อำเภอมัญจาคีรี

มัญจาคีรี เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดขอนแก่น ตั้งที่ว่าการอำเภอที่ตำบลกุดเค้า

อำเภอมัญจาคีรี
อำเภอ
คำขวัญ:  มัญจาคีรีนามเมืองเก่า บึงกุดเค้าคู่เมืองบ้าน นมัสการหลวงปู่โสหลวงปู่ผาง ตลาดกลาง ที่นอนหมอน แสนออนซอนดอนเต่า งามลำเนาเขาภูเม็ง เล็งชมกล้วยไม้ป่าบาน โบราณสถานโนนศิลาเลข สิมชั้นเอกวัดสระทอง น้ำตกเนืองนองห้วยเข ผ้าฝ้ายผ้าไหมสุดเก๋หนองหญ้าปล้อง เกียรติก้องเหรียญเงินยกน้ำหนักโอลิมปิก
พิกัดภูมิศาสตร์: 16°7′36″N 102°32′32″E / 16.12667°N 102.54222°E / 16.12667; 102.54222
อักษรไทย	อำเภอมัญจาคีรี
อักษรโรมัน	Amphoe Mancha Khiri
จังหวัด	ขอนแก่น
พื้นที่
• ทั้งหมด	735.825 ตร.กม. (284.104 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	70,493 คน
• ความหนาแน่น	95.80 คน/ตร.กม. (248.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	40160
รหัสภูมิศาสตร์	4017
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอมัญจาคีรี ถนนกลางเมือง ตำบลกุดเค้า อำเภอมัญจาคีรี จังหวัดขอนแก่น 40160
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอมัญจาคีรีมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบ้านแท่น (จังหวัดชัยภูมิ) อำเภอหนองเรือ อำเภอบ้านฝาง และอำเภอพระยืน
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพระยืน อำเภอบ้านแฮด และอำเภอบ้านไผ่
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอชนบทและอำเภอโคกโพธิ์ไชย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอแก้งคร้อและอำเภอบ้านแท่น (จังหวัดชัยภูมิ)

ประวัติ

อำเภอมัญจาคีรี เดิมตั้งที่ว่าการอำเภออยู่ที่บ้านหัวหน้า ตำบลจระเข้ อำเภอเมืองขอนแก่น โดย ณ ที่นั้นมีภูเขาชื่อ "เม็ง" ซึ่งราชบัณฑิตยสถานสันนิษฐานว่าเพี้ยนมาจากคำ "มญฺจ" ในภาษาบาลี อันแปลว่า "เตียง" หรือ "แท่น" อำเภอนั้นจึงได้ชื่อว่า "มัญจาคีรี" หมายความตามตัวอักษรว่า "ภูเขามัญจา" หรือ "ภูเขาเม็ง" แปลได้อีกว่า อำเภอที่ตั้งอยู่ใกล้เขาอันมีรูปดั่งเตียงหรือแท่น

พ.ศ. 2419 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอไปตั้งที่บ้านสวนหม่อน ตำบลสวนหม่อน

พ.ศ. 2430 ไปที่ตำบลกุดเค้า แล้วเปลี่ยนชื่อเป็น "อำเภอกุดเค้า" ตามตำบลที่ตั้ง

พ.ศ. 2481 กลับมาใช้ชื่อ "มัญจาคีรี" ดังเดิม

เมืองมัญจาคีรีหรืออำเภอมัญจาคีรี ปรากฏอยู่ในทำเนียบมณฑลอุดร กล่าวว่า เมื่อ พ.ศ. 2433 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าให้ตั้งเมืองขึ้น ชื่อ เมืองมัญจาคีรี โดยมี จางวางเอกพระยาพฤติคุณธนเขม (สน สนธิสัมพันธ์)เป็นเจ้าเมืองคนแรก ของเมืองมัญจาคีรี หรือ อำเภอมัญจาคีรี เมื่อ พ.ศ. 2433-2439 เจ้าเมืองคนที่ 2 คือ พระเกษตรวัฒนา (โส สนธิสัมพันธ์)เมื่อ พ.ศ. 2439-2443 และมีปรากฏประวัติเมืองมัญจาคีรี ในหนังสือประวัติจังหวัดในประเทศไทย ในห้องสมุดของสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า - กรุงเทพฯ)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอมัญจาคีรีแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 8ตำบล 118หมู่บ้าน ได้แก่

1.

กุดเค้า

(Kut Khao)

17 หมู่บ้าน

5.

คำแคน

(Kham Khaen)

14 หมู่บ้าน

2.

สวนหม่อน

(Suan Mon)

14 หมู่บ้าน

6.

นาข่า

(Na Kha)

17 หมู่บ้าน

3.

หนองแปน

(Nong Paen)

16 หมู่บ้าน

7.

นางาม

(Na Ngam)

14 หมู่บ้าน

4.

โพนเพ็ก

(Phon Phek)

15 หมู่บ้าน

8.

ท่าศาลา

(Tha Sala)

11 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอมัญจาคีรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจำนวน 9 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลมัญจาคีรี ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลกุดเค้า
• เทศบาลตำบลนาข่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาข่าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกุดเค้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุดเค้า (นอกเขตเทศบาลตำบลมัญจาคีรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสวนหม่อน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสวนหม่อนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแปน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแปนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนเพ็ก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนเพ็กทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคำแคน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคำแคนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนางาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนางามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าศาลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าศาลาทั้งตำบล

โรงเรียน

โรงเรียนมัธยมศึกษา

• โรงเรียนมัญจาศึกษา
• โรงเรียนโคกนางามพิทยาสรรพ์
• โรงเรียนเหล่าใหญ่นาข่าวิทยาคม
• โรงเรียนคำแคนวิทยาคม
• โรงเรียนท่าศาลาประชานุสรณ์
• โรงเรียนมัธยมโพนเพ็ก

โรงเรียนประถมศึกษา

• โรงเรียนอนุบาลเทศบาลตำบลมัญจาคีรี
• โรงเรียนชุมชนบ้านหันมัญจาคีรี
• โรงเรียนมัญจาคริสเตียน

ภูมิศาสตร์

• มีแม่น้ำชีไหลผ่าน
• มี "บึงกุดเค้า" เป็นบึงขนาดใหญ่ในตัวอำเภอ และเป็นแหล่งน้ำดิบสำหรับทำน้ำประปา

สถานที่ท่องเที่ยว

• หมู่บ้านเต่า
• น้ำตกห้วยเข
• ภูวัด
• บึงกุดเค้า
• สิมโบราณที่บ้านบัว
• อุทยานกล้วยไม้ป่าช้างกระ
• วัดอุดมคงคาคีรีเขต(วัดหลวงปู่ผาง)

บุคคลที่มีชื่อเสียง

• พิมศิริ ศิริแก้ว (นักยกน้ำหนักเหรียญเงิน โอลิมปิก) (2012)
• พล.ต.ต.วชิระ ทองวิเศษ อดีตผู้บังคับการกองปราบปราม(บก.ป) และรอง ผบช.ตำรวจภูธรภาค 4
• พล.ต.ต.นรศักดิ์ เหมนิธิ ผู้บังคับการ บก.ปทส.(ป่าไม้)
• ภูมิ สาระผล อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดขอนแก่น
• พระไม้(ประยูร ลาแสง) แต่งเพลงชาวนาอาลัย ของวงคนด่านเกวียน อาจารย์ โรงเรียนมัญจาศึกษา
• หลวงปู่ผาง จิตฺตคุตฺโต พระมหาเถราจารย์
• หลวงปู่มหาโส กสฺสโป พระมหาเถราจารย์

อ้างอิง

• อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. (2534-2535). "มัญจาคีรี". สารานุกรมไทยฉบับราชบัณฑิตยสถาน, (เล่ม 23 : มอ-แม่แรง). กรุงเทพฯ : ไทยมิตรการพิมพ์. หน้า 14716-14717.

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์เทศบาลตำบลนาข่า
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลสวนหม่อน
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลนางาม