หน้าบัน คือบริเวณครึ่งวงกลมหรือเกือบสามเหลี่ยมเหนือประตูทางเข้าที่อยู่ระหว่างทับหลังและโค้ง (arch) ซึ่งจะมีรูปสลักตกแต่งหรือเครื่องตกแต่งอื่นๆ
![image](https://www.wiki3.th-th.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraTMudGgtdGgubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOWhMMkZtTDBKcmEzZHlZV3BpZFhKaGJtRXdOREE1WXk1cWNHY3ZNamd3Y0hndFFtdHJkM0poYW1KMWNtRnVZVEEwTURsakxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
วัดราชบุรณราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
สถาปัตยกรรมเกือบทุกแบบจะมีองค์ประกอบนี้ ผู้คิดค้นการสร้างหน้าบันเป็นคือชาวอียิปต์โบราณประมาณ 300 ปีก่อนคริสต์ศักราช ต่อมาก็ปรากฏในสถาปัตยกรรมกรีก สถาปัตยกรรมของคริสต์ศาสนา และ สถาปัตยกรรมของศาสนาอิสลาม
หน้าบันในพุทธศาสนสถาน
![image](https://www.wiki3.th-th.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraTMudGgtdGgubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOWlMMkl5TDBaeVlXNWpaVjlzWVUxaFpHRmtiR1ZwYm1WV1pYcGxiR0Y1WDNSNWJYQmhiblZ0WDJFdWFuQm5Mekk0TUhCNExVWnlZVzVqWlY5c1lVMWhaR0ZrYkdWcGJtVldaWHBsYkdGNVgzUjViWEJoYm5WdFgyRXVhbkJuLmpwZw==.jpg)
หน้าบัน คือ “องค์ประกอบอาคารที่ใช้อิฐหรือไม้ ก่อหรือปิดทับบริเวณส่วนที่เป็นโพรงของโครงจั่วหลังคา เพื่อป้องกันไม่ให้แดดหรือฝนสาดเข้าไปภายในอาคาร นิยมแกะสลักหรือปั้นปูนประดับตกแต่ง” ตัวอย่างหน้าบันที่มีชื่อเสียง ได้แก่
- หน้าบันนารายณ์ทรงครุฑยุดนาคประทับราหูแวดล้อมด้วยเหล่าเทวดา ที่ด้านหน้าของพระอุโบสถ วัดหน้าพระเมรุ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
หน้าบันในคริสต์ศาสนสถาน
หน้าบันของกรีกหรือคริสต์ศาสนสถานจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับศาสนา ล้อมรอบด้วยแถบรูปแกะสลักที่เรียกว่าอาร์ชิโวลท์ (archivolt)
หัวเรื่องบางหัวเรื่องที่นิยมตกแต่งด้านหน้าโบสถ์คริสต์ก็มี
- การพิพากษาครั้งสุดท้าย เช่นที่ มหาวิหารอาเมียง ประเทศฝรั่งเศส
- พระคริสต์ทรงพระสิริ (Christ in Glory) เช่นที่ (Rochester Cathedral) อังกฤษ
- การอัญเชิญพระศพลงจากกางเขน เช่นงานของ (Nicola Pisano) หน้ามหาวิหารซีเอนา (Sienna Duomo) ประเทศอิตาลี
- ประวัติพระนางมารีย์พรหมจารีหรือนักบุญ เช่นที่ (Cathedral of Toledo) ประเทศสเปน
ดูเพิ่ม
สมุดภาพ
-
- หน้าบันอายุ 2000 ปีที่ตึกแพนเธียน ที่โรม ประเทศอิตาลี
- หน้าบันและแถบแกะสลักรอบ ที่มหาวิหารสราสเบิร์ก (Strasbourg Cathedral) ประเทศฝรั่งเศส
- โบสถ์นักบุญโยเซฟ ที่แคลมองต์เฟอร์รอนด์ (Saint Joseph church, Clermont-Ferrand) ประเทศฝรั่งเศส
- ฉากจากประวัติของ นักบุญเปโตร และ พระนางมารีย์พรหมจารี ที่โบสถ์นักบุญเปโตร เมืองวิโตเรีย-กาสเตส์ (Vitoria-Gasteiz) ประเทศสเปน
- เถาเจสสี (Tree of Jesse) ที่มหาวิหารโบเวส์ (Beauvais Cathedral) ประเทศฝรั่งเศส
- พระเยซูและพระแม่มารีย์ที่มหาวิหารลาอ็อง (Cathédrale Notre-Dame de Laon) ประเทศฝรั่งเศส
- การพิพากษาครั้งสุดท้าย มหาวิหารอาเมียง ประเทศฝรั่งเศส
- การพิพากษาครั้งสุดท้าย มหาวิหารคองค์ (Abbatiale Sainte-Foy de Conques) ประเทศฝรั่งเศส
- มหาวิหารเวิมส์ ประเทศเยอรมนี
- หนังสือปฐมกาลหน้ามหาวิหารอุลม (Ulm Münster) ประเทศเยอรมนี
- มหาวิหารอัสซีซี (Cathedral of Assisi) เมืองอัสซีซี
อ้างอิง
- . Architecture of the Indian Subcontinent. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-03-06. สืบค้นเมื่อ 2007-06-28.
- "Glossary of Medieval Art and Architecture - tympanum". University of Pittsburgh. สืบค้นเมื่อ 2007-06-23.
- . freenet.buffalo.edu. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-02-22. สืบค้นเมื่อ 2007-06-25.
- Donald Routledge Hill (1996) , "Engineering", in Roshdi Rashed, Encyclopedia of the History of Arabic Science, Vol. 3, p. 751-795 [769].
- . www.elearning.su.ac.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-01-16. สืบค้นเมื่อ 2008-01-16. ความหมายของรองศาสตราจารย์สมคิด จิระทัศนกุล
- "Tympanum". www.OntarioArchitecture.com. สืบค้นเมื่อ 2007-06-25.
- "Glossary of Medieval Art and Architecture - archivolt". University of Pittsburgh. สืบค้นเมื่อ 2007-06-23.
แหล่งข้อมูลอื่น
![image](https://www.wiki3.th-th.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraTMudGgtdGgubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpODBMelJoTDBOdmJXMXZibk10Ykc5bmJ5NXpkbWN2TXpCd2VDMURiMjF0YjI1ekxXeHZaMjh1YzNabkxuQnVadz09LnBuZw==.png)
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ หน้าบัน