วิกิพีเดีย
กองทัพพายัพ
กองทัพพายัพ เป็นกองกำลังของกองทัพไทยซึ่งเคลื่อนพลเข้าตีรัฐฉานของพม่าเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2485 ระหว่างการทัพพม่าในสงครามโลกครั้งที่สอง
| กองทัพพายัพ | |
|---|---|
แผนที่ของการทัพพม่า | |
| ประเทศ | ไทย |
| ขึ้นต่อ | กองบัญชาการทหารสูงสุด |
| บทบาท | ทหารราบ ทหารม้า ทหารปืนใหญ่ การสงครามทางอากาศ การป้องกันภัยทางอากาศ |
| กองบัญชาการ | เชียงตุง |
| ปฏิบัติการ สำคัญ | สงครามโลกครั้งที่สอง
|
การจัดกำลังรบ
กำลังรบ ณ พ.ศ. 2485
พลตรี หลวงชำนาญยุทธศาสตร์ (ผิน ชุณหะวัณ) ผู้บัญชาการกองพลที่ 3 กองทัพพายัพ
กองทัพพายัพ มี พลโท จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ เป็นแม่ทัพ ตั้งกองบัญชาการกองทัพพายัพครั้งแรกที่จังหวัดลำปาง หลังจากกองทัพพายัพบุกเข้ายึดเมืองเชียงตุงและรัฐฉานได้แล้ว จึงมีการย้ายกองบัญชาการกองทัพพายัพมาตั้งที่จังหวัดเชียงราย เมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2485 และย้ายพลโท จิร วิชิตสงคราม เสนาธิการทหารบก มารับหน้าที่แม่ทัพพายัพแทน เมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2485
กำลังรบที่ขึ้นตรงต่อกองทัพพายัพมีดังนี้
- กองพลที่ 2 มีพลตรี หลวงไพรีระย่อเดช (กี๋ ชมะบูรณ์) เป็นผู้บัญชาการกองพล ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 4 (ปราจีนบุรี) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 10 (ปราจีนบุรี)
- กองพันทหารราบที่ 11 (ปราจีนบุรี)
- กองพันทหารราบที่ 12 (ปราจีนบุรี)
- กรมทหารราบที่ 5 ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 13
- กองพันทหารราบที่ 14
- กองพันทหารราบที่ 15
- กรมทหารราบที่ 12 (พิษณุโลก) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 28 (นครสวรรค์)
- กองพันทหารราบที่ 29 (พิษณุโลก)
- กองพันทหารราบที่ 33 (พิษณุโลก)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 4 (ปราจีนบุรี)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 5 (ปราจีนบุรี)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 6
- หน่วยขึ้นสมทบ:
- กรมทหารม้าที่ 5 กองพลทหารม้า
- กองพันรถรบ กรมยานเกราะ
- กรมทหารราบที่ 4 (ปราจีนบุรี) ประกอบด้วย
- กองพลที่ 3 มีพลตรี หลวงชำนาญยุทธศาสตร์ (ผิน ชุณหะวัณ) เป็นผู้บัญชาการกองพล ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 7 (นครราชสีมา) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 19 (นครราชสีมา)
- กองพันทหารราบที่ 20 (นครราชสีมา)
- กองพันทหารราบที่ 21 (นครราชสีมา)
- กรมทหารราบที่ 8 (สุรินทร์) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 17
- กองพันทหารราบที่ 18
- กองพันทหารราบที่ 52
- กรมทหารราบที่ 9 (อุบลราชธานี) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 25 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารราบที่ 26 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารราบที่ 27 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 7 (นครราชสีมา)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 8 (นครราชสีมา)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 9
- กองจักรยานยนต์ลาดตะเวน
- กองรถรบ
- กรมทหารราบที่ 7 (นครราชสีมา) ประกอบด้วย
- กองพลที่ 4 มีพันเอก หลวงหาญสงคราม (พิชัย หาญสงคราม) เป็นผู้บัญชาการกองพล ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 3 (ลพบุรี) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 4 (ลพบุรี)
- กองพันทหารราบที่ 6 (ลพบุรี)
- กองพันทหารราบที่ 8 (สระบุรี)
- กรมทหารราบที่ 13 (ลำปาง) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 30 (ลำปาง)
- กองพันทหารราบที่ 31 (เชียงใหม่)
- กองพันทหารราบที่ 34 (ลำปาง)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 3
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 10 (นครสวรรค์)
- กรมทหารราบที่ 3 (ลพบุรี) ประกอบด้วย
- กองพลทหารม้า - พันโท ทวน วิชัยขัทคะ
- กรมทหารม้าที่ 35 ประกอบด้วย
- กองพันทหารม้าที่ 3 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารม้าที่ 5 (ร้อยเอ็ด)
- กรมทหารม้าที่ 46 ประกอบด้วย
- กองพันทหารม้าที่ 4 (จันทบุรี)
- กองพันทหารม้าที่ 6
- กรมทหารม้าที่ 35 ประกอบด้วย
- กองพันรถรบ
- กรมทหารม้าที่ 12 (อิสระ) มีพันโท หลวงจำรัสโรมรัน (จำรัส รมยะบุรุษ) เป็นผู้บังคับการกรม ประกอบด้วย
- กองพันทหารม้าที่ 1 (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารม้าที่ 2 (ปราจีนบุรี)
- กองพันทหารราบที่ 35 (เชียงใหม่)
- กองพันทหารช่างที่ 1 (ราชบุรี)
- กองพันทหารช่างที่ 2 (ฉะเชิงเทรา)
- กองพันทหารช่างที่ 3
- กองพันทหารช่างที่ 4
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 (กรุงเทพ)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 11
- กองพันปืนใหญ่ต่อสู้อากาศยาน กองทัพพายัพ
- กองพันขนส่ง กองทัพพายัพ
- กองพันลำเลียงน้ำ กองทัพพายัพ
การปรับกำลัง
ระหว่างการรบ กองทัพพายัพได้จัดกำลังผสมเพิ่มเติมในกองทัพดังนี้
- กรมทหารราบสนามที่ 17 ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 32 (นครสวรรค์)
- กองพันทหารราบที่ 35 (เชียงใหม่)
- กองพันทหารราบที่ 39 (นครศรีธรรมราช)
สภาพภูมิอากาศที่เลวร้ายเป็นปัจจัยบังคับให้ต้องยุบกองพลทหารม้าเร็วกว่าที่ควร และย้ายกรมทหารม้าที่ 31 ไปยังจังหวัดร้อยเอ็ด กับย้ายกองพันทหารม้าที่ 1 รักษาพระองค์ (กองพันทหารม้าใช้ม้า) กลับไปยังกรุงเทพฯ
อย่างไรก็ตาม กองทัพบกไทยก็ได้จัดตั้งหน่วยทหารทดแทนหน่วยทหารม้าขึ้นในกองทัพพายัพ ดังนี้
- กองพันปืนกลหนักที่ 11
- กองพันปืนกลที่ 1
- กองพันปืนกลที่ 2
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 27
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 29
กองทัพที่ 2
หลังจากฟื้นฟูความสงบในเมืองเชียงตุงได้ ในปี พ.ศ. 2486 กองทัพบกไทยจึงถอนกำลังของกองทัพพายัพบางส่วน และจัดตั้งกองทัพที่ 2 ขึ้นเป็นกำลังรบสำรอง โดยมีกองบัญชาการอยู่ที่จังหวัดลพบุรี ประกอบด้วย
- กองพลที่ 1 (เชียงราก) ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 1 (กรุงเทพฯ) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารราบที่ 3 (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารราบที่ 9 (กรุงเทพฯ)
- กรมทหารราบที่ 2 (กรุงเทพฯ) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 2 (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารราบที่ 7 (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารราบที่ 37 (ราชบุรี)
- กองพันทหารราบที่ 45 (เพชรบุรี)
- กรมทหารราบที่ 1 (กรุงเทพฯ) ประกอบด้วย
- กองพันทหารม้าที่ 1 (ย้ายจากกองทัพพายัพกลับมายังกรุงเทพฯ หลังจากยุบกรมทหารม้าที่ 12 อิสระ เนื่องจากม้าที่หน่วยดังกล่าวใช้งานเป็นของกองพันทหารม้าที่ 1 เกิดเจ็บป่วยและล้มตายจำนวนมาก)
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1
- กองพลที่ 7 (ลพบุรี) ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 19 (ตำบลบัวชุม อำเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรี) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 58 (ตำบลบัวชุม อำเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรี)
- กองพันทหารราบที่ 59 (ตำบลบัวชุม อำเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรี)
- กรมทหารราบที่ 20 (อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์)
- กองพันทหารราบที่ 60 (อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์)
- กองพันทหารราบที่ 61 (อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์)
- กรมทหารราบที่ 21 (ตำบลวังชมภู อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์)
- กองพันทหารราบที่ 62 (ตำบลวังชมภู อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์)
- กองพันทหารราบที่ 63 (ตำบลวังชมภู อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์)
- กองพันทหารราบที่ 64 (ตำบลวังชมภู อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์)
- กรมทหารราบที่ 12 ย้ายจากกองทัพพายัพกลับมายังจังหวัดนครสวรรค์ ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 28 (นครสวรรค์)
- กองพันทหารราบที่ 65 (นครสวรรค์)
- กรมทหารราบที่ 6 ย้ายจากกองทัพพายัพกลับมายังจังหวัดพิษณุโลก ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 29 (พิษณุโลก) - แยกมาจากกรมทหารราบที่ 12
- กองพันทหารราบที่ 66 (นครสวรรค์)
- กองพันทหารราบที่ 67 (ตาก)
- กรมทหารราบที่ 19 (ตำบลบัวชุม อำเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรี) ประกอบด้วย
กองพลที่ 37
ในปี พ.ศ. 2488 กองทัพบกไทยได้จัดตั้งหน่วยทหารเพื่อช่วยฝึกด้านยุทธวิธีแก่ขบวนการเสรีไทย ดังนี้
- กองพลที่ 37 (นครราชสีมา) ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 107 (นครราชสีมา)
- กรมทหารม้าที่ 35 (ร้อยเอ็ด) - ย้ายมาจากกองทัพพายัพ ประกอบด้วย
- กองพันทหารม้าที่ 3 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารม้าที่ 5 (ร้อยเอ็ด)
- กรมทหารราบที่ 108 (อุดรธานี - นครพนม
- กรมทหารราบที่ 9 (อุบลราชธานี) - ย้ายมาจากกองทัพพายัพ
- กองพันทหารราบที่ 25 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารราบที่ 26 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารราบที่ 27 (อุบลราชธานี)
การยุบหน่วย
หลังการประกาศสันติภาพเมื่อวันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2488 หน่วยต่างๆ ของกองทัพได้ถูกยุบเลิกและสลายกำลัง ดังนี้
- ประกาศยุบเลิกหน่วยและสลายกำลังเมื่อวันที่ 30 ตุลาคม พ.ศ. 2488
- กองพันปืนกลหนักที่ 11
- กองพันปืนกลที่ 1
- กองพันปืนกลที่ 2
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 27
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 28
- ประกาศยุบเลิกหน่วยและสลายกำลังเมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2488
- กองบัญชาการกองทัพพายัพ
- กองทัพที่ 2
- กองพลที่ 7
- กองพลที่ 37
- กองพลน้อยผสมที่ 18 ประจำการ ณ สี่รัฐมาลัย
- กรมทหารราบที่ 20
- กรมทหารราบที่ 107
- กองพันทหารม้าที่ 4
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 6
- กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 14
- กองพันทหารราบที่ 32 (นครสวรรค์)
- กองพันทหารราบที่ 33 (กำลังสำรอง)
- กองพันทหารราบที่ 34 (ลำปาง)
- กองพันทหารราบที่ 35 (เชียงใหม่)
- กองพันทหารราบที่ 54
- กองพันทหารราบที่ 56
- กองพันทหารราบที่ 40 (ตรัง)
- กองพันทหารราบที่ 41 (สงขลา)
การปรับกำลังหลังสิ้นสุดสงคราม
หลังสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ในปี พ.ศ. 2489 กองทัพบกไทยได้ปรับกำลังใหม่ดังนี้
- มณฑลทหารบกที่ 1 (กรุงเทพฯ) ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ (กรุงเทพฯ) - ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารราบที่ 3 มหาดเล็กรักษาพระองค์ (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารราบที่ 9 มหาดเล็กรักษาพระองค์ (กรุงเทพฯ)
- กรมทหารราบที่ 11 (กรุงเทพฯ) - แปรสภาพหน่วยมาจากกรมทหารราบที่ 2 - ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 2 (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารราบที่ 7 (กรุงเทพฯ)
- กองพันทหารราบที่ 37 (ราชบุรี)
- กองพันทหารราบที่ 45 (เพชรบุรี)
- กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ (กรุงเทพฯ) - ประกอบด้วย
- มณฑลทหารบกที่ 2 (ปราจีณบุรี) ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 2 (ลพบุรี) - แปรสภาพหน่วยมาจากกรมทหารราบที่ 3 ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 4
- กองพันทหารราบที่ 6
- กองพันทหารราบที่ 8
- กรมทหารราบที่ 12 (ปราจีณบุรี) - แปรสภาพหน่วยมาจากกรมทหารราบที่ 4 ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 10
- กองพันทหารราบที่ 11
- กองพันทหารราบที่ 12
- กรมทหารราบที่ 2 (ลพบุรี) - แปรสภาพหน่วยมาจากกรมทหารราบที่ 3 ประกอบด้วย
- มณฑลทหารบกที่ 3 ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 3 (นครราชสีมา) - แปรสภาพหน่วยมาจากกรมทหารราบที่ 7 ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 19
- กองพันทหารราบที่ 20
- กองพันทหารราบที่ 21
- กรมทหารราบที่ 13 (อุบลราชธานี) - แปรสภาพหน่วยมาจากกรมทหารราบที่ 9 ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 25 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารราบที่ 26 (อุบลราชธานี)
- กองพันทหารราบที่ 27 (อุบลราชธานี)
- กรมทหารราบที่ 3 (นครราชสีมา) - แปรสภาพหน่วยมาจากกรมทหารราบที่ 7 ประกอบด้วย
- มณฑลทหารบกที่ 4 ประกอบด้วย
- กรมทหารราบที่ 4 (นครสวรรค์) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 28 (นครสวรรค์)
- กองพันทหารราบที่ 29 (พิษณุโลก)
- กองพันทหารราบที่ 30 (ลำปาง)
- กองพันทหารราบที่ 31 (เชียงใหม่)
- กรมทหารราบที่ 4 (นครสวรรค์) ประกอบด้วย
- มณฑลทหารบกที่ 5 (นครศรีธรรมราช) ประกอบด้วย
- กองพันทหารราบที่ 5 (อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา)
- กองพันทหารราบที่ 38 (ชุมพร)
- กองพันทหารราบที่ 39 (นครศรีธรรมราช)
- กองพันทหารราบที่ 42 (อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี)
กองทัพอากาศสนาม
.jpg.html){kind=link}
พลอากาศตรี ขุนรณนภากาศ (ฟื้น ฤทธาคนี) ผู้บังคับกองบินใหญ่ผสมภาคพายัพ
- แม่ทัพอากาศสนาม - พลอากาศตรี หลวงอธึกเทวเดช (เจียม โกมลมิศร์)
- รองแม่ทัพอากาศสนาม - พลอากาศตรี หลวงเทวฤทธิ์พันลึก (กาพย์ ทัตตานนท์)
- เสนาธิการกองทัพอากาศสนาม และผู้บังคับกองบินใหญ่ผสมภาคพายัพ - พลอากาศตรี ขุนรณนภากาศ (ฟื้น ฤทธาคนี)
กองบินผสมที่ 90 - ไม่ทราบจำนวนอากาศยาน
- ฝูงบินที่ 41
- Curtiss Hawk III
- ฝูงบินที่ 42
- Curtiss Hawk III
- ฝูงบินที่ 32
- Vought Corsair V-93s
- ฝูงบินที่ 11
- Mitsubishi Ki-30
- ฝูงบินที่ 12
- 17 Mitsubishi Ki-30
- ฝูงบินที่ 61
- Martin 139WS
- ฝูงบินที่ 62
ดูเพิ่ม
- การบุกยึดครองพม่าโดยญี่ปุ่น
- ประเทศไทยในสงครามโลกครั้งที่สอง
- สหรัฐไทยเดิม
อ้างอิง
- Thailand
-
- Phayap Army
- สงครามมหาเอเซียบูรพา - จากวันวีรไทย ถึง วันประกาศสงคราม (Thai)
- ประวัติศาสตร์การสงครามของไทยในสงครามมหาเอเซียบูรพา, กรมยุทธศึกษาทหาร กองบัญชาการทหารสูงสุด. 2540 (Thai)