fbpx
วิกิพีเดีย

เลโอนาร์โด ดา วินชี

เลโอนาร์โด ดา วินชี (อิตาลี: Leonardo da Vinci; เกิดที่เมืองวินชี วันที่ 15 เมษายน ค.ศ. 1452 - เสียชีวิตที่เมืองออมบัวซ์ ในวันที่ 2 พฤษภาคม ค.ศ. 1519) เป็นผู้รู้รอบด้านชาวอิตาลีแห่งยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาชั้นสูงที่มีบทบาทเป็นจิตรกร, นักวาด, วิศวกร, นักวิทยาศาสตร์, นักทฤษฎี, ประติมากรและสถาปนิก ในขณะที่ชื่อเสียงของเขาโดยทั่วไปขึ้นกับความสำเร็จในฐานะจิตรกร เขาเป็นที่รู้จักจากสมุดบันทึกของเขา ซึ่งเขาได้วาดภาพและจดบันทึกในหัวข้อต่างๆ มากมาย รวมถึงกายวิภาคศาสตร์ ดาราศาสตร์ พฤกษศาสตร์ การทำแผนที่ ภาพวาด และซากดึกดำบรรพ์ ความอัจฉริยะเลโอนาร์โดแสดงให้เห็นถึงอุดมคติของมนุษยนิยมสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา

เลโอนาร์โด ดา วินชี
ภาพวาดตนเองเขียนขึ้นราว ค.ศ. 1512-15151 จากหอสมุดหลวงแห่งตูริน
เกิด15 เมษายน ค.ศ. 1452
เมืองวินชี จังหวัดฟลอเรนซ์ ประเทศอิตาลี
เสียชีวิต2 พฤษภาคม ค.ศ. 1519 (อายุ 77 ปี)
พระราชวังอ็องบวซ (ปัจจุบันอยู่ในประเทศฝรั่งเศส)
สัญชาติอิตาลี
อาชีพสถาปนิกแบบเรอเนซองส์ นักดนตรี นักกายวิภาคศาสตร์ นักประดิษฐ์ วิศวกร ประติมากร นักเรขาคณิต นักวาดภาพ นักดาราศาสตร์ นักวิทยาศาสตร์
ผลงาน
ลายมือชื่อ

เขาเป็นลูกนอกสมรสของทนายความที่ประสบความสำเร็จและเป็นผู้หญิงชั้นต่ำใน วินชี เขาได้รับการศึกษาในฟลอเรนซ์โดยจิตรกรและประติมากรชาวอิตาลีชื่อ อันเดรอา เดล แวร์รอกกีโอ เขาเริ่มอาชีพของเขาในเมือง แต่จากนั้นก็ใช้เวลามากในการรับใช้ ลูโดวีโก สฟอร์ซา ในมิลาน ต่อมาเขาทำงานในฟลอเรนซ์และกลับไปทมิลานอีกครั้ง เช่นเดียวกับช่วงสั้น ๆ ในกรุงโรม ในขณะเดียวกันก็ดึงดูดผู้ลอกเลียนแบบและนักเรียนจำนวนมาก ตามคำเชิญของฟรานซิสที่ 1 เขาจึงได้ใช้เวลาสามปีสุดท้ายในฝรั่งเศสก่อนที่เขาจะเสียชีวิตในปี ค.ศ. 1519 นับตั้งแต่เขาเสียชีวิต ไม่เคยมีครั้งไหนที่ความสำเร็จ ความสนใจที่หลากหลาย ชีวิตส่วนตัว และความคิดเชิงประจักษ์ของเขาล้มเหลวในการปลุกเร้าความสนใจและความชื่นชม ทำให้ชื่อของเขาเป็นที่นิยมในการตั้งชื่อในยุคนั้นและกลายเป็นหัวข้อทางวัฒนธรรม

เลโอนาร์โดเป็นหนึ่งในจิตรกรที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ศิลปะและมักได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้ก่อตั้ง ยุครุ่งเรื่องของสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา แม้จะมีผลงานที่สูญหายไปมากมายและมีผลงานสำคัญไม่ถึง 25 ชิ้น รวมถึงผลงานที่ยังไม่เสร็จจำนวนมาก แต่เขาก็ได้สร้างภาพเขียนที่ทรงอิทธิพลที่สุดในศิลปะตะวันตก ผลงานชิ้นที่มีชื่อเสียงของเขา ประกอบด้วย โมนาลิซา เป็นผลงานที่รู้จักกันดีที่สุดของเขาและมักถูกมองว่าเป็นภาพวาดที่โด่งดังที่สุดในโลก พระกระยาหารมื้อสุดท้ายเป็นภาพวาดทางศาสนาที่มีการทำซ้ำมากที่สุดตลอดกาล รวมถึงภาพวาด วิทรูเวียนแมน ของเขาถือเป็นสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมด้วย ในปี 2560 ซัลวาตอร์มุนดี ซึ่งเป็นรูปที่อาจวาดโดยเลโอนาร์โดทั้งรูปหรือเพียงบางส่วน

ประวัติ

ชีวิตตอนต้น (ค.ศ. 1452 - ค.ศ. 1472)

 
บ้านในวัยเด็กของเลโอนาร์โด ในหมู่บ้านแอนชิเอโน เมืองวินชี ประเทศอิตาลี

เลโอนาร์โด ดิ แซร์ ปีเอโร ดา วินชี ที่แปลว่า เลโอนาร์โด บุตรชายของปีเอโร แห่ง วินชี เกิดเมื่อวันที่ 15 เมษายน ค.ศ. 1452 ในบริเวณเมือง วินชี บนเนินเขาทัซแคน ที่แคว้นคอสตานา ตอนล่างของแม่น้ำอาร์โน ซึ่งอยู่ห่างจากฟลอเรนซ์ออกไป 20 ไมล์ เขาเป็นลูกนอกสมรสของ เมสแซร์ ปีเอโร ฟรูโอซีโน ดี อันโตนีโอ ดา วินชี ทนายความผู้ร่ำรวยในฟลอเรนซ์ กับสาวชาวนาชื่อ กาเตรีนา

โดยมีการระบุชื่อว่าในตอนแรกว่า กาเตรีนา บูตี เดล วักกา และล่าสุดระบุชื่อว่า กาเตรีนา ดี เมโอ ลิปปี โดยมาร์ติน เคมป์ นักประวัติศาสตร์ ยังคงไม่แน่ใจว่าเลโอนาร์โดเกิดที่ใด บันทึกดั้งเดิมจากคำบอกเล่าของคนในท้องถิ่น โดยนักประวัติศาสตร์เอ็มมานูเอล เรเป็ตตี กล่าวว่าเขาเกิดที่ แอนชิอาโน หมู่บ้านเล็ก ๆ ในชนบทที่จะให้ความเป็นส่วนตัวเพียงพอสำหรับการกำเนิดนอกกฎหมาย แต่ก็ยังเป็นไปได้ที่เขาเกิดในบ้านในเมืองฟลอเรนซ์ พ่อแม่ของเลโอนาร์โดแต่งงานแล้วแยกกันหลังจากปีที่เขาเกิด กาเตรีนา ซึ่งมักถูกระบุว่าเป็น กาเตรีนา บูตี เดล วักกา ผู้ที่ต่อมาแต่งงานกับช่างฝีมือท้องถิ่น อันโตนิโอ ดิ ปิเอโร บูติ เดล วัคกา มีการเสนอทฤษฎีอื่น ๆ โดยเฉพาะทฤษฎีของนักประวัติศาสตร์ทางศิลปะ มาร์ติน เคมพ์ โดยเขาสันนิษฐานว่าแม่ของเลโอนาร์โดคือ กาเตรีนา ดี เมโอ ลิปปี เป็นเด็กกำพร้าที่แต่งงานและได้รับความช่วยเหลือจาก เมสแซร์ ปีเอโรและครอบครัว เมสแซร์ ปีเอโร ได้แต่งงานกับ อัลบิเอรา อามาโดริ และหลังจากที่เธอเสียชีวิตในปี ค.ศ. 1462 เขาก็ได้แต่งงานอีกสามครั้ง ทำให้เลโอนาร์โดมีพี่น้องต่างมารดา 12 คนซึ่งอายุน้อยกว่าเขามาก (คนสุดท้ายเกิดเมื่อเลโอนาร์โดอายุ 40 ปี) และเขาแทบไม่ได้ติดต่อกับบรรดาพี่น้องต่างมารดาของเขา

ไม่ค่อยมีใครรู้เกี่ยวกับวัยเด็กของเลโอนาร์โดและส่วนใหญ่มักเป็นเรื่องราวที่เป็นตำนาน ส่วนหนึ่งเป็นเพราะชีวประวัติของเขาในหนังสือชีวิตศิลปิน (1550) จากจอร์โจ วาซาริ นักประวัติศาสตร์ด้านศิลปะในศตวรรษที่ 16 ตามบันทึกภาษีระบุว่าเขาอาศัยอยู่ที่บ้านของปู่ อันโตนิโอ ดาวินชี ตั้งแต่ในค.ศ. 1457 เท่าที่มีข้อมูลแน่ชัด แต่มีความเป็นไปได้ว่าเขาใช้เวลาหลายปีก่อนหน้านั้นในการดูแลแม่ของเขาใน วินชี และมีการสันนิษฐานว่าเขาสนิทสนมกับอาของเขา ฟรันเชสโก ดา วินชี โดยพ่อของเขาน่าจะอยู่ที่ฟลอเรนซ์เกือบตลอดเวลา พ่อของเขาซึ่งมีครอบครัวเป็นทนายมาหลายช่วงอายุคน ได้ตั้งถื่นฐานอย่างเป็นทางการในฟลอเรนซ์ตั้งแต่ปีค.ศ. 1469 เท่าที่มีข้อมูล และประสบความสำเร็จในอาชีพการงาน เลโอนาร์โดได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐานเท่านั้นในการเขียน (ภาษาพื้นถิ่น) การอ่าน และคณิตศาสตร์ อาจเป็นเพราะความสามารถทางศิลปะของเขาได้รับการยอมรับตั้งแต่เนิ่นๆ ดังนั้นครอบครัวของเขาจึงตัดสินใจที่จะให้ความสนใจกับทางด้านนั้นมากกว่า

ต่อมา เลโอนาร์โดได้บันทึกความทรงจำแรกสุดของเขา ซึ่งปัจจุบันอยู่ใน โคเด็กซ์ แอตลานติคัส ว่าขณะที่เขียนเกี่ยวกับการบินของนก เขาจำได้ว่าตอนยังเป็นทารกเมื่อมีว่าวมาที่เปลของเขาและอ้าปากของเขาด้วยหางของมัน ในปัจจุบันนักวิจารณ์ยังคงถกเถียงกันว่าเรื่องนี้เป็นความทรงจำจริงหรือเป็นเพียงจินตนาการ

ในสมัยนั้นยังไม่มีมาตรฐานการเรียกชื่อและนามสกุลที่เป็นที่ยอมรับกันอย่างแพร่หลายในทวีปยุโรป ทำให้ชื่อและนามสกุลของดา วินชี ที่แท้จริงคือ ซึ่งหมายความว่า แต่เลโอนาร์โดเองก็มักจะลงลายเซ็นในงานของเขาอย่างง่าย ๆ ว่า เลโอนาร์โด หรือไม่ก็ ข้าเอง เลโอนาร์โด เอกสารสำคัญส่วนใหญ่ระบุว่าผลงานของเขาเป็นของ เลโอนาร์โด โดยไม่มี ดา วินชี พ่วงท้าย ทำให้เข้าใจได้ว่าเขาไม่ได้ใช้นามสกุลของบิดาเนื่องจากเป็นบุตรนอกสมรสนั่นเอง

โรงปฏิบัติงานของแวร์รอกกีโอ

 
พระเยซูรับศีลจุ่ม โดย แวร์รอกกีโอและเลโอนาร์์โด ณ หอศิลป์อุฟฟีซี

ในช่วงกลางทศวรรษ 1460 ครอบครัวของเลโอนาร์โดย้ายไปอยู่ที่ฟลอเรนซ์ ซึ่งในขณะนั้นเป็นศูนย์กลางของความคิดและวัฒนธรรมเกี่ยวกับมนุษยนิยมของชาวคริสต์ ขณะที่เขาอายุประมาณ 24 ปี เขากลายเป็น การ์โซน(เด็กในสตูดิโอ) ในเโรงปฏิบัติงานของแวร์รอกกีโอของ อันเดรอา เดล แวร์รอกกีโอ จิตรกรและประติมากรชาวฟลอเรนซ์ชั้นนำในยุคนั้น ซึ่งในเวลานั้นเป็นช่วงที่ โดนาเตลโล อาจารย์ของ แวร์รอกกีโอ เสียชีวิต เลโอนาร์โด กลายเป็นเด็กฝึกงานเมื่ออายุ 17 ปีและได้ฝึกเป็นเวลา 7 ปี จิตรกรชื่อดังคนอื่นๆ ที่ฝึกงานในโรงปฏิบัติงานนี้หรือมีความเกี่ยวข้องกับโรงปฏิบัติงานนี้ เช่น กีร์ลันดาโย, เปรูจีโน, บอตตีเชลลี และ โลเรนโซ ดิ เครดิ เลโอนาร์โดได้รับการฝึกอบรมทั้งภาคทฤษฎีและทักษะทางเทคนิคที่หลากหลายทั้ง เคมี กลศาสตร์ โลหะวิทยา งานโลหะ การหล่อปูน งานเครื่องหนัง การร่างแบบ และงานไม้ ตลอดจนทักษะทางศิลปะในการวาดภาพ การลงสี การปั้น และการสร้างแบบจำลอง

เลโอนาร์โด เคยได้พบกับ กีร์ลันดาโย, เปรูจีโน, บอตตีเชลลีซึ่งมีอายุมากกว่าเขาเล็กน้อย ที่โรงปฏิบัติงานของแวร์รอกกีโอหรือที่สถาบันเพลโตของตระกูลเมดีซี ในเมืองฟลอเรนซ์ ณ ขณะนั้น ประดับไปด้วยผลงานของศิลปินต่างๆ เช่น มาซัชโช ซึ่งมีภาพเฟรสโกซึ่งเต็มไปด้วยความสมจริงและอารมณ์ กีแบร์ตี เจ้าของผลงานประตูแห่งสวรรค์ที่เปล่งประกายด้วยทองคำเปลว แสดงงการผสมผสานองค์ประกอบรูปร่างที่ซับซ้อนเข้ากับภูมิหลังทางสถาปัตยกรรมที่มีรายละเอียด และมีผู้ที่ได้ทำการศึกษามุมมองโดยละเอียดคือ ปีเอโร เดลลา ฟรันเชสกาจิตรกรคนแรกที่ทำการศึกษาทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับแสง การศึกษานี้และบทความ De pictura ของ เลออน บัตติสตา อัลแบร์ตี จะมีผลกระทบอย่างลึกซึ้งต่อศิลปินรุ่นต่อๆมา และโดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อข้อมูลและงานศิลปะของ เลโอนาร์โด

ภาพวาดส่วนใหญ่ในโรงปฏิบัติงานของแวร์รอกกีโอ สร้างโดยผู้ช่วยของเขา ตามที่วาซารีกล่าวไว้ว่า เลโอนาร์โดร่วมมือกับแวร์รอกกีโอในงาน พระคริสต์ทรงรับพิธีล้าง โดยเลโอนารโดได้วาดภาพเทวดาหนุ่มที่ถือเสื้อคลุมของพระเยซู ซึ่งมีความสวยงามที่เหนือกว่าอาจารย์ของเขามาก จนแวร์รอกกีโอไม่วาดภาพใดๆอีกเลย แม้ว่าเรื่องนี้จะเชื่อกันว่าเป็นเรื่องราวที่ไม่มีหลักฐาน และมีการสันนิษฐานว่าเลโอนาร์โดอาจเป็นแบบให้กับผลงานสองชิ้นของแวร์รอกกีโอ ได้แก่ รูปปั้นทองสัมฤทธิ์ของดาวิดในบาร์เจลโล และอัครทูตสวรรค์ราฟาเอลในภาพโทเบียสกับทูตสวรรค์

วาซารีเล่าเรื่องของเลโอนาร์โดในวัยหนุ่มว่า ชาวนาในท้องถิ่นได้ทำโล่ทรงกลมรูปตนเองและขอให้เซอร์ ปิเอโรลงสีให้เขา เลโอนาร์โดที่ได้รับแรงบันดาลใจจากเรื่องราวของเมดูซาได้วาดภาพวาดสัตว์ประหลาดพ่นไฟที่น่ากลัวมากจนพ่อของเขาซื้อโล่อีกกันหนึ่งเพื่อมอบให้ชาวนาและขายเลโอนาร์โดให้กับพ่อค้าศิลปะชาวฟลอเรนซ์ในราคา 100 ducats ซึ่งสุดท้ายผู้ซื้อคือดยุคแห่งมิลาน

ฟลอเรนซ์ ครั้งที่ 1 (ค.ศ. 1472 - ค.ศ. 1482)

 
การนมัสการของโหราจารย์ โดย เลโอนาร์โด(ค.ศ.1478 - ค.ศ.1482)

เมื่อถึงปี ค.ศ. 1472 เมื่ออายุได้ 20 ปี เลโอนาร์โดได้เป็นอาจารย์ในสมาคมช่างนักบุญลูกา ซึ่งเป็นสมาคมศิลปินและแพทย์ แต่แม้พ่อของเขาตั้งโรงปฏิบัติงานให้กับเขา ความผูกพันของเขากับแวร์รอกกีโอทำให้เขายังคงทำงานร่วมกันและอยู่กับเขาต่อไป ผลงานที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่มีหลักฐานของเลโอนาร์โดคือภาพวาดด้วยปากกาและหมึกของหุบเขาอาร์โน ในปี ค.ศ. 1473 ตามที่วาซารีกล่าวไว้ว่า ขณะที่เลโอนาร์โดยังหนุ่มเขาเป็นคนแรกที่แนะนำให้ทำให้แม่น้ำอาร์โนเป็นช่องทางเดินเรือระหว่างฟลอเรนซ์และปิซา

ในเดือนมกราคม ค.ศ. 1478 เลโอนาร์โดได้รับมอบหมายให้ลงสีแท่นบูชาสำหรับโบสถ์เซนต์เบอร์นาร์ดใน ปาลาซโซ เวคคิโอ ซึ่งบ่งบอกถึงความเป็นอิสระของเขาจากสตูดิโอของ แวร์รอกกีโอ นักเขียนชีวประวัตินิรนามยุคแรกที่รู้จักกันในชื่อ แอโนมิโม แกดดิอาโน อ้างว่าในปี 1480 เลโอนาร์โดได้ไปอาศัยอยู่กับ ตระกูลเมดิซี และมักจะทำงานในสวนของ ปิแอซซ่า ซาน มาร์โค ในเมืองฟลอเรนซ์ ซึ่งเป็นที่ตั้งของสถาบัน นีโอเพลโตนิค ของศิลปิน กวี และนักปรัชญาที่ก่อตั้งโดยตระกูลเมดิซี และในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1481 เขาได้รับมอบหมายจากนักบวชแห่งซานโดนาโตในสโคเปโตเพื่อวาดภาพการนมัสการของโหราจารย์ งานเหล่านี้ไม่เสร็จสมบูรณ์ ถูกทิ้งไปเมื่อเลโอนาร์โดเพื่อรับงานแก่ ดยุคแห่งมิลาน ลูโดวีโก สฟอร์ซา เลโอนาร์โดได้เขียนจดหมายถึง สฟอร์ซา ซึ่งอธิบายถึงสิ่งต่าง ๆ ที่เขาสามารถทำได้ในด้านวิศวกรรมและการออกแบบอาวุธ และกล่าวว่าเขาสามารถวาดภาพได้ และเขาได้นำเครื่องสายเงิน ไม่ว่าจะเป็นลูตหรือไลร์ติดตัวมาด้วย

เลโอนาร์โดได้ไปยังบ้านของเมดิชิพร้อมกับอัลแบร์ตีและได้รู้จักนักปรัชญาด้านมนุษยนิยมที่มีอายุมากกว่าเขาเช่น มาร์ซีลีโอ ฟีชีโน ผู้แสดงลัทธินีโอพลาโทผ่านพวกเขา คริสโตฟอโร ลันดีโน่ ผู้เขียนความเห็นเกี่ยวกับงานเขียนคลาสสิก และ จอห์น อาร์ไกโรปูรอส ครูสอนภาษากรีกและผู้ที่แปลงานของอริสโตเติล และผู้ที่มีความเกี่ยวข้องกับ สถาบันเพลโตของตระกูลเมดีซี ก็คือปิโก เดลลา มิแรนโดลา กวีและปราชญ์หนุ่มผู้มีความเฉลียวฉลาด และในปี ค.ศ. 1482 โลเรนโซ เด เมดีซีได้ส่งเลโอนาร์โดไปเป็นเอกอัครราชทูต เพื่อสัมพันธไมตรีกับ ลูโดวีโก สฟอร์ซา ผู้ปกครองเมืองมิลานในช่วงระหว่างปี ค.ศ. 1479 ถึง ค.ศ. 1499

ความสัมพันธ์และแรงบันดาลใจ

"ความอดทนและอดกลั้น ต่ออุปสรรคและการดูถูกเหยียดหยาม เป็นเสมือนเสื้อกันความหนาวให้กับเรา อากาศยิ่งเย็นเท่าไหร่ เราก็ยิ่งต้องสวมใส่เสื้อผ้าเพื่อปกป้องตัวเองมากยึ่งขึ้นเท่านั้น..."

ภาพวาด

แกลเลอรี

ผลงานในฐานะนักวิทยาศาสตร์และนักประดิษฐ์

ตำนานเลโอนาร์โด

 
รูปปั้น ดาวินชี ที่เมืองฟลอเรนซ์

ดูเพิ่ม

หมายเหตุ

เชิงอรรถ

หมายเหตุ 1: ภาพวาดด้วยสีชอล์กภาพนี้เป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางว่าเป็นภาพวาดเหมือนตนเองฉบับดั้งเดิม สาเหตุหลักที่ยังมีการลังเลที่จะยอมรับว่าเป็นภาพเหมือนของเลโอนาร์โดก็เพราะบุคคลในภาพดูจะมีอายุมากกว่าอายุของเลโอนาร์โดขณะสิ้นชีวิตเสียอีก แต่ก็มีความเป็นไปได้ว่าเขาวาดภาพตนเองให้ดูมีอายุมาก โดยเฉพาะภาพวาดของราฟาเอลที่วาดตัวเขาในโรงเรียนแห่งเอเธนส์

อ้างอิง

  1. "Leonardo da Vinci". Grove Art Online (ภาษาอังกฤษ). doi:10.1093/gao/9781884446054.001.0001/oao-9781884446054-e-7000050401#oao-9781884446054-e-7000050401.
  2. "Leonardo da Vinci | Biography, Art, Paintings, Mona Lisa, Drawings, Inventions, Achievements, & Facts". Encyclopedia Britannica (ภาษาอังกฤษ).
  3. Brown, David Alan (1998). Leonardo da Vinci : origins of a genius. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-07246-5. OCLC 38832584.
  4. Nicholl, Charles (2005). Leonardo da Vinci : the flights of the mind. London: Penguin Books. ISBN 0-14-029681-6. OCLC 59877496.
  5. Bambach, Carmen (2019). Leonardo da Vinci rediscovered. New Haven. ISBN 978-0-300-19195-0. OCLC 917131550.
  6. Marani, Pietro C. (2000). Leonardo da Vinci--the complete paintings. da Vinci Leonardo. New York City: Abrams. ISBN 0-8109-3581-3. OCLC 43567552.
  7. Kemp, Martin (2017). Mona Lisa : the people and the painting. Giuseppe Pallanti (First edition ed.). Oxford. ISBN 978-0-19-874990-5. OCLC 966534826.CS1 maint: extra text (link)
  8. Rosci, Marco (1977). Leonardo. John Gilbert. Sydney: Bay Books. ISBN 0-85835-176-5. OCLC 27569019.
  9. Wallace, Robert; Time-Life Books (1975). The world of Leonardo, 1452-1519. Internet Archive. New York : Time-Life Books.
  10. Bacci, Mina (1978) [1963]. The Great Artists: Da Vinci. Translated by Tanguy, J. New York: Funk & Wagnalls.
  11. Bortolon, Liana (1967). The Life and Times of Leonardo. London: Paul Hamlyn.
  12. Arasse, Daniel (1998). Leonardo da Vinci : the rhythm of the world. da Vinci Leonardo, Rosetta Translations. New York: Konecky & Konecky. ISBN 1-56852-198-7. OCLC 40767234.
  13. Martindale, Andrew (1972). The rise of the artist: in the Middle Ages and early Renaissance. London,: Thames and Hudson. ISBN 0-500-56006-4. OCLC 618581.CS1 maint: extra punctuation (link)
  14. Hartt, Frederick (1970). History of Italian Renaissance art : painting, sculpture, architecture. London: Thames and Hudson. ISBN 0-500-23136-2. OCLC 11740752.
  15. Rachum, Ilan (1979). The Renaissance, an Illustrated Encyclopedia.
  16. Vasari, Giorgio (1998). The lives of the artists. Internet Archive. Oxford ; New York : Oxford University Press. ISBN 978-0-19-283410-2.
  17. Leonardo, da Vinci (1985). The complete paintings of Leonardo da Vinci. Angela Ottino Della Chiesa. Harmondsworth: Penguin. ISBN 0-14-008649-8. OCLC 13667351.
  18. Polidoro, Massimo (2019). "The Mind of Leonardo da Vinci, Part 1". Skeptical Inquirer. Center for Inquiry. 43 (2): 30–31.
  19. Clark, Kenneth (1993). Leonardo da Vinci (New edition ed.). London, England. ISBN 978-0-14-198237-3. OCLC 945552059.CS1 maint: extra text (link)
  20. Leonardo, da Vinci (1975). Leonardo. Jack Wasserman. New York: H.N. Abrams. ISBN 0-8109-0262-1. OCLC 1498047.
  21. Ross Williamson, Hugh (1974). Lorenzo the Magnificent. London: Joseph. ISBN 0-7181-1204-0. OCLC 1103567.

แหล่งข้อมูลอื่น


เลโอนาร, โด, ดา, นช, บทความน, อาจขยายความได, โดยการแปลบทความท, ตรงก, นในภาษาอ, งกฤษ, คล, กท, ขยาย, เพ, อศ, กษาแนวทางการแปลค, ณสามารถด, การแปลด, วยคอมพ, วเตอร, จากบทความในภาษาอ, งกฤษ, เคร, องม, อช, วยแปลอย, าง, พแอล, หร, เก, ลทรานส, เลท, เป, นจ, ดเร, มต, นท, สำ. bthkhwamnixackhyaykhwamidodykaraeplbthkhwamthitrngkninphasaxngkvs khlikthi khyay ephuxsuksaaenwthangkaraeplkhunsamarthdukaraepldwykhxmphiwetxrcakbthkhwaminphasaxngkvs ekhruxngmuxchwyaeplxyang diphaexl hrux kuekilthranselth epncuderimtnthidisahrbkaraepl xyangirktam phuaeplcatxngtrwcsxbkhxphidphladcakkaraepldwykhxmphiwetxraelayunynwakaraeplnnthuktxng erakhxptiesthenuxhathikhdlxkcakekhruxngmuxaeplthiimmikartrwcthankxnephyaephr krunaxyaaeplswnkhxngkhxkhwamthiduaelwechuxthuximidhruxmikhunphaphta thaepnipid oprdchwyyunyndwykartrwcsxbaehlngxangxingthipraktinbthkhwamphasann oprdrabuiwinkhwamyxkaraekikhwakhunaeplenuxhamacakphasaid khunkhwrephimaemaebb Translated en Leonardo da Vinci iwinhnaphudkhuy sahrbkhaaenanaaelaaenwthangephimetim oprdsuksaidthi wikiphiediy karaepleloxnarod da winchi xitali Leonardo da Vinci ekidthiemuxngwinchi wnthi 15 emsayn kh s 1452 esiychiwitthiemuxngxxmbws inwnthi 2 phvsphakhm kh s 1519 epnphururxbdanchawxitaliaehngyukhfunfusilpwithyachnsungthimibthbathepncitrkr nkwad wiswkr nkwithyasastr nkthvsdi pratimakraelasthapnik 1 inkhnathichuxesiyngkhxngekhaodythwipkhunkbkhwamsaercinthanacitrkr ekhaepnthiruckcaksmudbnthukkhxngekha sungekhaidwadphaphaelacdbnthukinhwkhxtang makmay rwmthungkaywiphakhsastr darasastr phvkssastr karthaaephnthi phaphwad aelasakdukdabrrph khwamxcchriyaeloxnarodaesdngihehnthungxudmkhtikhxngmnusyniymsmyfunfusilpwithya 2 eloxnarod da winchiphaphwadtnexngekhiynkhunraw kh s 1512 15151 cakhxsmudhlwngaehngturinekid15 emsayn kh s 1452emuxngwinchi cnghwdflxerns praethsxitaliesiychiwit2 phvsphakhm kh s 1519 xayu 77 pi phrarachwngxxngbws pccubnxyuinpraethsfrngess sychatixitalixachiphsthapnikaebberxensxngs nkdntri nkkaywiphakhsastr nkpradisth wiswkr pratimakr nkerkhakhnit nkwadphaph nkdarasastr nkwithyasastrphlnganphraaemmariaehngphupha kh s 1483 1493 strikbexxrmin kh s 1489 1491 edxawithruewiynaemn kh s 1490 phrakrayaharkhamuxsudthay kh s 1492 1498 slwatxrmundi kh s 1499 1510 omnalisa kh s 1503 1516 laymuxchuxbthkhwamnixangxingkhristskrach khristthswrrs khriststwrrs sungepnsarasakhykhxngenuxha ekhaepnluknxksmrskhxngthnaykhwamthiprasbkhwamsaercaelaepnphuhyingchntain winchi ekhaidrbkarsuksainflxernsodycitrkraelapratimakrchawxitalichux xnedrxa edl aewrrxkkiox ekhaerimxachiphkhxngekhainemuxng aetcaknnkichewlamakinkarrbich luodwiok sfxrsa inmilan txmaekhathanganinflxernsaelaklbipthmilanxikkhrng echnediywkbchwngsn inkrungorm inkhnaediywknkdungdudphulxkeliynaebbaelankeriyncanwnmak tamkhaechiykhxngfransisthi 1 ekhacungidichewlasampisudthayinfrngesskxnthiekhacaesiychiwitinpi kh s 1519 nbtngaetekhaesiychiwit imekhymikhrngihnthikhwamsaerc khwamsnicthihlakhlay chiwitswntw aelakhwamkhidechingprackskhxngekhalmehlwinkarplukerakhwamsnicaelakhwamchunchm 1 2 thaihchuxkhxngekhaepnthiniyminkartngchuxinyukhnnaelaklayepnhwkhxthangwthnthrrmeloxnarodepnhnungincitrkrthiyingihythisudinprawtisastrsilpaaelamkidrbkarykyxngwaepnphukxtng yukhrungeruxngkhxngsmyfunfusilpwithya 1 aemcamiphlnganthisuyhayipmakmayaelamiphlngansakhyimthung 25 chin rwmthungphlnganthiyngimesrccanwnmak aetekhakidsrangphaphekhiynthithrngxiththiphlthisudinsilpatawntk 1 phlnganchinthimichuxesiyngkhxngekha prakxbdwy omnalisa epnphlnganthiruckkndithisudkhxngekhaaelamkthukmxngwaepnphaphwadthiodngdngthisudinolk phrakrayaharmuxsudthayepnphaphwadthangsasnathimikarthasamakthisudtlxdkal rwmthungphaphwad withruewiynaemn khxngekhathuxepnsylksnthangwthnthrrmdwy inpi 2560 slwatxrmundi sungepnrupthixacwadodyeloxnarodthngruphruxephiyngbangswn enuxha 1 prawti 1 1 chiwittxntn kh s 1452 kh s 1472 1 1 1 orngptibtingankhxngaewrrxkkiox 1 2 flxerns khrngthi 1 kh s 1472 kh s 1482 2 khwamsmphnthaelaaerngbndalic 3 phaphwad 3 1 aeklelxri 4 phlnganinthanankwithyasastraelankpradisth 5 tananeloxnarod 6 duephim 7 hmayehtu 8 echingxrrth 9 xangxing 10 aehlngkhxmulxunprawti aekikhchiwittxntn kh s 1452 kh s 1472 aekikh baninwyedkkhxngeloxnarod inhmubanaexnchiexon emuxngwinchi praethsxitali eloxnarod di aesr piexor da winchi thiaeplwa eloxnarod butrchaykhxngpiexor aehng winchi ekidemuxwnthi 15 emsayn kh s 1452 inbriewnemuxng winchi bneninekhathsaekhn thiaekhwnkhxstana txnlangkhxngaemnaxaron sungxyuhangcakflxernsxxkip 20 iml 3 4 ekhaepnluknxksmrskhxng emsaesr piexor fruoxsion di xnotniox da winchi 5 thnaykhwamphurarwy 3 inflxerns kbsawchawnachux kaetrina 5 6 odymikarrabuchuxwaintxnaerkwa kaetrina buti edl wkka aelalasudrabuchuxwa kaetrina di emox lippi odymartin ekhmp nkprawtisastr yngkhngimaenicwaeloxnarodekidthiid bnthukdngedimcakkhabxkelakhxngkhninthxngthin odynkprawtisastrexmmanuexl ereptti 5 klawwaekhaekidthi aexnchixaon hmubanelk inchnbththicaihkhwamepnswntwephiyngphxsahrbkarkaenidnxkkdhmay aetkyngepnipidthiekhaekidinbaninemuxngflxerns 4 phxaemkhxngeloxnarodaetngnganaelwaeykknhlngcakpithiekhaekid kaetrina sungmkthukrabuwaepn kaetrina buti edl wkka phuthitxmaaetngngankbchangfimuxthxngthin xnotniox di piexor buti edl wkhka 5 6 mikaresnxthvsdixun odyechphaathvsdikhxngnkprawtisastrthangsilpa martin ekhmph odyekhasnnisthanwaaemkhxngeloxnarodkhux kaetrina di emox lippi epnedkkaphrathiaetngnganaelaidrbkhwamchwyehluxcak emsaesr piexoraelakhrxbkhrw 7 emsaesr piexor idaetngngankb xlbiexra xamaodri aelahlngcakthiethxesiychiwitinpi kh s 1462 ekhakidaetngnganxiksamkhrng 5 7 thaiheloxnarodmiphinxngtangmarda 12 khnsungxayunxykwaekhamak khnsudthayekidemuxeloxnarodxayu 40 pi aelaekhaaethbimidtidtxkbbrrdaphinxngtangmardakhxngekhaimkhxymiikhrruekiywkbwyedkkhxngeloxnarodaelaswnihymkepneruxngrawthiepntanan swnhnungepnephraachiwprawtikhxngekhainhnngsuxchiwitsilpin 1550 cakcxroc wasari nkprawtisastrdansilpainstwrrsthi 16 3 6 tambnthukphasirabuwaekhaxasyxyuthibankhxngpu xnotniox dawinchi tngaetinkh s 1457 ethathimikhxmulaenchd 3 aetmikhwamepnipidwaekhaichewlahlaypikxnhnanninkarduaelaemkhxngekhain winchi 3 4 aelamikarsnnisthanwaekhasnithsnmkbxakhxngekha frnechsok da winchi 7 odyphxkhxngekhanacaxyuthiflxernsekuxbtlxdewla 3 phxkhxngekhasungmikhrxbkhrwepnthnaymahlaychwngxayukhn idtngthunthanxyangepnthangkarinflxernstngaetpikh s 1469 ethathimikhxmul aelaprasbkhwamsaercinxachiphkarngan eloxnarodidrbkarsuksakhnphunthanethanninkarekhiyn phasaphunthin karxan aelakhnitsastr xacepnephraakhwamsamarththangsilpakhxngekhaidrbkaryxmrbtngaetenin dngnnkhrxbkhrwkhxngekhacungtdsinicthicaihkhwamsnickbthangdannnmakkwa 3 txma eloxnarodidbnthukkhwamthrngcaaerksudkhxngekha sungpccubnxyuin okhedks aextlantikhs wakhnathiekhiynekiywkbkarbinkhxngnk ekhacaidwatxnyngepntharkemuxmiwawmathieplkhxngekhaaelaxapakkhxngekhadwyhangkhxngmn inpccubnnkwicarnyngkhngthkethiyngknwaeruxngniepnkhwamthrngcacringhruxepnephiyngcintnakar 4 insmynnyngimmimatrthankareriykchuxaelanamskulthiepnthiyxmrbknxyangaephrhlayinthwipyuorp thaihchuxaelanamskulkhxngda winchi thiaethcringkhux sunghmaykhwamwa aeteloxnarodexngkmkcalnglayesninngankhxngekhaxyangngay wa eloxnarod hruximk khaexng eloxnarod exksarsakhyswnihyrabuwaphlngankhxngekhaepnkhxng eloxnarod odyimmi da winchi phwngthay thaihekhaicidwaekhaimidichnamskulkhxngbidaenuxngcakepnbutrnxksmrsnnexng orngptibtingankhxngaewrrxkkiox aekikh phraeysurbsilcum ody aewrrxkkioxaelaeloxnarod n hxsilpxuffisi inchwngklangthswrrs 1460 khrxbkhrwkhxngeloxnarodyayipxyuthiflxerns sunginkhnannepnsunyklangkhxngkhwamkhidaelawthnthrrmekiywkbmnusyniymkhxngchawkhrist 8 khnathiekhaxayupraman 24 pi 9 ekhaklayepn karosn edkinstudiox ineorngptibtingankhxngaewrrxkkioxkhxng xnedrxa edl aewrrxkkiox citrkraelapratimakrchawflxernschnnainyukhnn 8 sunginewlannepnchwngthi odnaetlol xacarykhxng aewrrxkkiox esiychiwit eloxnarod klayepnedkfuknganemuxxayu 17 piaelaidfukepnewla 7 pi 10 citrkrchuxdngkhnxun thifuknganinorngptibtingannihruxmikhwamekiywkhxngkborngptibtinganni echn kirlndaoy eprucion bxttiechlli aela olernos di ekhrdi 11 12 eloxnarodidrbkarfukxbrmthngphakhthvsdiaelathksathangethkhnikhthihlakhlay 8 thng ekhmi klsastr olhawithya nganolha karhlxpun nganekhruxnghnng karrangaebb aelanganim tlxdcnthksathangsilpainkarwadphaph karlngsi karpn aelakarsrangaebbcalxng 13 eloxnarod ekhyidphbkb kirlndaoy eprucion bxttiechllisungmixayumakkwaekhaelknxy 8 thiorngptibtingankhxngaewrrxkkioxhruxthisthabnephlotkhxngtrakulemdisi 11 inemuxngflxerns n khnann pradbipdwyphlngankhxngsilpintang echn maschoch sungmiphaphefrsoksungetmipdwykhwamsmcringaelaxarmn kiaebrti ecakhxngphlnganpratuaehngswrrkhthieplngprakaydwythxngkhaeplw aesdngngkarphsmphsanxngkhprakxbruprangthisbsxnekhakbphumihlngthangsthaptykrrmthimiraylaexiyd aelamiphuthiidthakarsuksamummxngodylaexiydkhux piexor edlla frnechskacitrkrkhnaerkthithakarsuksathangwithyasastrekiywkbaesng karsuksaniaelabthkhwam De pictura khxng elxxn bttista xlaebrti camiphlkrathbxyangluksungtxsilpinruntxma aelaodyechphaaxyangyingtxkhxmulaelangansilpakhxng eloxnarod 14 15 phaphwadswnihyinorngptibtingankhxngaewrrxkkiox srangodyphuchwykhxngekha tamthiwasariklawiwwa eloxnarodrwmmuxkbaewrrxkkioxinngan phrakhristthrngrbphithilang odyeloxnarodidwadphaphethwdahnumthithuxesuxkhlumkhxngphraeysu sungmikhwamswyngamthiehnuxkwaxacarykhxngekhamak cnaewrrxkkioximwadphaphidxikely 16 aemwaeruxngnicaechuxknwaepneruxngrawthiimmihlkthan 17 aelamikarsnnisthanwaeloxnarodxacepnaebbihkbphlngansxngchinkhxngaewrrxkkiox idaek ruppnthxngsmvththikhxngdawidinbareclol aelaxkhrthutswrrkhrafaexlinphaphothebiyskbthutswrrkh 17 wasarielaeruxngkhxngeloxnarodinwyhnumwa chawnainthxngthinidthaolthrngklmruptnexngaelakhxihesxr piexorlngsiihekha eloxnarodthiidrbaerngbndaliccakeruxngrawkhxngemdusaidwadphaphwadstwprahladphnifthinaklwmakcnphxkhxngekhasuxolxikknhnungephuxmxbihchawnaaelakhayeloxnarodihkbphxkhasilpachawflxernsinrakha 100 ducats sungsudthayphusuxkhuxdyukhaehngmilan 16 flxerns khrngthi 1 kh s 1472 kh s 1482 aekikh karnmskarkhxngohracary ody eloxnarod kh s 1478 kh s 1482 emuxthungpi kh s 1472 emuxxayuid 20 pi eloxnarodidepnxacaryinsmakhmchangnkbuyluka sungepnsmakhmsilpinaelaaephthy aetaemphxkhxngekhatngorngptibtinganihkbekha khwamphukphnkhxngekhakbaewrrxkkioxthaihekhayngkhngthanganrwmknaelaxyukbekhatxip 9 11 phlnganthiekaaekthisudethathimihlkthankhxngeloxnarodkhuxphaphwaddwypakkaaelahmukkhxnghubekhaxaron inpi kh s 1473 12 18 tamthiwasariklawiwwa khnathieloxnarodynghnumekhaepnkhnaerkthiaenanaihthaihaemnaxaronepnchxngthangedineruxrahwangflxernsaelapisa 9 ineduxnmkrakhm kh s 1478 eloxnarodidrbmxbhmayihlngsiaethnbuchasahrbobsthesntebxrnardin palasos ewkhkhiox 19 sungbngbxkthungkhwamepnxisrakhxngekhacakstudioxkhxng aewrrxkkiox nkekhiynchiwprawtinirnamyukhaerkthiruckkninchux aexonmiom aekddixaon xangwainpi 1480 eloxnarodidipxasyxyukb trakulemdisi aelamkcathanganinswnkhxng piaexssa san marokh inemuxngflxerns sungepnthitngkhxngsthabn nioxephlotnikh khxngsilpin kwi aelankprchyathikxtngodytrakulemdisi 17 aelaineduxnminakhm kh s 1481 ekhaidrbmxbhmaycaknkbwchaehngsanodnaotinsokhepotephuxwadphaphkarnmskarkhxngohracary 20 nganehlaniimesrcsmburn thukthingipemuxeloxnarodephuxrbnganaek dyukhaehngmilan luodwiok sfxrsa eloxnarodidekhiyncdhmaythung sfxrsa sungxthibaythungsingtang thiekhasamarththaidindanwiswkrrmaelakarxxkaebbxawuth aelaklawwaekhasamarthwadphaphid 9 12 aelaekhaidnaekhruxngsayengin imwacaepnluthruxilrtidtwmadwy 9 eloxnarodidipyngbankhxngemdichiphrxmkbxlaebrtiaelaidrucknkprchyadanmnusyniymthimixayumakkwaekhaechn marsiliox fichion phuaesdnglththinioxphlaothphanphwkekha khrisotfxor lndion phuekhiynkhwamehnekiywkbnganekhiynkhlassik aela cxhn xarikorpurxs khrusxnphasakrikaelaphuthiaeplngankhxngxrisotetil aelaphuthimikhwamekiywkhxngkb sthabnephlotkhxngtrakulemdisi kkhuxpiok edlla miaernodla kwiaelaprachyhnumphumikhwamechliywchlad 8 15 21 aelainpi kh s 1482 olernos ed emdisiidsngeloxnarodipepnexkxkhrrachthut ephuxsmphnthimtrikb luodwiok sfxrsa phupkkhrxngemuxngmilaninchwngrahwangpi kh s 1479 thung kh s 1499 8 17 aemphraaehngdxkkharenchn kh s 1472 1478 n xlethxphinaokhethkh emuxngmiwnik thiwthsnkhxnghubekhaxaron kh s 1473 cienfra edx winchi kh s 1474 kh s 1480 n hxsilpaehngchati krungwxchintn disi phraaemmariebnws kh s 1478 kh s 1481 n phiphithphnthaexrmithach emuxngesntpietxrsebirk phaphrangkaraekhwnkhxkhxngebxrnanod bandini barxnechlli kh s 1479khwamsmphnthaelaaerngbndalic aekikh khwamxdthnaelaxdkln txxupsrrkhaelakarduthukehyiydhyam epnesmuxnesuxknkhwamhnawihkbera xakasyingeynethaihr erakyingtxngswmisesuxphaephuxpkpxngtwexngmakyungkhunethann swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidphaphwad aekikhdubthkhwamhlkthi raychuxphaphekhiynodyeloxnarod da winchi karprakaskhxngethph hxsilpxuffisi flxerns praethsxitali kh s 1473 phraaemmariaehngphupha Virgin of the Rocks phiphithphnthlufr paris praethsfrngess kh s 1483 phrakrayaharmuxsudthay The Last Supper Convent of Santa Maria delle Grazie Refectory Milan kh s 1495 1498 omnalisa hrux Mona Lisa phiphithphnthlufr paris praethsfrngess kh s 1503 1507 chudphaphehmuxnlxeliyn kh s 1490 1505 yuththkarxnekiyri The Battle of Anghiari phiphithphnthlufr paris praethsfrngess wadcaktnchbbkhxng ruebns aelacitrkrnirnamaeklelxri aekikh phaphehmuxntwexng omnalisa phaphwadthimichuxesiyngthisudinolk phaphkaywiphakhthikawlayukhsmyipmak thieraruckkninnamkhxng withruewiynaemn Vitruvian Man phrakrayaharmuxsudthay The Last Supper 1498 karchunchmkhxngaemic The Adoration of the Magi v 1481 1482 La belle Ferroniere v 1483 1490 nkbuycxhn ethphbakhkhs nkbuycxhnaebphthist Saint John in the Wilderness Bacchus phaphehmuxnlxeliyn nkbuycxhnaebphthist Saint John the Baptist v 1513 1516 suksatwxxnmnusy Studies of embryos v 1509 1514 phaphsektchxakhar phaphsektchthharsamhmwkekraa Profile of a warrior in helmet phlnganinthanankwithyasastraelankpradisth aekikhswnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidtananeloxnarod aekikh ruppn dawinchi thiemuxngflxerns swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidduephim aekikhraychuxphaphekhiynodyeloxnarod da winchi rhslbdawinchi nwniyayody aedn brawnhmayehtu aekikhechingxrrth aekikhhmayehtu 1 phaphwaddwysichxlkphaphniepnthiyxmrbxyangkwangkhwangwaepnphaphwadehmuxntnexngchbbdngedim saehtuhlkthiyngmikarlngelthicayxmrbwaepnphaphehmuxnkhxngeloxnarodkephraabukhkhlinphaphducamixayumakkwaxayukhxngeloxnarodkhnasinchiwitesiyxik aetkmikhwamepnipidwaekhawadphaphtnexngihdumixayumak odyechphaaphaphwadkhxngrafaexlthiwadtwekhainorngeriynaehngexethnsxangxing aekikh 1 0 1 1 1 2 1 3 Leonardo da Vinci Grove Art Online phasaxngkvs doi 10 1093 gao 9781884446054 001 0001 oao 9781884446054 e 7000050401 oao 9781884446054 e 7000050401 2 0 2 1 Leonardo da Vinci Biography Art Paintings Mona Lisa Drawings Inventions Achievements amp Facts Encyclopedia Britannica phasaxngkvs 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 Brown David Alan 1998 Leonardo da Vinci origins of a genius New Haven Yale University Press ISBN 0 300 07246 5 OCLC 38832584 4 0 4 1 4 2 4 3 Nicholl Charles 2005 Leonardo da Vinci the flights of the mind London Penguin Books ISBN 0 14 029681 6 OCLC 59877496 5 0 5 1 5 2 5 3 5 4 Bambach Carmen 2019 Leonardo da Vinci rediscovered New Haven ISBN 978 0 300 19195 0 OCLC 917131550 6 0 6 1 6 2 Marani Pietro C 2000 Leonardo da Vinci the complete paintings da Vinci Leonardo New York City Abrams ISBN 0 8109 3581 3 OCLC 43567552 7 0 7 1 7 2 Kemp Martin 2017 Mona Lisa the people and the painting Giuseppe Pallanti First edition ed Oxford ISBN 978 0 19 874990 5 OCLC 966534826 CS1 maint extra text link 8 0 8 1 8 2 8 3 8 4 8 5 Rosci Marco 1977 Leonardo John Gilbert Sydney Bay Books ISBN 0 85835 176 5 OCLC 27569019 9 0 9 1 9 2 9 3 9 4 Wallace Robert Time Life Books 1975 The world of Leonardo 1452 1519 Internet Archive New York Time Life Books Bacci Mina 1978 1963 The Great Artists Da Vinci Translated by Tanguy J New York Funk amp Wagnalls 11 0 11 1 11 2 Bortolon Liana 1967 The Life and Times of Leonardo London Paul Hamlyn 12 0 12 1 12 2 Arasse Daniel 1998 Leonardo da Vinci the rhythm of the world da Vinci Leonardo Rosetta Translations New York Konecky amp Konecky ISBN 1 56852 198 7 OCLC 40767234 Martindale Andrew 1972 The rise of the artist in the Middle Ages and early Renaissance London Thames and Hudson ISBN 0 500 56006 4 OCLC 618581 CS1 maint extra punctuation link Hartt Frederick 1970 History of Italian Renaissance art painting sculpture architecture London Thames and Hudson ISBN 0 500 23136 2 OCLC 11740752 15 0 15 1 Rachum Ilan 1979 The Renaissance an Illustrated Encyclopedia 16 0 16 1 Vasari Giorgio 1998 The lives of the artists Internet Archive Oxford New York Oxford University Press ISBN 978 0 19 283410 2 17 0 17 1 17 2 17 3 Leonardo da Vinci 1985 The complete paintings of Leonardo da Vinci Angela Ottino Della Chiesa Harmondsworth Penguin ISBN 0 14 008649 8 OCLC 13667351 Polidoro Massimo 2019 The Mind of Leonardo da Vinci Part 1 Skeptical Inquirer Center for Inquiry 43 2 30 31 Clark Kenneth 1993 Leonardo da Vinci New edition ed London England ISBN 978 0 14 198237 3 OCLC 945552059 CS1 maint extra text link Leonardo da Vinci 1975 Leonardo Jack Wasserman New York H N Abrams ISBN 0 8109 0262 1 OCLC 1498047 Ross Williamson Hugh 1974 Lorenzo the Magnificent London Joseph ISBN 0 7181 1204 0 OCLC 1103567 aehlngkhxmulxun aekikhkhxmmxns miphaphaelasuxekiywkb eloxnarod da winchiekhathungcak https th wikipedia org w index php title eloxnarod da winchi amp oldid 9544454, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม