เลขา อภัยวงศ์
คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์ (นามเดิม: เจน เล็ก คุณะดิลก; 10 ธันวาคม พ.ศ. 2449 - พ.ศ. 2526) เป็นนักการเมือง และนักธุรกิจชาวไทย เป็นภริยาของควง อภัยวงศ์ นายกรัฐมนตรีไทย
คุณหญิง เลขา อภัยวงศ์ | |
---|---|
เกิด | เจน เล็ก คุณะดิลก 10 ธันวาคม พ.ศ. 2449 |
เสียชีวิต | พ.ศ. 2526 |
สัญชาติ | ไทย |
อาชีพ | สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) สมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) |
คู่สมรส | ควง อภัยวงศ์ |
บุตร | ดิลก อภัยวงศ์ คทา อภัยวงศ์ คลอ อภัยวงศ์ |
บิดามารดา | มหาอำมาตย์โท พระยาอรรถการประสิทธิ์ (วิลเลียม แอลเฟรด ติลเลกี) คุณหญิงพัว อรรถการประสิทธิ์ |
ประวัติ
คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์ มีชื่อเดิมและนามสกุลเดิมว่า เจน เล็ก คุณะดิลก เป็นบุตรีของมหาอำมาตย์โท พระยาอรรถการประสิทธิ์ (วิลเลียม แอลเฟรด ติลเลกี) นักกฎหมายชาวศรีลังกา ต้นสกุล คุณะดิลก และมีปู่ชื่อ เอ็ม. คุณะดิลก เป็นชนชั้นสูงชั้นราชะของซีลอน (ปัจจุบันคือ ศรีลังกา) มีพี่ชายร่วมอุทรคนหนึ่งซึ่งเป็นสมาชิกเสรีไทย คือ แดง คุณะดิลก
การศึกษา
คุณหญิงเลขาสำเร็จการศึกษาระดับมัธยมจากโรงเรียนราชินี แล้วจึงไปเรียนต่อที่ประเทศฝรั่งเศส พร้อมกับนายแดง พี่ชาย ซึ่งที่นี่ทั้งนายแดง และคุณหญิงเลขาได้พบกับเพื่อนนักเรียนไทยที่ไปเรียนในวาระเดียวกันหลายคน ซึ่งต่อมาหลายคนได้กลายเป็นสมาชิกคณะราษฎร รวมทั้ง ควง อภัยวงศ์ด้วย ซึ่งทั้งคู่ได้ทำความรู้จักและสนิทสนมกัน
การทำงาน
เมื่อสำเร็จการศึกษา ทั้งคู่กลับมาและได้สมรสกัน พร้อมกับได้เปลี่ยนชื่อเป็น เลขา อภัยวงศ์ ตามนโยบายรัฐนิยมของ จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีในสมัยนั้นที่กำหนดให้ชื่อของผู้ชายให้ตั้งเข้มแข็ง ชื่อของผู้หญิงให้อ่อนหวาน เธอและควง มีบุตร-ธิดาด้วยกันสามคน ได้แก่ ดิลก, คทา และคลอ อภัยวงศ์
คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์ เป็นนักธุรกิจ ประกอบธุรกิจหลายอย่าง รวมทั้งบริษัทสุวรรณภูมิ จำกัด ที่ขายอาวุธให้แก่เวียดมินห์ พรรคคอมมิวนิสต์เวียดนามและพรรคก๊กมินตั๋ง รวมถึงฝรั่งเศสอินโดจีน การค้าในนามบริษัทสุวรรณภูมิ ได้ส่งผลกำไรด้วยดี บริษัทฯ ดังกล่าวตั้งขึ้นสมัยญี่ปุ่นยึดครองประเทศไทยในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง และสืบต่อมาหลังสงครามสงบ สถานที่ตั้งอยู่บริเวณตึกสามแยก ใกล้วงเวียนโอเดียนในปัจจุบัน ซึ่งอาวุธส่วนหนึ่งของขบวนการเสรีไทยในการปฏิบัติการ ก็มาจากอาวุธเหล่านี้ด้วย
หลังการอสัญกรรมของนายควง อภัยวงศ์
ภายหลังการถึงแก่อสัญกรรมของควง อภัยวงศ์ สามีและหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ ซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งพรรคมา ในปี พ.ศ. 2511 คุณหญิงเลขาได้ลงสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในจังหวัดพระนคร แทนที่นายควง ผู้เป็นสามี ซึ่งผลปรากฏว่าได้รับเลือกตั้งไป ทั้ง ๆ ที่เป็นเพียงคนหน้าใหม่ในวงการการเมือง และต่อมาเมื่อมีการเลือกหัวหน้าพรรคคนใหม่ คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์ ได้รับการสนับสนุนจากสมาชิกพรรคจำนวนหนึ่ง ให้เป็นรองหัวหน้าพรรค เพื่อแข่งขันกับหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช ซึ่งยุติบทบาททางการเมืองไปนานแล้วตั้งแต่การรัฐประหาร พ.ศ. 2494 แต่กลุ่มผู้สนับสนุน หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช มีมากกว่า เนื่องจากเห็นว่า หม่อมราชวงศ์เสนีย์ เป็นถึงอดีตนายกรัฐมนตรีผู้เจรจาถอนทหารอังกฤษออกจากประเทศไทยหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งมีส่วนอย่างมากมิให้ไทยต้องกลายสภาพเป็นประเทศแพ้สงคราม เป็นผู้นำเสรีไทยในสหรัฐอเมริกา และเป็นผู้ร่วมก่อตั้งพรรคประชาธิปัตย์มาพร้อมกับนายควง อภัยวงศ์ หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช จึงได้เป็นหัวหน้าพรรคสืบต่อไป
และหลังจากนี้คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์ ก็ยังได้รับเลือกเป็นสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.)
บทบาททางสังคม
ในทางสังคม คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์ เป็นผู้ที่มีบทบาทอย่างมากในแวดวงสังคม เป็นผู้ก่อร่วมตั้งสมาคมนักเรียนเก่าราชินีในพระบรมราชินูปถัมภ์ ขึ้นในปี พ.ศ. 2483 และรับตำแหน่งนายกสมาคม 2 ครั้ง ในปี พ.ศ. 2485 และ พ.ศ. 2494 และเป็นหนึ่งในผู้ร่วมก่อตั้งสภาสตรีแห่งชาติและโรงเรียนสตรีแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2495 ร่วมกับท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม ภริยาจอมพล ป. พิบูลสงคราม และท่านผู้หญิงอุศนา ปราโมช ภริยาหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.)
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)
- พ.ศ. 2484 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายใน)
อ้างอิง
- SCG-HERITAGE. พระยาอรรถการประสิทธิ์. เมื่อดูเมื่อ 1 กันยายน 2556
- Songsri Foran (1981), Thai-British-American relations during World War II and the immediate postwar period, 1940-1946, Thai Khadi Research Institute, Thammasat University, p. 83
- บทบาทของนักกฎหมายชาวต่างประเทศในยุคปฏิรูปกฎหมายและการศาลไทย
- ร้านหนังสือคุณแม่. อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์ ท.จ.ท.ม.. เรียกดูเมื่อ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2555
- ฐานข้อมูลบูรพาจารย์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. พันตรี ควง อภัยวงศ์. เรียกดูเมื่อ 31 สิงหาคม 2556
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๕๘, ตอน ๐ ง, ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๔๘๔, หน้า ๒๙๔๒
แหล่งข้อมูลอื่น
- หนังสือ กำเนิดพรรคประชาธิปัตย์ ๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๙ ๖๑ ปี ประชาธิปัตย์ ยังอยู่ยั้งยืนยง โดย จรี เปรมศรีรัตน์ 2550
ก่อนหน้า | เลขา อภัยวงศ์ | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
ละเอียด พิบูลสงคราม | คู่สมรสนายกรัฐมนตรีไทย (สมัยที่ 1) (1 สิงหาคม พ.ศ. 2487 - 31 สิงหาคม พ.ศ. 2488) | อำภาศรี บุณยเกตุ | ||
อุศนา ปราโมช ณ อยุธยา | คู่สมรสนายกรัฐมนตรีไทย (สมัยที่ 2) (31 มกราคม พ.ศ. 2489 - 24 สิงหาคม พ.ศ. 2489) | พูนศุข พนมยงค์ | ||
แฉล้ม สุมาวงศ์ ระเบียบ สุมาวงศ์ บรรจง สุมาวงศ์ | คู่สมรสนายกรัฐมนตรีไทย (สมัยที่ 3 และ 4) (10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 - 8 เมษายน พ.ศ. 2491) | ละเอียด พิบูลสงคราม |