การยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัย

การยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัย เป็นการยิงสลุตโดยใช้ปืนใหญ่ขนาดเล็กยิงในการพระราชพิธี เพื่อความเป็นสิริมงคลและเอาฤกษ์เอาชัย

กองทหารจากกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ยิงสลุตจากปืนมหาชัยในระหว่างสรงน้ำมูรธาภิเษกของพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช 2562

ปืนยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัยมีทั้งหมด 4 กระบอก ประกอบด้วย ปืนมหาฤกษ์, ปืนมหาชัย, ปืนมหาจักร และปืนมหาปราบยุค การยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัยทำการยิงโดย "กองแก้วจินดา" หน่วยทหารโบราณในสังกัดทหารปืนใหญ่ จำนวนสลุตเป็นไปตามพระฤกษ์ที่โหรหลวงคำนวณตามกำลังวัน โดยจะยิงสลุตในขณะสรงน้ำมุรธาภิเษกและขณะทรงรับการทูลเกล้า ฯ ถวายเครื่องราชกกุธภัณฑ์, ขัตติยราชวราภรณ์ และพระแสง

ประวัติ

การยิงปืนใหญ่เป็นสัญญาณเพื่อเอาฤกษ์เอาชัยในสงคราม มีมาแต่สมัยอยุธยา ปืนมหาฤกษ์ใช้ยิงเมื่อเริ่มการเดินทัพเพื่อเป็นการเอาฤกษ์เอาชัย และปืนมหาชัยใช้ยิงเมื่อได้รับชัยชนะเพื่อต้อนรับกองทหารที่ได้ชัยกลับมา

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างปืนใหญ่ขนาดเล็กใช้ในการพระฤกษ์ ประกอบด้วย ปืนมหาฤกษ์, ปืนมหาชัย, ปืนมหาจักร และปืนมหาปราบยุค ตั้งบนรางเกวียน เรียกว่า "ปืนรางเกวียน" เพื่อใช้ยิงสลุตในการพระราชพิธีสำคัญ อย่างพระราชพิธีบรมราชาภิเษก โดยเป็นการหล่อปืนขึ้นมาใหม่ทดแทนปืนใหญ่ซึ่งมีชื่ออย่างเดียวกัน^:118

ปืนใหญ่

 

ปืนใหญ่ยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัยทั้งสี่กระบอก

ปืนยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัยมีทั้งหมด 4 กระบอก ประกอบด้วย ปืนมหาฤกษ์, ปืนมหาชัย, ปืนมหาจักร และปืนมหาปราบยุค ตัวกระบอกปืนหล่อขึ้นในประเทศไทย ทำมาจากทองเหลืองผสมทองแดง, ตะกั่ว และดีบุก ตามรูปแบบสากล เช่นเดียวกับปืนใหญ่ของต่างชาติ ในสมัยนั้น ปืนใหญ่ประกอบเข้ากับชุดแท่นล้อลากปืน หรือรางเกวียน มีกล่องเก็บกระสุน, ดินปืน และชุดเครื่องอุปกรณ์การยิง อันถือเป็นภูมิปัญญาฝีมือช่างไทยในอดีต โดยชื่อของปืนใหญ่ทั้ง 4 กระบอกนั้นเป็นมงคลนาม จากคติความเชื่อที่ใช้ในการตั้งชื่อปืนใหญ่สำคัญประจำพระนคร หรือราชอาณาจักร อันสืบต่อมานับตั้งแต่สมัยอยุธยาสู่สมัยรัตนโกสินทร์ เพื่อใช้ในการพระราชพิธีสำคัญ

ปืนมหาฤกษ์ นามมีปรากฏในสมัยอยุธยา หมายถึง ช่วงเวลาอันเป็นสวัสดิมงคลสูงสุด ใช้ยิงเพื่อประกาศเริ่มพิธีมงคล รวมทั้งเพื่อเป็นอาณัติสัญญาณ และสร้างขวัญกำลังใจให้กับราษฎร

ปืนมหาชัย นามมีปรากฏในสมัยอยุธยา หมายถึง ชัยชนะอันยิ่งใหญ่ ใช้ยิงเป็นการประกาศฉลองชัยชนะ และความสำเร็จ โดยนับแต่โบราณจะใช้ยิงควบคู่ไปกับปืนมหาฤกษ์

ปืนมหาจักร นามมีปรากฏในสมัยรัตนโกสินทร์ หมายถึง จักรศัตราวุธแห่งองค์พระนารายณ์ ใช้ยิงเพื่อเป็นการประกาศเชิงสัญลักษณ์ของพระราชอำนาจแห่งองค์พระมหากษัตริย์ในฐานะสมมุติเทพ พระนารายณ์อวตาร เพื่อทำลายเหล่าอธรรมศัตรูทั้งหลาย ด้วยจักรศัตราวุธของพระองค์ รวมทั้งจักร ยังเป็นสัญลักษณ์ของเหล่าทหารไทยด้วยเช่นกัน

ปืนมหาปราบยุค นามมีปรากฏในสมัยรัตนโกสินทร์ หมายถึง การทำให้สิ้นลงหรือเอาชนะความเดือดร้อนทุกข์ยากแห่งยุคสมัย ใช้ยิงเพื่อเป็นการประกาศพระราชกรณียกิจของ องค์พระมหากษัตริย์ด้วยการปกครองรักษาไว้ซึ่ง ความเป็นธรรม ตามคติความเชื่อของฮินดูที่ว่าเมื่อใดศีลธรรมของมนุษษย์เสื่อมลงจนสังคมเดือดร้อนไปทั่ว เมื่อนั้น พระนารายณ์จะอวตารลงมาปราบยุคเข็ญ

การใช้งาน

 

กองทหารจากกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ยิงสลุตจากปืนมหาปราบยุคในระหว่างสรงน้ำมูรธาภิเษกของพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช 2562

การยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัยถูกนำไปใช้ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช 2493 ของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร: เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระภูษาเศวตพัสตร ทรงสะพักขาวขลิบทอง ประทับเหนืออุทุมพรราชอาสน์ (ตั่งไม้มะเดื่อ) ภายในมณฑปพระกระยาสนาน เพื่อทรงรับน้ำสรงจากสหัสธารา ขณะทรงสรงพระมุรธาภิเษก พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา ชาวพนักงานประโคมสังข์ แตร มโหระทึกและเครื่องดุริยางค์ กองแก้วจินดายิงปืนมหาฤกษ์ มหาชัย มหาจักร มหาปราบยุค 21 นัด (ตามกำลังวันศุกร์) เพื่อเฉลิมพระเกียรติ

พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช 2562 ของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว: เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม มีการประกอบพระราชพิธีตามโบราณราชประเพณี ได้แก่ การสรงน้ำพระมุรธาภิเษก, ทรงรับน้ำอภิเษก และทรงรับเครื่องราชกกุธภัณฑ์ ขัตติยราชวราภรณ์ และพระแสง

ในระหว่างพระราชพิธีได้จัดให้มีกองแก้วจินดาจากกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ถวายความเคารพ กองทหารยิงปืนมหาฤกษ์ มหาชัย มหาจักร มหาปราบยุค 10 นัด (ตามกำลังวันเสาร์) รวมเป็น 40 นัด จังหวะการยิงจะห่างกัน 10 วินาที ใช้เวลายิงรวม 40 นัด 6 นาที 30 วินาที เพื่อเฉลิมพระเกียรติ บริเวณสนามหญ้าด้านหน้าตึกสหทัยสมาคม พระบรมมหาราชวัง

การยิง

ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช 2562 ของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว กองแก้วจินดาจากกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์เป็นผู้ยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัย โดยผู้บังคับกองร้อยปืนใหญ่ยิงสลุตสั่ง "กองร้อย ประจำตำแหน่ง" ผู้บังคับหมู่, พลลำกล้อง, พลบรรจุ และพลชนวน ตบเท้าออกไปยืนประจำตำแหน่งข้างปืน ต่อมา ผู้บังคับกองร้อยปืนใหญ่ยิงสลุตสั่ง "กองร้อย บรรจุ" พลลำกล้องจึงเริ่มทำความสะอาดลำกล้องปืนและรังเพลิง หลังจากนั้นพลบรรจุ นำกระสุนซึ่งทำจากดินดำบรรจุลงในลำกล้อง โดยใช้ไม้ทองเหลืองดันลูกกระสุนจนสุดรังเพลิง จากนั้น พลชนวนนำเหล็กเจาะลงรูชนวน จนทะลุกระดาษสา และนำชนวนซึ่งทำจากผ้าชุบดินประสิวใส่ลงไป รอฟังคำสั่งยิง ผู้บังคับกองร้อยปืนใหญ่ยิงสลุตสั่ง "ยิง" จะทำการยิงปืนใหญ่ยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัย

การจัดเรียงปืนใหญ่ภายในการยิงสลุตเอาฤกษ์เอาชัย
ปืนมหาฤกษ์    ปืนมหาชัย    ปืนมหาจักร    ปืนมหาปราบยุค

อ้างอิง

1. ราชาภิเษก : 10 เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับพระราชพิธีของรัชกาลที่ 10
2. ยิงสลุตหลวงเฉลิมพระเกียรติในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
3. กระทรวงวัฒนธรรม. ประมวลองค์ความรู้พระราชพิธีบรมราชภิเษก. 2562.
4. ราชาภิเษก : 10 เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับพระราชพิธีของรัชกาลที่ 10
5. ปืนใหญ่โบราณ 4 กระบอก ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
6. ทบ.ยิงปืนใหญ่โบราณ "มหาฤกษ์–มหาชัย–มหาจักร–มหาปราบยุค" ถวายพระเกียรติ "ร.10" ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
7. เชิญปืนใหญ่โบราณอายุกว่า 150 ปี ยิงสลุตหลวงเฉลิมพระเกียรติรัชกาลที่ 10
8. การฝึกซ้อมยิงสลุตปืนใหญ่โบราณ 4 กระบอก
9. จิรายุ จูฑะพุทธิ. ปืนใหญ่โบราณ - กระสุนดินดำ ยิงสลุตพระราชพิธีบรมราชาภิเษก. พีพีทีวี.