ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว

จุดเกิดแผ่นดินไหว (อังกฤษ: focus) หมายถึงตำแหน่งที่เกิดแผ่นดินไหวและเป็นศูนย์กลางที่เกิดการปลดปล่อยความเครียดและพลังงานซึ่งถูกกักเก็บไว้ในชั้นหิน จุดนี้เป็นจุดเดียวกับที่รอยเลื่อนเริ่มต้นการเคลื่อน

ศูนย์เกิดแผ่นดินไหวคือตำแหน่งใต้ผิวโลกที่เกิดการปลดปล่อยพลังงาน

ความลึกจุดเกิดแผ่นดินไหวสามารถคำนวณได้จากการวัดซึ่งขึ้นอยู่กับปรากฏการณ์คลื่นแผ่นดินไหว ด้วยปรากฏการณ์คลื่นทั้งหมดในทางฟิสิกส์ มีความไม่แน่นอนอยู่ในการวัดปริมาณดังกล่าวเพิ่มยิ่งขึ้นตามความยาวคลื่น ดังนั้นความลึกจุดเกิดแผ่นดินไหวของแหล่งที่มาของคลื่นที่มีความยาวนี้ (ความถี่ต่ำ) จึงเป็นการยากที่จะตรวจสอบให้แน่ชัด แผ่นดินไหวที่มีความรุนแรงมากจะส่งพลังงานที่ปลดปล่อยออกมาส่วนใหญ่ในรูปของคลื่นแผ่นดินไหวที่มีความยาวคลื่นมาก และดังนั้น แผ่นดินไหวที่มีความรุนแรงมากขึ้นเท่าใดก็เป็นการปลดปล่อยพลังงานจากหินที่มีมวลมากยิ่งขึ้นเท่านั้น

ความสับสนทางในเรื่องศัพท์เทคนิค

ราชบัณฑิตยสถานบัญญัติคำว่า จุดเกิดแผ่นดินไหวเพื่อใช้แทนคำว่า focus ของการเกิดแผ่นดินไหว และอาจพบคำว่าศูนย์กลางการเกิดแผ่นดินไหว, ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว ฯลฯ ในเอกสารบางเล่ม

ในภาษาอังกฤษอาจพบการใช้คำว่า hypocenter ซึ่งแปลตามรูปศัพท์ว่า จุดใต้ศูนย์กลาง แทนคำว่า focus เนื่องจากจุดเกิดแผ่นดินไหวโดยทั่วไปเกิดลึกลงไปใต้ผิวโลก โดยใช้คำว่า epicenter แทนจุดบนผิวโลกซึ่งอยู่ในแนวดิ่งเดียวกับจุดเกิดแผ่นดินไหวนั้น ซึ่งในกรณีนี้ทางราชบัณฑิตยสถานได้บัญญัติศัพท์เพื่อใช้แทนคำว่า epicenter ไว้ คือ จุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว

อย่างไรก็ดีคำว่า hypocenter อาจใช้ในอีกความหมายหนึ่งในกรณีของการระเบิดกลางอากาศ (เช่นการระเบิดของนิวเคลียร์ หรือการระเบิดของวัตถุลอยฟ้า) เพื่อสื่อถึงตำแหน่งบนผิวโลก ณ จุดใต้การระเบิดนั้นเนื่องจากในกรณีนี้ ผิวโลกมีตำแหน่งอยู่ใต้ศูนย์กลางการเกิดระเบิด ในบริบทนี้อาจใช้คำว่า ground zero แทนคำว่า hypocenter

อ้างอิง

1. ศัพท์บัญญัติโดยราชบัณฑิตยสถาน

ดูเพิ่ม

• จุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว
• แผ่นดินไหว
• คลื่นไหวสะเทือน