อำเภอบ้านโฮ่ง

บ้านโฮ่ง (คำเมือง: ) เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดลำพูน อยู่ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 40 กิโลเมตร แยกออกเป็นกิ่งอำเภอ เมื่อปี พ.ศ. 2460 และยกฐานะเป็นอำเภอในปี พ.ศ. 2499

อำเภอบ้านโฮ่ง
อำเภอ
คำขวัญ:  ถ้ำหลวงงดงาม ลือนามหอมกระเทียม ลำไยรสเยี่ยม พระเจ้าสะเลียมหวานเลิศล้ำ น้ำตกงามแท้ แค่หลวงตางาม บูชาพระเจ้าตนหลวง บวงสรวงพระบาทสามยอด
พิกัดภูมิศาสตร์: 18°19′52″N 98°49′8″E / 18.33111°N 98.81889°E / 18.33111; 98.81889
อักษรไทย	อำเภอบ้านโฮ่ง
อักษรโรมัน	Amphoe Ban Hong
จังหวัด	ลำพูน
พื้นที่
• ทั้งหมด	596.901 ตร.กม. (230.465 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	39,256 คน
• ความหนาแน่น	65.77 คน/ตร.กม. (170.3 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	51130
รหัสภูมิศาสตร์	5103
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบ้านโฮ่ง หมู่ที่ 7 ตำบลบ้านโฮ่ง อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน 51130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

อำเภอบ้านโฮ่งเดิมมีฐานะเป็นตำบลขึ้นกับอำเภอป่าซาง แยกเป็นกิ่งอำเภอบ้านโฮ่ง เมื่อปี พ.ศ. 2460 และได้รับการยกฐานะเป็นอำเภอ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2499 ในสมัยพระเจ้ากาวิละฟื้นฟูบ้านเมืองได้กวาดต้อนผู้คนจากเมืองยองและเมืองใกล้เคียงมาไว้ที่เมืองลำพูน โดยตั้งเมืองลำพูนขึ้นใหม่ใน พ.ศ. 2348 ส่วนทางเมืองยองเองเจ้านายของเมืองยองก็ไม่คิดขึ้นกับล้านนาแต่ยังยินยอมสวามิภักดิ์กับพม่าพาผู้คนจำนวนหนึ่งกลับไปตั้งเมืองใหม่เป็นเมืองยองสืบต่อมาจนกระทั่งปัจจุบัน ในการฟื้นฟูเชียงใหม่นั้นพระเจ้ากาวิละได้เทครัวคนจากเมืองอื่นๆมาหลายครั้ง สำหรับชาวยองมีการเทครัวลงมาจากเมืองยองราว พ.ศ. 2351-2353 และ พ.ศ. 2356 หลังจากนั้นก็ยังมีอีกแต่ไม่เด่นชัด

การอพยพผู้คนมายังล้านนา พวกเจ้าก็จะให้อยู่ในเมืองพร้อมไพร่ที่คอยรับใช้บางส่วน ไพร่ที่ถูกกวาดต้อนมา หากเป็นช่างฝีมือหรือไพร่ชั้นดีกำหนดให้อยู่ในเมือง เช่น กลุ่มไทใหญ่มีฝีมือในการปั้นหม้อให้อยู่บริเวณ ช้างเผือก ช้างม่อย วัวลาย (ในตัวเมืองเชียงใหม่ปัจจุบัน) ส่วนไพร่ไร้ฝีมือจะให้ไปตั้งถิ่นฐานอยู่นอกเมืองเพื่อประกอบอาชีพเกษตรกร เช่น ยองที่ลำพูนและสันกำแพง เมื่อตั้งถิ่นฐานแล้วสักระยะหนึ่งชุมชนขยายใหญ่ขึ้นก็เกิดการกระจายตัวออกจากเวียงยองสู่ป่าซางและบ้านโฮ่ง พวกที่มาตั้งถิ่นฐานใหม่จะตั้งชื่อบริเวณที่ตนมาอยู่อาศัยใหม่ตามชื่อหมู่บ้านเดิมที่ถูกกวาดต้อนลงมา แต่บางแห่งก็ตั้งชื่อตามลักษณะทางกายภาพของทำเลที่ตั้งใหม่

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบ้านโฮ่งตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเวียงหนองล่อง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอป่าซางและอำเภอแม่ทา
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอทุ่งหัวช้าง อำเภอลี้ และอำเภอฮอด (จังหวัดเชียงใหม่)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอจอมทอง (จังหวัดเชียงใหม่)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอบ้านโฮ่งแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 5 ตำบล 62 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับที่	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	ประชากรทั้งหมด (พ.ศ. 2559)	ประชากรแยกตามส่วนท้องถิ่น (พ.ศ. 2559)
1.	บ้านโฮ่ง	Ban Hong	18	14,280	8,079 6,201	(ทต.บ้านโฮ่ง) (อบต.เวียงกานต์)
2.	ป่าพลู	Pa Phlu	14	7,589	7,589	(อบต.ป่าพลู)
3.	เหล่ายาว	Lao Yao	13	8,871	8,871	(อบต.เหล่ายาว)
4.	ศรีเตี้ย	Si Tia	9	5,721	5,721	(ทต.ศรีเตี้ย)
5.	หนองปลาสะวาย	Nong Pla Sawai	8	3,993	3,993	(อบต.หนองปลาสะวาย)
รวม			62	40,454	13,800 (เทศบาล) 26,654 (อบต.)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอบ้านโฮ่งประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลบ้านโฮ่ง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านโฮ่ง
• เทศบาลตำบลศรีเตี้ย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีเตี้ยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงกานต์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านโฮ่ง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบ้านโฮ่ง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าพลู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าพลูทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเหล่ายาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเหล่ายาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปลาสะวาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองปลาสะวายทั้งตำบล

สถานที่ท่องเที่ยว

• วัดพระเจ้าสะเลียมหวาน
• ถ้ำเอราวัณ
• ถ้ำหลวงผาเวียง
• วัดพระเจ้าตนหลวง
• หมู่บ้านกะเหรี่ยงพัฒนาห้วยหละ
• น้ำตกวังหลวง
• พระพุทธบาทสามยอด
• ดอยช้างหลวง(ป่าแป๋)
• สำนักสงฆ์ วัดดอยหลังถ้ำ
• อุโบสถวัดมหาสังฆารามบ้านโฮ่งหลวง และอนุสาวรีย์ครูบาศรีวิชัย

อ้างอิง

1. สรัสวดี อ๋องสกุล ประวัติศาสตร์ล้านนา กรุงเทพฯ: อมรินทร์ 2551
2. รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้าน พ.ศ. 2559 จังหวัดลำพูน กรมการปกครอง