การรุกรานยูเครนของรัสเซีย พ.ศ. 2565

เมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2565 ประเทศรัสเซียได้เริ่มปฏิบัติการรุกรานประเทศยูเครน หลังจากมีการสะสมกำลังทหารมาเป็นเวลากว่าหนึ่งปี ไม่กี่วันก่อนหน้านั้น รัสเซียได้ทำการรับรองสาธารณรัฐประชาชนดอแนตสก์และสาธารณรัฐประชาชนลูฮันสก์ พร้อมกับเคลื่อนกำลังทหารเข้าสู่บริเวณดอนบัสเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์

การรุกรานยูเครนของรัสเซีย พ.ศ. 2565
ส่วนหนึ่งของ สงครามรัสเซีย-ยูเครน
แผนที่แสดงการทิ้งระเบิด การเคลื่อนทัพ และแนวรบในการรุกรานยูเครน        ควบคุมโดยยูเครน        ควบคุมโดยรัสเซียและกองทัพที่สนับสนุนรัสเซีย
วันที่ 24 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2022 (2022-02-24) – ปัจจุบัน (1 เดือน และ 21 วัน) สถานที่ ยูเครน สถานะ ดำเนินอยู่ กองทัพบกรัสเซียในรัสเซีย ไครเมีย และเบลารุส เดินทางเข้ายูเครน รัสเซียดำเนินการโจมตีทางอากาศและยิงขีปนาวุธใส่เมืองหลักทั่วยูเครน เช่นเมืองหลวงเคียฟ, คาร์กิว และออแดซา
คู่สงคราม
รัสเซีย ดอแนตสก์ ลูฮันสก์  เบลารุส	ยูเครน
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
วลาดีมีร์ ปูติน มีฮาอิล มีชุสติน เซียร์เกย์ ชอยกู เซียร์เกย์ ลัฟรอฟ วาเลรี เกราซีมอฟ เดนิส ปูชีลิน วลาดีมีร์ ปัชคอฟ เลโอนิด ปาเซชนิค เซียร์เกย์ คอซลอฟ เซียร์เกย์ อัคซิโอนอฟ	วอลอดือมือร์ แซแลนสกึย แดนึส ชมือฮัล ออแลกซีย์ แรซนีกอว์ ดมือตรอ กูแลบา อันดรีย์ ตารัน ออแลกซีย์ ดานีลอว์ วาแลรีย์ ซาลุฌนึย แซร์ฮีย์ ชัปตาลา รุสลัน คอมชัก
กำลัง
รัสเซีย: 900,000 นาย (กองทัพทหาร) 554,000 นาย (กำลังรบกึ่งทหาร) 2,000,000 นาย (ทหารกองหนุน) • รวมที่ชายแดนยูเครน 175,000 ถึง 190,000 นาย สาธารณรัฐประชาชนดอแนตสก์: 20,000 นาย สาธารณรัฐประชาชนลูฮันสก์: 14,000 นาย	ยูเครน: 209,000 นาย (กองทัพทหาร) 102,000 นาย (กองกำลังกึ่งทหาร) 900,000 นาย (ทหารกองหนุน)
ความสูญเสีย
รัสเซีย: ข้อมูลของรัสเซีย (2 มีนาคม): ทหารเสียชีวิต 498 นาย บาดเจ็บ 1,597 นาย ข้อมูลของสหรัฐ (28 กุมภาพันธ์): ทหารเสียชีวิต 1,500–2,000 นาย ข้อมูลของยูเครน (10 เมษายน): ทหารเสียชีวิตอย่างน้อย 18,600 นาย ทหารถูกจับกุม 600 นาย ความสูญเสียด้านอุปกรณ์: ข้อมูลของรัสเซีย: เรือพลเรือน 2 ลำ ถูกระเบิด เสียชีวิตหลายคน เครื่องบิน Su-25 ตก 1 ลำ An-26 ตก 1 ลำ ลูกเรือเสียชีวิต ข้อมูลของยูเครน: รถถังถูกทำลาย 684 คัน รถหุ้มเกราะถูกทำลาย 1,861 คัน อากาศยานถูกยิงตก 150 ลำ เฮลิคอปเตอร์ถูกยิงตก 135 ลำ Il-76 ถูกยิงตก 2 ลำ	ยูเครน: ข้อมูลของยูเครน: ทหารเสียชีวิต 110+ นาย ข้อมูลของสหรัฐ (28 กุมภาพันธ์): ทหารเสียชีวิตอย่างน้อย 1,500 นาย ข้อมูลของรัสเซีย (2 มีนาคม) ทหารเสียชีวิต 2,870 นาย บาดเจ็บ 3,700 นาย ถูกจับกุม 572 นาย ความสูญเสียด้านอุปกรณ์: ข้อมูลของยูเครน: An-26ถูกยิงตก 1 ลำ Su-27 ถูกทำลาย 2 ลำ MiG-29 ตก 1 ลำ ข้อมูลของรัสเซีย: รถถังและพาหนะในการรบถูกทำลาย 472 คัน รถทางการทหารพิเศษถูกทำลาย 336 คัน เครื่องบินรบถูกทำลาย 11 ลำ เฮลิคอปเตอร์ถูกยิงตก 7 ลำ อากาศยานถูกทำลายบนพื้นดิน 47 ลำ โดรนถูกยิงตก 46 ลำ เรือรบถูกทำลาย 8 ลำ
ประชาชนยูเครนเสียชีวิต 18 คน ประชาชนพลัดถิ่น 100,000 คน เรือของประเทศตุรกีเสียหาย 1 ลำ ชาวยูเครนเสียชีวิตรวม 137 คน บาดเจ็บรวม 316 คน เรือขนส่งสินค้าของประเทศญี่ปุ่นเสียหาย 1 ลำ

เมื่อเวลา 6.00 น. ตามเวลามอสโก (UTC+3) วลาดีมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย ประกาศเริ่มต้นปฏิบัติการทางทหารเพื่อ "การปลอดทหารและการขจัดนาซีของยูเครน" หลังจากออกประกาศเพียงไม่กี่นาที ก็มีการโจมตีด้วยขีปนาวุธในหลายพื้นที่ของประเทศยูเครน รวมถึงบริเวณเมืองเคียฟด้วย จากนั้น วอลอดือมือร์ แซแลนสกึย ประธานาธิบดียูเครน ก็ประกาศกฎอัยการศึกเมื่อเวลาประมาณ 7.00 น.

ภูมิหลัง

ดูบทความหลักที่: ภูมิหลังทางประวัติศาสตร์ของสงครามรัสเซีย-ยูเครน

ยุคหลังสหภาพโซเวียต

หลังจากการล่มสลายของสหภาพโซเวียต เมื่อปี 2534 ยูเครนและรัสเซียก็ยังคงมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดต่อกัน โดยยูเครนยินยอมที่จะปลดอาวุธนิวเคลียร์ในประเทศและยอมรับรายงานกรุงบูดาเปสต์เรื่องการประกันความมั่นคง ภายใต้เงื่อนไขว่ารัสเซีย สหรัฐ และสหราชอาณาจักรจะต้องไม่ใช้กำลังเพื่อละเมิดดินแดนหรืออธิปไตยของยูเครน ในปี 2542 รัสเซียเป็นผู้ลงนามกฎบัตรความมั่นคงยุโรป ซึ่งยืนยันว่าชาติยุโรปมีอิสระในการเลือกหรือเปลี่ยนการจัดการด้านความมั่นคงของตนเองได้ ประเทศยุโรปตะวันออกรวม 14 ประเทศเข้าร่วมกับเนโทซึ่งมีเหตุผลบางส่วนมาจากภัยคุกคามด้านความมั่นคงส่วนภูมิภาคจากรัสเซีย ไม่ว่าจะเป็นวิกฤตรัฐธรรมนูญรัสเซียปี 2536 สงครามในอับฮาเซียหรือสงครามเชเชนครั้งที่ 1 ผู้นำรัสเซียอ้างว่าการรับสมาชิกเพิ่มของเนโทเป็นการละเมิดการรับประกันอย่างไม่เป็นทางการว่าเนโทจะไม่ขยายตัวมาทางตะวันออก

ต่อมาในปี พ.ศ. 2551 วลาดีมีร์ ปูติน ออกมาเรียกร้องต่อต้านไม่ให้ยูเครนเข้าร่วมองค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ หรือเนโท เหตุการณ์นี้ทำให้มีนักวิเคราะห์มองว่า รัสเซียต้องการที่จะฟื้นฟูลัทธิเบรจเนฟ ซึ่งจำกัดอธิปไตยของยูเครนไว้ไม่ให้เหนือกว่าชาติอื่น ๆ ในกลุ่มกติกาสัญญาวอร์ซอ เมื่อครั้งที่ยูเครนยังอยู่ใต้อำนาจของสหภาพโซเวียต

การปฏิวัติยูเครน

ในปี 2556 เกิดการประท้วงยูโรไมดาน ทำให้วิกตอร์ ยานูกอวึช ประธานาธิบดีของยูเครนในขณะนั้น เซ็นสัญญากับฝ่ายค้าน เพื่อจัดเลือกตั้งใหม่ ยานูกอวึชหลบหนีออกจากกรุงเคียฟก่อนที่จะถูกถอดถอนเมื่อวันที่ 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2557 แต่ยังคงมีผู้นำจากบริเวณยูเครนตะวันออกที่ให้ความเคารพในตัวเขาอยู่ ทำให้เกิดความขัดแย้งนิยมรัสเซีย ตามมาด้วยการผนวกไครเมียของประเทศรัสเซีย และนำไปสู่การจัดตั้งสาธารณรัฐประชาชนดอแนตสก์และลูฮันสก์ที่บริเวณดอนบัส

สถานการณ์

 

     ดินแดนใต้การปกครองของยูเครน      ดินแดนใต้การปกครองของรัสเซีย

แนวรบตอนเหนือ

กองทัพรัสเซียมีความพยายามที่จะเข้ายึดครองเมืองเคียฟ ซึ่งเป็นเมืองหลวงของยูเครน โดยการเคลื่อนทัพหลักเข้ามาจากทางประเทศเบลารุส บุกเข้ามาตามฝั่งตะวันตกของแม่น้ำนีเปอร์เพื่อเข้าปิดล้อมเคียฟ โดยมีทัพย่อยอีกสองทัพเคลื่อนเข้ามาจากฝั่งตะวันออกของแม่น้ำนีเปอร์เพื่อให้การสนับสนุน ได้แก่ กองทัพที่เมืองแชร์นีฮิวและกองทัพที่เมืองซูมือ เคลื่อนเข้ามาเพื่อช่วยปิดล้อมเคียฟจากฝั่งตะวันออก

ในวันแรกที่รัสเซียเริ่มรุกรานยูเครน รัสเซียสามารถยึดครองเชอร์โนบิลและปรือเปียตซึ่งเป็นเมืองร้างได้สำเร็จ การเคลื่อนทัพของรัสเซียชะลอลงที่เมืองอีวันกิว ซึ่งตั้งอยู่ที่บริเวณชานเมืองเคียฟ รัสเซียพยายามที่จะยึดครองเคียฟให้ได้ในเวลาอันสั้น โดยทำการโจมตีสนามบินสองแห่งใกล้เคียฟ และส่งหน่วยรบพิเศษสเปซนาซเข้าไปแทรกซึมเคียฟ แต่ความพยายามดังกล่าวล้มเหลว นอกจากนี้ รัสเซียยังพยายามที่จะลอบสังหารประธานาธิบดียูเครนด้วย โดยส่งกองกำลังทหารรับจ้างและทหารจากเชชเนียเข้าไปปฏิบัติการ แต่ความพยายามดังกล่าวก็ล้มเหลวเช่นกัน โดยยูเครนอ้างว่ามีเจ้าหน้าที่ในหน่วยข่าวกรองของรัสเซียคอยให้ข้อมูลเกี่ยวกับปฏิบัติการดังกล่าว ทำให้ยูเครนสามารถขัดขวางแผนการได้สำเร็จ

แนวรบตะวันออกเฉียงเหนือ

เมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2565 กองทัพรัสเซียสามารถเคลื่อนเข้าแคว้นแชร์นีฮิวที่บริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของยูเครนและปิดล้อมเมืองแชร์นีฮิวได้สำเร็จ ในวันถัดมา รัสเซียได้บุกเข้าเมืองกอนอตอป และสามารถยึดครองเมืองได้สำเร็จ

ในวันเดียวกัน มีการเคลื่อนทัพเข้าแคว้นซูมือ และหน่วยรบของรัสเซียได้เข้าโจมตีเมืองซูมือ ซึ่งอยู่ห่างจากพรมแดนรัสเซีย–ยูเครนแค่ 35 กิโลเมตร แต่การเคลื่อนทัพของรัสเซียในบริเวณนี้ก็หยุดลงเนื่องจากเกิดการสู้รบอย่างหนักในเมืองซูมือ แหล่งข่าวในประเทศยูเครนอ้างว่า ยานหุ้มเกราะของรัสเซียถูกทำลายมากกว่าหนึ่งร้อยคัน และมีทหารนับสิบนายถูกจับได้สำเร็จ ในวันเดียวกัน มีรายงานว่าเมืองออคตือร์กาก็ถูกโจมตีเช่นกัน และมีรายงานว่ากองทัพรัสเซียมีการใช้ระเบิดสุญญากาศเพื่อโจมตีเมือง

เมื่อวันที่ 4 มีนาคม นายเฟรเดอริก เคแกน นักวิชาการชาวอเมริกัน เขียนวิเคราะห์สถานการณ์ในยูเครนว่า การรุกรานยูเครนของรัสเซียที่เมืองซูมือ “ถือเป็นการรุกรานที่ประสบความสำเร็จและอันตรายมากที่สุดในความพยายามที่จะรุกรานเคียฟ” นายเฟรเดอริกยังให้ความเห็นว่า สภาพทางภูมิศาสตร์ของบริเวณนั้นทำให้กองทัพรัสเซียได้เปรียบ เพราะเป็นพื้นที่โล่ง เรียบ และมีประชากรไม่หนาแน่น กองทัพรัสเซียจึงสามารถเคลื่อนอาวุธและเครื่องจักรกลได้ง่าย ส่วนฝ่ายยูเครนจะหาตำแหน่งป้องกันการรุกรานได้ยาก

แนวรบตะวันออก

ที่ภาคตะวันออกของยูเครน กองทัพรัสเซียพยายามเข้ายึดครองเมืองคาร์กิว ซึ่งอยู่ห่างจากพรมแดนแค่ 35 กิโลเมตร ในระหว่างการสู้รบ รถถังของรัสเซียต้องเจอกับการต่อต้านอย่างหนักจากยูเครน และเมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ กองทัพรัสเซียก็ทำการยิงขีปนาวุธใส่เมืองคาร์กิว ทำให้มีผู้เสียชีวิตหลายคน ที่ปรึกษาของประธานาธิบดียูเครนเรียกยุทธการครั้งนี้ว่า “สตาลินกราดแห่งศตวรรษที่ 21”

เช้าวันที่ 25 กุมภาพันธ์ กองทัพรัสเซียทำการเคลื่อนทัพเข้ามาจากสาธารณรัฐประชาชนดอแนตสก์เพื่อเข้าโจมตีเมืองมารีอูปอล แต่เกิดการปะทะกับกองทัพยูเครนที่หมู่บ้านปาฟโลปีล ทำให้กองทัพรัสเซียพ่ายแพ้ไป ในคืนวันนั้น กองทัพเรือของรัสเซียทำการโจมตีชายฝั่งทะเลอะซอฟ ซึ่งอยู่ห่างจากเมืองมารีอูปอลไปทางตะวันตกประมาณ 70 กิโลเมตร เจ้าหน้าที่ของกระทรวงกลาโหมสหรัฐ ระบุว่า กองทัพรัสเซียอาจทำการเคลื่อนพลนับพันคนขึ้นบกที่ชายฝั่งดังกล่าว ต่อมาในวันที่ 1 มีนาคม ผู้นำของสาธารณรัฐประชาชนดอแนตสก์ ระบุว่ากองทัพของดอแนตสก์สามารถล้อมเมืองวอลนอวาคาได้สำเร็จ ในวันที่ 2 มีนาคม กองทัพรัสเซียถูกผลักดันออกจากเมืองซีวีโรดอแนตสก์ หลังเกิดการปะทะกันที่เมืองดังกล่าว

จนถึงวันที่ 18 มีนาคม เมืองมารีอูปอลก็ถูกปิดล้อมอย่างสมบูรณ์ เกิดการสู้รบที่ใจกลางเมือง ทำให้ประชาชนอพยพออกจากเมืองได้ยากขึ้น ต่อมาเมื่อวันที่ 20 มีนาคม โรงเรียนศิลปะแห่งหนึ่งในเมืองมารีอูปอลซึ่งเป็นที่หลบภัยของผู้คนราว 400 คนก็ถูกวางระเบิดโดยรัสเซีย ในวันเดียวกัน กองทัพรัสเซียก็ทำการปิดล้อมและโจมตีเมืองต่อไป โดยกองทัพรัสเซียต้องการให้มีการยอมแพ้อย่างสมบูรณ์ แต่เจ้าหน้าที่รัฐบาลของยูเครนไม่ยอม

หมายเหตุ

1. สาธารณรัฐประชาชนดอแนตสก์ เป็นรัฐสนับสนุนการแบ่งแยกที่ประกาศอิสรภาพในเดือนพฤษภาคม 2557 ขณะเดียวกันก็ได้รับการรับรองจากหน่วยการเมืองกึ่งรัฐ (quasi-state) ที่ได้รับการยอมรับเพียงบางประเทศข้างเคียง ได้แก่ รัฐโดยพฤตินัยเซาท์ออสซีเชีย และรัสเซีย (ตั้งแต่ 2565)
2. สาธารณรัฐประชาชนลูฮันสก์ เป็นรัฐสนับสนุนการแบ่งแยกที่ประกาศอิสรภาพในเดือนพฤษภาคม 2557 ขณะเดียวกันก็ได้รับการรับรองจากหน่วยการเมืองกึ่งรัฐ (quasi-state) ที่ได้รับการยอมรับเพียงบางประเทศข้างเคียง ได้แก่ รัฐโดยพฤตินัยเซาท์ออสซีเชีย และรัสเซีย (ตั้งแต่ 2565)
3. เบลารุสยอมให้กองทัพรัสเซียเคลื่อนทัพผ่านดินแดนของตนเพื่อไปรุกรานยูเครน ประธานาธิบดีเบลารุสระบุว่ากองทัพเบลารุสพร้อมช่วยรุกรานยูเครนหากมีเหตุจำเป็น

ดูเพิ่ม

• ข้อมติสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติที่ อีเอส-11/1
• คดีระหว่างยูเครนกับสหพันธรัฐรัสเซีย (พ.ศ. 2565)

อ้างอิง

1. "South Ossetia recognises independence of Donetsk People's Republic". Information Telegraph Agency of Russia. 27 June 2014. สืบค้นเมื่อ 31 January 2022.
2. Alec, Luhn (6 November 2014). "Ukraine's rebel 'people's republics' begin work of building new states". The Guardian (ภาษาอังกฤษ). Donetsk. สืบค้นเมื่อ 31 January 2022. The two 'people's republics' carved out over the past seven months by pro-Russia rebels have not been recognised by any countries, and a rushed vote to elect governments for them on Sunday was declared illegal by Kiev, Washington and Brussels.
3. [General Information]. Official site of the head of the Lugansk People's Republic (ภาษารัสเซีย). คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 12 March 2018. สืบค้นเมื่อ 11 March 2018. 11 июня 2014 года Луганская Народная Республика обратилась к Российской Федерации, а также к 14 другим государствам, с просьбой о признании её независимости. К настоящему моменту независимость республики признана провозглашенной Донецкой Народной Республикой и частично признанным государством Южная Осетия. [Translated: On June 11, 2014, the Luhansk People's Republic turned to the Russian Federation, as well as to 14 other states, with a request to recognize its independence. To date, the republic's independence has been recognized by the proclaimed Donetsk People's Republic and the partially recognized state of South Ossetia.]
4. Lister, Tim; Kesa, Julia (24 February 2022). "Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders". CNN. Kyiv. from the original on 24 February 2022. Retrieved 24 February 2022.
5. Rodionov, Maxim; Balmforth, Tom (25 February 2022). "Belarusian troops could be used in operation against Ukraine if needed, Lukashenko says". Reuters. from the original on 25 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
6. Lister, Tim; Kesa, Julia (24 February 2022). "Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders". CNN. Kyiv. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
7. The military balance 2021. Abingdon, Oxon: International Institute for Strategic Studies. 2021. ISBN 978-1032012278.
8. Julian E., Barnes; Michael, Crowley; Eric, Schmitt (10 January 2022). "Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans". The New York Times (ภาษาอังกฤษ). จากแหล่งเดิมเมื่อ 22 January 2022. สืบค้นเมื่อ 20 January 2022. American officials had expected additional Russian troops to stream toward the Ukrainian border in December and early January, building toward a force of 175,000.
9. Bengali, Shashank (18 February 2022). "The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine". The New York Times (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 18 February 2022.
10. "Russia says 498 of its soldiers killed, 1,597 wounded in Ukraine - RIA". Reuters. 2 March 2022.
11. Cooper, Helene; Schmitt, Eric (2022-03-01). "Russian Troop Deaths Expose a Potential Weakness of Putin's Strategy". The New York Times. ISSN 0362-4331. สืบค้นเมื่อ 2022-03-02.
12. "Over 18,600 Russian troops killed since start of invasion -Ukrainian official". Reuters. 10 May2022. สืบค้นเมื่อ 2 March 2022. Check date values in: |date= (help)
13. "Ukraine live updates: Fighting reaches Kyiv streets as Russia attacks". BBC News. สืบค้นเมื่อ 26 February 2022.
14. "Russian forces closing in on Kyiv, claiming dozens of casualties". Ynet. 24 February 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
15. "Russia Says Destroyed Over 70 Ukraine Military Targets". The Moscow Times. 24 February 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
16. Ostroukh, Andrey (24 February 2022). "Military transport aircraft crashes in southern Russia -Interfax". Reuters. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
17. "What are the reported casualty figures so far?". BBC News. 25 February 2022.
18. Karmanau, Yuras; Isachenkov, Vladimir; Litvinova, Dasha; Heintz, Jim (25 February 2022). "President refuses to flee, urges Ukraine to 'stand firm'". Associated Press. เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 26 February 2022. สืบค้นเมื่อ 26 February 2022.
19. "Ukraine says it shot down large Russian plane". BBC News. 25 February 2022. สืบค้นเมื่อ 25 February 2022.
20. "Artillery kills 70 Ukraine soldiers". AP News. Associated Press. Associated Press. 1 March 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 1 March 2022. สืบค้นเมื่อ 1 March 2022.
21. "Ukraine says more than 40 of its soldiers, 10 civilians killed". www.timesofisrael.com. AFP. 24 February 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
22. Moscow: Nearly 500 of its troops have been killed in Ukraine
23. Zinets, Natalia; Marrow, Alexander (24 February 2022). "Ukrainian military plane shot down, five killed – authorities". Reuters. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
24. "Firefighters extinguished the fire at the airport near Zhytomyr". Galychyna Newspaper (ภาษายูเครน). 24 February 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022.
25. Chance, Matthew; Lister, Tim; Smith-Spark, Laura; Regan, Helen (25 February 2022). "Battle for Ukrainian capital underway as Russian troops seek to encircle Kyiv". CNN. สืบค้นเมื่อ 25 February 2022. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่สมเหตุสมผล มีนิยามชื่อ "auto3" หลายครั้งด้วยเนื้อหาต่างกัน
26. "Two Russian fighters destroyed in air battle, losses of Ukraine is one MiG-29 fighter". Interfax Ukraine. 2 March 2022.
27. "Russian forces destroy 58 planes, 46 drones during operation in Ukraine". Interfax. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2 March 2022. สืบค้นเมื่อ 2 March 2022.
28. "Russian Armed Forces destroy 821 Ukrainian military infrastructure facilities – Russian Defense Ministry". เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 26 February 2022. สืบค้นเมื่อ 26 February 2022.
29. "Russian Defense Ministry reports use of Navy, 8 Ukrainian military boats destroyed". Interfax. 26 February 2022. สืบค้นเมื่อ 25 February 2022.
30. "Ukraine death toll: What we know so far". Al Jazeera. 24 February 2022.
31. "Some 100,000 Ukrainians have left their homes, as several thousand flee abroad -U.N. estimates". Reuters. 24 February 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
32. "Bomb hits Turkish-owned ship off Ukraine's Odessa". จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
33. "Zelenskiy: 137 people have died in the Russian invasion". The Guardian (ภาษาอังกฤษ). 24 February 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-02-25. สืบค้นเมื่อ 24 February 2022.
34. "Report: Russian missile hits Japanese freighter in Black Sea". เอ็นเอชเค (ภาษาอังกฤษ). 26 February 2022. สืบค้นเมื่อ 26 February 2022.
35. https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops
36. Budjeryn, Mariana. "Issue Brief #3: The Breach: Ukraine's Territorial Integrity and the Budapest Memorandum" (PDF). Woodrow Wilson International Center for Scholars. สืบค้นเมื่อ 6 March 2022.
37. Vasylenko, Volodymyr (15 December 2009). "On assurances without guarantees in a 'shelved document'". The Day. สืบค้นเมื่อ 7 March 2022.
38. Harahan, Joseph P. (2014). (PDF). DTRA History Series. Defense Threat Reduction Agency. ASIN B01LYEJ56H. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 28 February 2022. สืบค้นเมื่อ 7 March 2022.
39. "Istanbul Document 1999". Organization for Security and Co-operation in Europe. 19 November 1999. จากแหล่งเดิมเมื่อ 1 June 2014. สืบค้นเมื่อ 21 July 2015.
40. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Wiegrefe 2022
41. Hall, Gavin E. L. (14 February 2022). "Ukraine: the history behind Russia's claim that Nato promised not to expand to the east". The Conversation. สืบค้นเมื่อ 14 March 2022.
42. Harding, Luke; Borger, Julian; Chrisafis, Angelique (2 April 2008). "Bush-Putin row grows as pact pushes east". The Guardian. Moscow; Bucharest; Paris. จากแหล่งเดิมเมื่อ 8 February 2022. สืบค้นเมื่อ 15 February 2022.
43. Dawar, Anil (4 April 2008). "Putin warns Nato over expansion". The Guardian. จากแหล่งเดิมเมื่อ 13 February 2022. สืบค้นเมื่อ 15 February 2022. The Russian president, Vladimir Putin, today repeated his warning that Moscow would view any attempt to expand NATO to its borders as a 'direct threat'.
44. Chifu, Iulian; Nantoi, Oazu; Sushko, Oleksandr (2009). "Russia–Georgia War of August 2008: Ukrainian Approach" (PDF). The Russian Georgian War: A trilateral cognitive institutional approach of the crisis decision-making process. Bucharest: Editura Curtea Veche. p. 181. ISBN 978-973-1983-19-6. (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 30 September 2018. สืบค้นเมื่อ 21 February 2016. Conceptually, Russia sees Ukraine within the sphere of own 'privileged interests'; in fact, it means a modernized version of Brezhnev's doctrine of 'limited sovereignty', realized after the occupation of Czechoslovakia in 1968.
45. "Rada removes Yanukovych from office, schedules new elections for May 25". Interfax-Ukraine. 24 February 2014. จากแหล่งเดิมเมื่อ 10 February 2020. สืบค้นเมื่อ 15 February 2015.
46. Sindelar, Daisy (23 February 2014). "Was Yanukovych's Ouster Constitutional?". Radiofreeeurope/Radioliberty. Radio Free Europe/Radio Liberty. จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 July 2020. สืบค้นเมื่อ 25 February 2014.
47. Feffer, John (14 March 2014). "Who Are These 'People,' Anyway?". HuffPost. Buzzfeed. จากแหล่งเดิมเมื่อ 18 March 2014. สืบค้นเมื่อ 17 March 2014. At that point, his own party abandoned him and called for a vote to take place. Parliament then voted to remove Yanukovych from office by a margin of 328 to 0.
48. Polityuk, Pavel; Robinson, Matt; Baczynska, Gabriela; Goettig, Marcin; Graff, Peter; Elgood, Giles (22 February 2014). Roche, Andrew (บ.ก.). "Ukraine parliament removes Yanukovich, who flees Kiev in "coup"". Reuters. Kyiv: Thomson Corporation. จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 June 2016. สืบค้นเมื่อ 18 November 2020. Underscoring Ukraine's regional divisions, leaders of Russian-speaking eastern provinces loyal to Yanukovich voted to challenge anti-Yanukovich steps by the central parliament.
49. Fisher, Max (3 September 2014). "Everything you need to know about the Ukraine crisis". Vox (ภาษาอังกฤษ). Vox Media. จากแหล่งเดิมเมื่อ 22 January 2022. สืบค้นเมื่อ 24 January 2022.
50. Grytsenko, Oksana; Vlasova, Anastasia (12 April 2014). . Kyiv Post. Luhansk: Businessgroup LLC. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 12 April 2014. สืบค้นเมื่อ 1 February 2022. ... their top aim is federalization of the country through all-Ukrainian referendum, one step from secession from the nation. 'It should be a federation in the borders of Ukraine, but with the right to separate if people demand this,' Kariakin said, confident that 85 percent of people in Luhansk Oblast, Ukraine's seventh most populous with 2.2 million people, support him.
51. Ragozin, Leonid (16 March 2019). "Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation". aljazeera.com (ภาษาอังกฤษ). Riga: Al Jazeera. จากแหล่งเดิมเมื่อ 8 May 2020. สืบค้นเมื่อ 24 January 2022. Putin framed the invasion and eventual annexation of Crimea as an act of salvation rather than a clear violation of international law and turned a revolution which could have marked the end of his rule into a much-needed popularity booster ...
52. "Institute for the Study of War". Institute for the Study of War (ภาษาอังกฤษ).
53. "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Critical Threats.
54. Agencies. "Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts". www.timesofisrael.com (ภาษาอังกฤษ).
55. Gazeta.ua (2022-02-25). "Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків". Gazeta.ua (ภาษายูเครน).
56. Roblin, Sebastien (27 February 2022). "At Vasylkiv, Ukrainians Repel Russia's Paratroopers and Commandos in Frantic Night Battle". 19FortyFive. Retrieved 5 March 2022.
57. Rana, Manveen. "Volodymyr Zelensky survives three assassination attempts in days" (ภาษาอังกฤษ). ISSN 0140-0460. สืบค้นเมื่อ 2022-03-25.
58. Ward, Alexander (25 February 2022). "'Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says". Politico. from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
59. "Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital". Financial Times. 26 February 2022. from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
60. "Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов". from the original on 28 February 2022. Retrieved 28 February 2022.
61. Polyakovskaya, Tanya (26 February 2022). Российская военная техника заняла территорию бывшего аэропорта "Бердянск" – горсовет [Russian military equipment occupied the territory of the former airport "Berdyansk" – city council] (in Russian). Berdyansk city council. Ukrainian Independent Information Agency. from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
62. "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Critical Threats.
63. Losh, Jack (25 February 2022). . Foreign Policy. Archived from the original on 25 February 2022. Retrieved 27 February 2022.
64. "Росія атакувала українські міста: де відбулися бої" [Russia attacked Ukrainian cities: where the fighting took place]. Channel 24. จากแหล่งเดิมเมื่อ 25 February 2022. สืบค้นเมื่อ 27 February 2022.
65. "Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault". AP News. 2 March 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2 March 2022. สืบค้นเมื่อ 2 March 2022.
66. "Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor". Interfax-Ukraine. จากแหล่งเดิมเมื่อ 26 February 2022. สืบค้นเมื่อ 25 February 2022.
67. Richárd, Jabronka (25 February 2022). "Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret" [This is how the war in Ukraine is now: fighting is raging in several big cities, a Russian airport has been attacked]. Ellenszél (ภาษาฮังการี). จากแหล่งเดิมเมื่อ 26 February 2022. สืบค้นเมื่อ 25 February 2022.
68. "Battle ongoing near Mariupol – mayor". Ukrinform. จากแหล่งเดิมเมื่อ 25 February 2022. สืบค้นเมื่อ 25 February 2022.
69. ""Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says". CNN. 25 February 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 25 February 2022. สืบค้นเมื่อ 25 February 2022.
70. "Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol". The Maritime Executive. จากแหล่งเดิมเมื่อ 25 February 2022. สืบค้นเมื่อ 25 February 2022.
71. "Russian forces are about 31 miles outside southeastern Ukrainian city of Mariupol, US defense official says". CNN. 27 February 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 27 February 2022. สืบค้นเมื่อ 27 February 2022.
72. "Новини України: Російське вторгнення: поточна ситуація на Луганщині" [News of Ukraine: Russian invasion: the current situation in Luhansk region]. Гал-інфо (ภาษายูเครน). สืบค้นเมื่อ 3 March 2022.
73. Boffey, Daniel; Tondo, Lorenzo (18 March 2022). "Fighting reaches central Mariupol as shelling hinders rescue attempts". The Guardian. สืบค้นเมื่อ 21 March 2022.
74. "Russian forces bomb school sheltering 400 people in Mariupol, city council says". CNN. 20 March 2022. สืบค้นเมื่อ 20 March 2022.
75. "Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear". Canadian Broadcasting Corporation. 21 March 2022. สืบค้นเมื่อ 21 March 2022.