งูแมมบา

งูแมมบา
ส่วนหัวของงูแบล็คแมมบา (D. polylepis) เป็นชนิดที่ใหญ่ที่สุดในสกุลนี้
งูกรีนแมมบาตะวันตก (D. viridis) ตัวผู้ (บน), ตัวเมีย (ล่าง)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ไฟลัมย่อย:	Vertebrata
ชั้น:	Reptilia
อันดับ:	Squamata
อันดับย่อย:	Serpentes
วงศ์:	Elapidae
วงศ์ย่อย:	Elapinae
สกุล:	Dendroaspis Schlegel, 1848
ชนิด
4 ชนิด ดูในเนื้อหา
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์ของงูแมมบาทั้ง 4 ชนิด

งูแมมบา (อังกฤษ: Mambas) เป็นงูพิษร้ายแรงมากสกุลหนึ่ง ใช้ชื่อสกุลว่า Dendroaspis จัดอยู่ในวงศ์งูพิษเขี้ยวหน้า (Elapidae) มีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกา

งูในสกุลงูแมมบานั้น เป็นงูที่มีลำตัวเรียวยาว มีส่วนหัวขนาดเล็ก มีตากลมโต มีขนาดความยาวโดยเฉลี่ยประมาณ 1.5-2 เมตร พบใหญ่ที่สุดได้ถึง 4 เมตร และเป็นงูที่มีความว่องไวมาก สามารถเลื้อยคลานได้เร็วถึง 12-20 กิโลเมตร/ชั่วโมง บนพื้นดิน จนถูกจัดให้เป็นงูที่เลื้อยไวที่สุดบนโลกมาแล้ว

งูแมมบานั้น จะมีสีเดียวตลอดทั้งลำตัว โดยจะมีทั้งสีน้ำตาล, สีเขียว หรือเหลือบสีต่าง ๆ บนเกล็ด รวมถึงสีขาวอมเทาหรือเทาตุ่น ๆ ด้วย ในบางชนิด มีเกล็ดเรียบลื่น เกล็ดบนหัวมีขนาดใหญ่ มุมปากยาว ดวงตามีขนาดกลมโต มีความแตกต่างกันมากระหว่างเพศ โดยงูตัวผู้จะมีขนาดใหญ่กว่าตัวเมียเล็กน้อย เป็นงูที่ขยายพันธุ์ด้วยการวางไข่ ดำรงชีวิตทั้งบนต้นไม้และพื้นดิน กินอาหารได้แก่ สัตว์ขนาดเล็กต่าง ๆ รวมทั้งงูด้วยกันเองด้วย

งูแมมบานั้นได้ถูกอนุกรมวิธานออกเป็นชนิดได้ 4 ชนิด คือ

• งูกรีนแมมบาตะวันออก (Dendroaspis angusticeps) พบในแอฟริกาตอนใต้ทางทิศตะวันออก จัดเป็นงูในสกุลนี้ที่มีขนาดเล็กที่สุด และเป็นชนิดต้นแบบ

• งูแมมบาเจมส์สัน (Dendroaspis jamesoni) พบในแอฟริกาตอนกลาง มี 2 ชนิดย่อย

• งูแบล็คแมมบา (Dendroaspis polylepis) เป็นชนิดที่มีขนาดใหญ่และยาวที่สุด รวมทั้งมีอุปนิสัยก้าวร้าวมากที่สุด พบในแอฟริกากลางและตะวันออก

• งูกรีนแมมบาตะวันตก (Dendroaspis viridis) มีลักษณะคล้ายกับงูกรีนแมมบาตะวันออก แต่มีสีที่แตกต่างออกไป และมีความยาวกว่า พบในแอฟริกาตะวันตก และพบในพื้นที่ ๆ จำกัดกว่า

โดยงูแมมบาทุกชนิดนั้น เป็นงูที่มีพิษร้ายแรงมาก สามารถฆ่ามนุษย์ให้เสียชีวิตได้ ในเวลาเพียงไม่กี่นาที โดยมีผลต่อระบบประสาท ผู้ที่ถูกกัดจะเสียชีวิตด้วยอาการหัวใจวาย จนได้ชื่อว่า "แมมบา" อันหมายถึง "โลงศพ" เพราะมีส่วนหัวที่เป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก ได้ชื่อว่าเป็นงูที่อันตรายที่สุดในทวีปแอฟริกา โดยเฉพาะในงูแบล็คแมมบาที่มีขนาดใหญ่ที่สุด และอาศัยหากินบนพื้นดิน ไม่ขึ้นไปบนต้นไม้ ที่สำคัญมีอุปนิสัยดุร้ายก้าวร้าว ไม่เกรงกลัวมนุษย์เหมือนงูชนิดอื่น ๆ อีกทั้งยังสามารถฉกกัดได้ด้วยความรวดเร็วและฉกในมุมที่ไม่มีงูสกุลใดทำได้ด้วย เนื่องจากกระดูกพาลาทีนไม่มีก้านกระดูกโคเอนัล ซ้ำยังสามารถฉกได้ไกลและสูงกว่า 2 เมตรอีกด้วย และสามารถแผ่แม่เบี้ยหรือพังพานได้ แม้จะไม่ใหญ่เท่าของงูเห่า (Naja spp.) และงูจงอาง (Ophiophagus hannah) ที่ถูกวงศ์เดียวกันก็ตาม

นอกจากนี้เล้ว มีการวิจัยพบว่า พิษของงูแมมบานั้น โดยเฉพาะงูแบล็คแมมบา มีสารระงับความเจ็บปวดเหมือนกับมอร์ฟีน แต่มีผลข้างเคียงน้อยกว่า

โดยที่คำว่า Dendroaspis ที่ใช้เป็นชื่อสกุลนั้น หมายถึง "งูต้นไม้"

อ้างอิง

1. "Dendroaspis". ระบบข้อมูลการจำแนกพันธุ์แบบบูรณาการ. สืบค้นเมื่อ 30 October 2012.
2. BLACK MAMBA SNAKE (อังกฤษ)
3. วีรยุทธ์ เลาหะจินดา, วิทยาสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก หน้า 412-413 (พ.ศ. 2552) ISBN 978-616-556-016-0
4. Chelonian, วิเคราะห์ประเด็น "กรีนแมมบ้า" หรือ "เกรียนแมมบ้า" อ่านเนื้อหาให้จบ แล้วฟันธง หน้า 144-155 จากนิตยสาร AquariumBiz ฉบับที่ 18 ปีที่ 2: ธันวาคม 2011
5. พิษ “งูแมมบ้า” เลิศกว่ามอร์ฟีน ผลข้างเคียงน้อยกว่า จากผู้จัดการออนไลน์
6. Black Mamba (Dendroaspis polylepis) (อังกฤษ)

แหล่งข้อมูลอื่น

•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Dendroaspis จากวิกิสปีชีส์