เจ้าจอมมารดาเอม ในรัชกาลที่ 4
เจ้าจอมมารดาเอม (พ.ศ. 2382 — 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2456) เป็นบาทบริจาริกาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งให้ประสูติการพระราชธิดาเพียงพระองค์เดียวคือพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ
| เจ้าจอมมารดาเอม | |
|---|---|
| เกิด | พ.ศ. 2382 |
| เสียชีวิต | 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2456 (74 ปี) |
| คู่สมรส | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
| บุตร | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ |
| บิดามารดา | หลวงปราณีประชาชน (แมลงทับ นาครทรรพ) เอี่ยม ปราณีประชาชน |
ประวัติ
เจ้าจอมมารดาเอม เกิดเมื่อปี พ.ศ. 2382 บ้างว่าเกิดปี พ.ศ. 2383 ในครอบครัวอำมาตย์ เป็นธิดาของหลวงปราณีประชาชน (แมลงทับ นาครทรรพ) ยกกระบัตรกรุงเก่า กับภริยาชื่อเอี่ยม มีพี่น้องจำนวนหนึ่ง เช่น หม่อมตาดเล็กในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ หม่อมสุวรรณและหม่อมพริ้งในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม เป็นอาทิ
ต่อมาเจ้าจอมมารดาเอมได้ถวายตัวเข้าเป็นฝ่ายในสนองพระเดชพระคุณเป็นบาทบริจาริกาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ให้ประสูติการพระราชธิดาเพียงพระองค์เดียวคือพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ (18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2400 — 22 มีนาคม พ.ศ. 2426) ถึงวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2447 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าพระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 4 พร้อมทั้งหีบหมากกะไหล่ทองและกาน้ำกะไหล่ทอง
หลังพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตก็ยังพำนักอยู่ในพระบรมมหาราชวังเพื่ออำรุงเลี้ยงพระราชธิดา แต่เมื่อพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณพระราชธิดาสิ้นพระชนม์ลง ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาเจ้าจอมมารดาเอมก็อยู่เพียงตัวคนเดียว ออกมาอยู่นอกวังบ้าง กลับเข้าไปในวังบ้างตามอัตภาพ กระทั่งในปี พ.ศ. 2447 เจ้าจอมมารดาเอมเริ่มมีอาการป่วย จึงออกมารักษาตัวที่วังสรรพสาตรศุภกิจของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ จนถึงแก่อนิจกรรมด้วยโรคชราเมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2456 พระราชทานเพลิงศพ ณ วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2457 พร้อมกับศพของเจ้าจอมมารดาเที่ยง ในรัชกาลที่ 4 และเจ้าจอมมารดาสังวาลย์ ในรัชกาลที่ 4 โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จเป็นองค์ประธาน
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พ.ศ. 2447 : เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 4 (ม.ป.ร.4)
_ribbon.svg.html){kind=link}
อ้างอิง
- ↑ กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 62. Check date values in:
|year=(help) - ↑ ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : ฐานบุ๊คส์, 2554, หน้า 309-310
- ↑ กัลยา เกื้อตระกูล. พระอัครมเหสี พระบรมราชินี พระชายานารี เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอม ในรัชกาลที่ ๑-๗ กรุงเทพฯ : ยิปซี. 2552, หน้า 128
- ↑ "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ ฝ่ายใน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 21 (32): 570. 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447. Check date values in:
|date=(help) - "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30 (ง): 2609. 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2456. สืบค้นเมื่อ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2561. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - การพระราชทานเพลิงพระศพและศพที่พระเมรุวัดราชาธิวาส พระพุทธศักราช ๒๔๕๗ (หน้า ๖๖๙)