสถานี	เวลาออก		ชื่อสถานี	เวลาถึง
ดพ9	กรุงเทพ	18.10	04.57	เชียงใหม่	07.15	*งดเดินรถเนื่องจากสถานการณ์โควิด19 ระลอกใหม่ ทดแทนขบวนที่ 1 (อดีตเป็นรถด่วนพิเศษดีเซลรางปรับอากาศ)
ดพ13	กรุงเทพ	19.35	06.33	เชียงใหม่	08.40	*งดเดินรถเนื่องจากมาตรการของรัฐ
ด51	กรุงเทพ	22.00	10.01	เชียงใหม่	12.10	*งดเดินรถเนื่องจากสถานการณ์โควิด19 ระลอกใหม่
ท407	นครสวรรค์	05.00	12.36	เชียงใหม่	14.35
ร109	กรุงเทพ	06.00	17.11	เชียงใหม่	19.30	+ปรับเวลาการเดินรถใหม่ เนื่องการประกาศล็อกดาวน์จากสถานการณ์โควิด19
ดพ7	กรุงเทพ	08.30	17.33	เชียงใหม่	19.30	*งดเดินรถเนื่องจากสถานการณ์โควิด19 ระลอกใหม่ ขบวนที่ 9 เดิม (ก่อน พ.ศ. 2555)
* ดพ= รถด่วนพิเศษ / ด= รถด่วน / ร= รถเร็ว / ธ= รถธรรมดา / ช= รถชานเมือง / พช= รถพิเศษชานเมือง / ท= รถท้องถิ่น / น= รถนำเที่ยว / ส= รถสินค้า

เที่ยวกลับ

ขบวนรถ	ต้นทาง		นครลำปาง	ปลายทาง		หมายเหตุ
	ชื่อสถานี	เวลาออก		ชื่อสถานี	เวลาถึง
ร102	เชียงใหม่	06.30	08.37	ชุมทางบางซื่อ	19.25	+ปรับสถานีปลายทาง/เวลาการเดินรถใหม่ เนื่องการประกาศล็อกดาวน์จากสถานการณ์โควิด19
ดพ8	เชียงใหม่	08.50	10.41	กรุงเทพ	19.25	*งดเดินรถเนื่องจากสถานการณ์โควิด19 ระลอกใหม่ ขบวนที่ 12 เดิม (ก่อน พ.ศ 2555)
ท408	เชียงใหม่	09.30	12.02	นครสวรรค์	19.55
ด52	เชียงใหม่	15.30	18.04	กรุงเทพ	05.25	*งดเดินรถเนื่องจากสถานการณ์โควิด19 ระลอกใหม่
ดพ14	เชียงใหม่	17.00	19.27	กรุงเทพ	06.15	*งดเดินรถเนื่องจากมาตรการของรัฐ
ดพ10	เชียงใหม่	18.00	20.17	กรุงเทพ	06.50	*งดเดินรถเนื่องจากสถานการณ์โควิด19 ระลอกใหม่ ทดแทนขบวนที่ 2
* ดพ= รถด่วนพิเศษ / ด= รถด่วน / ร= รถเร็ว / ธ= รถธรรมดา / ช= รถชานเมือง / พช= รถพิเศษชานเมือง / ท= รถท้องถิ่น / น= รถนำเที่ยว / ส= รถสินค้า

รถสินค้า

• ขบวนรถก๊าซที่ 651/652
• ขบวนรถน้ำมันที่ 643/644, 673/674

ระเบียงภาพ

....

งานประจำปีที่สำคัญ

• งานรำลึกประวัติศาสตร์รถไฟ รถม้าลำปาง ซึ่งมีกำหนดจัดขั้นในห้วงเดือนเมษายนของทุกปี เพื่อรำลึกถึงประวัติศาสตร์ความเป็นมาของรถไฟรถม้าลำปาง ซึ่งเป็นพาหนะสำคัญที่ชาวลำปางใช้สัญจรตั้งแต่อดีต ตั้งแต่รถไฟสายเหนือจากกรุงเทพฯ มาสู่นครลำปาง เป็นขบวนแรก เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2459 ในสมัยของรัชกาลที่ 6

สถานที่สำคัญที่ใกล้เคียง

• วัดศรีรองเมือง
• ชุมชนตำบลสบตุ๋ย

อ้างอิง

1. "รถไฟความเร็วสูงในประเทศไทย", วิกิพีเดีย, 2021-07-17, สืบค้นเมื่อ 2021-07-17
2. "ทางรถไฟสายเหนือ", วิกิพีเดีย, 2021-06-02, สืบค้นเมื่อ 2021-07-17
3. ".::สถานีรถไฟลำปาง::". www.lampang.go.th.
4. Thailand (http://neko.studio), Neko Studio. "เกร็ดประวัติศาสตร์ สถานีรถไฟนครลำปาง". วารสารเมืองโบราณ (ภาษาอังกฤษ).
5. เนียมปาน, วันวิสข์ (2021-01-04). "สถานีรถไฟนครลำปาง อาคารสไตล์ล้านนาและ Bavarian Cottage ที่บรรจุประวัติศาสตร์ภาคเหนือ". The Cloud.
6. http://www.thairath.co.th/content/eco/299573

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ สถานีรถไฟนครลำปาง
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากมัลติแมป หรือโกลบอลไกด์
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

พิกัดภูมิศาสตร์: 18°16′47″N 99°28′22″E / 18.2796412°N 99.4727335°E / 18.2796412; 99.4727335