ตำบลหน้าถ้ำ

หน้าถ้ำ หรือภาษามลายูปัตตานีว่า บาโย เป็นตำบลหนึ่งในอำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา มีพื้นที่ 9.18 ตารางกิโลเมตร เป็นตำบลที่มีขนาดและประชากรน้อยที่สุดของอำเภอเมืองยะลา ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทยพุทธ และเป็นที่ตั้งของวัดคูหาภิมุข ศาสนสถานที่สำคัญแห่งหนึ่งของพุทธศาสนิกชนในจังหวัดยะลา

ตำบลหน้าถ้ำ
ตำบล
อักษรไทย	ตำบลหน้าถ้ำ
อักษรโรมัน	Tambon Na Tham
จังหวัด	ยะลา
อำเภอ	เมืองยะลา
พื้นที่
• ทั้งหมด	9.18 ตร.กม. (3.54 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2561)
• ทั้งหมด	3,315 คน
รหัสไปรษณีย์	95000
รหัสภูมิศาสตร์	950110
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

ตำบลหน้าถ้ำมีร่องรอยของการอยู่อาศัยของมนุษย์มาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ดังพบหลักฐานภาพเขียนที่ถ้ำศิลป จนถึงยุคประวัติศาสตร์ราวพุทธศตวรรษที่ 14-15 เพราะพบว่าถ้ำหลายแห่งในตำบลนี้มีร่องรอยของการดัดแปลงเป็นพุทธสถานแบบมหายาน ก่อนถูกทิ้งให้โรยราไป

ราวสองร้อยปีก่อน มีประชาชนเข้ามาลงหลักปักฐาน ณ ตำบลหน้าถ้ำ โดยอพยพมาจากจังหวัดปัตตานี, สงขลา และพัทลุง โดยชนกลุ่มแรกที่ตั้งถิ่นฐานนั้นเป็นชาวไทยเชื้อสายมลายูนับถือศาสนาอิสลาม กระทั่งในปี พ.ศ. 2392 ชาวมุสลิมบ้านหน้าถ้ำได้ค้นพบพระพุทธรูปในถ้ำคูหาภิมุข ครั้นชาวจีนและไทยพุทธบ้านเปาะเส้งทราบข่าวจึงได้ขอเจรจาแลกเปลี่ยนพื้นที่ตั้งชุมชนกับชาวมุสลิมเพราะตั้งบ้านเรือนอยู่บริเวณพุทธสถานที่ไม่ใช่สิ่งที่ตนนับถือ ด้วยเหตุนี้ชาวมุสลิมบ้านหน้าถ้ำจึงย้ายไปอยู่ที่บ้านเปาะเส้ง และชาวพุทธเปาะเส้งก็ย้ายไปตั้งถิ่นฐานที่บ้านหน้าถ้ำจนถึงปัจจุบัน ในช่วงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็มีชาวไทยพุทธจากเมืองยะหริ่งอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานที่นี่ 10 ครัวเรือน และได้ขออนุญาตจากเจ้าเมืองยะลาเพื่อสร้างวัดหน้าถ้ำ ที่ต่อมาจอมพลแปลก พิบูลสงคราม ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "วัดคูหาภิมุข"

ส่วนชื่อบาโย ในภาษามลายูปัตตานีนั้นมีความหมายว่า "ต้นพรากวาง" ซึ่งมีมากบนเขาหน้าถ้ำ

มีการจัดตั้งบ้านหน้าถ้ำเป็นตำบลหน้าถ้ำเมื่อปี พ.ศ. 2540

ที่ตั้งและอาณาเขต

ตำบลหน้าถ้ำอยู่ทางทิศตะวันตกของอำเภอเมืองยะลา มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลลิดลและเทศบาลตำบลท่าสาป (อำเภอเมืองยะลา)
• ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลเปาะเส้ง (อำเภอเมืองยะลา)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับเทศบาลตำบลท่าสาป (อำเภอเมืองยะลา)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับตำบลลิดลและตำบลเปาะเส้ง (อำเภอเมืองยะลา)

ประชากร

ตำบลหน้าถ้ำมีประชากรทั้งหมด 3,315 คน แบ่งเป็นชาย 1,674 คน และเป็นหญิง 1,641 คน (สำรวจเมื่อ พ.ศ. 2561) ประชากรประกอบไปด้วยชาวไทยพุทธ ชาวไทยเชื้อสายจีน และชาวไทยเชื้อสายมลายู ในปี พ.ศ. 2553 มีการประมาณการว่าประชากรร้อยละ 70 นับถือศาสนาพุทธ อาศัยอยู่ในบ้านหน้าถ้ำและบ้านหน้าถ้ำเหนือ และร้อยละ 30 นับถือศาสนาอิสลาม อาศัยอยู่ในบ้านบันนังลูวาและบ้านกูแบอีเต๊ะ (บาเต๊ะ) มีมัสยิดจำนวนสามแห่งและวัดหนึ่งแห่ง ทั้งนี้ชาวพุทธและชาวมุสลิมต่างรักใคร่สนิทสนมกันดี เมื่อชาวพุทธมีงานบุญชาวมุสลิมก็จะมาเยี่ยมชมงาน หากมีงานบุญที่มัสยิดชาวพุทธก็มีส่วนร่วมในการจัดขบวนแห่ ทั้งยังให้ความช่วยเหลือเกื้อกูลกันอยู่เสมอ อาทิชาวมุสลิมบริจาคที่ดินเพื่อสร้างถนนเข้าถ้ำศิลปสำหรับพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวโดยไม่คิดมูลค่า

ประเพณีของชาวพุทธในตำบลนี้มีความใกล้เคียงกับชาวพุทธในภาคใต้ทั่วไป เช่น วันสงกรานต์ งานบุญชักพระ ชิงเปรต และลอยกระทง แต่ไม่คึกคักดังเก่าเนื่องจากมีเหตุการณ์ความไม่สงบ และยกเลิกงานประกวดนางนพมาศ

ด้านการศึกษา มีโรงเรียนประถมศึกษาสองแห่ง ได้แก่โรงเรียนวัดหน้าถ้ำ (พุทธไสยานุสรณ์) และโรงเรียนบ้านบันนังดูวา และตาดีกาอีกสามแห่ง

ภูมิศาสตร์

ตำบลหน้าถ้ำเป็นตำบลขนาดเล็ก มีพื้นที่ทั้งหมด 9.18 ตารางกิโลเมตร และห่างจากตัวเมืองยะลาเพียง 8 กิโลเมตร พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่มน้ำท่วมทุกปีซึ่งส่วนใหญ่ถูกใช้สำหรับเกษตรกรรม มีภูเขาหินปูนสองลูกคือภูเขาหน้าถ้ำ (บูเกะบาโย) และภูเขากำปั่น (บูเกะตาแป) มีถ้ำที่มีชื่อเสียงอาทิ ถ้ำสำเภา และถ้ำมณโฑ รวมไปถึงถ้ำที่เป็นโบราณสถานของท้องถิ่น ได้แก่ ถ้ำพระนอน, ถ้ำ ป.ป.ร., ถ้ำมืด, ถ้ำศิลป และถ้ำเสือ

เศรษฐกิจ

ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำนา ปลูกไม้ผล และยางพารา ที่บ้านหน้าถ้ำเหนือบางครอบครัวเก็บมูลค้างคาวขายเป็นอาชีพเสริมด้วย เฉพาะในบ้านหน้าถ้ำจะมีพัฒนาการดุจสังคมเมืองเป็นหมู่บ้านใหญ่เพราะมีวีดคูหาภิมุขเป็นสถานที่ท่องเที่ยว ชาวบ้านมีการศึกษาดี และมีอาชีพค่อนข้างหลากหลาย

เขตการปกครอง

ตำบลหน้าถ้ำ แบ่งเขตการปกครองเป็น 4 หมู่บ้าน และมีประชากรเมื่อ พ.ศ. 2561 ดังนี้

หมู่ที่	ชื่อหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	ประชากร
1	บ้านหน้าถ้ำ (บาโย)	289	864 คน
2	บ้านบันนังลูวา	134	698 คน
3	บ้านกูแบอีเต๊ะ (บาเต๊ะ)	179	904 คน
4	บ้านหน้าถ้ำเหนือ	179	849 คน
รวม		886	3,315 คน

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้าน ประจำปี พ.ศ. 2561". กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. สืบค้นเมื่อ 13 กรกฎาคม 2562. Check date values in: |accessdate= (help)
2. ทรัยนุง มะเด็ง และอื่น ๆ. "ในท้องถิ่นยาลอ". ยาลอเป็นยะลา ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองและคนรุ่นใหม่ในเมืองและปริมณฑลเมืองยะลา, หน้า 158-168
3. "องค์การบริหารส่วนตำบลหน้าถ้ำ – อำเภอเมืองยะลา – จังหวัดยะลา". องค์การบริหารส่วนตำบล. สืบค้นเมื่อ 28 มิถุนายน 2560. Check date values in: |accessdate= (help)
4. "บรรยายสรุปข้อมูลอำเภอเมืองยะลา". ที่ว่าการอำเภอเมืองยะลา. สืบค้นเมื่อ 28 มิถุนายน 2560. Check date values in: |accessdate= (help)
5. เอกรักษ์ ศรีรุ่ง (21 มีนาคม 2556). ""วัดหน้าถ้ำ" โบราณสถานบนปลายด้ามขวานที่ถูกลืม". ASTV ผู้จัดการออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 28 มิถุนายน 2560. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
6. ทรัยนุง มะเด็ง และอื่น ๆ. "ในท้องถิ่นยาลอ". ยาลอเป็นยะลา ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองและคนรุ่นใหม่ในเมืองและปริมณฑลเมืองยะลา, หน้า 154
7. ทรัยนุง มะเด็ง และอื่น ๆ. "ในท้องถิ่นยาลอ". ยาลอเป็นยะลา ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองและคนรุ่นใหม่ในเมืองและปริมณฑลเมืองยะลา, หน้า 120-121
8. "สภาพทั่วไป". องค์การบริหารส่วนตำบลหน้าถ้ำ. สืบค้นเมื่อ 28 มิถุนายน 2560. Check date values in: |accessdate= (help)
9. "สภาพด้านสังคม". องค์การบริหารส่วนตำบลหน้าถ้ำ. สืบค้นเมื่อ 28 มิถุนายน 2560. Check date values in: |accessdate= (help)
10. ทรัยนุง มะเด็ง และอื่น ๆ. "ในท้องถิ่นยาลอ". ยาลอเป็นยะลา ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองและคนรุ่นใหม่ในเมืองและปริมณฑลเมืองยะลา, หน้า 194-199
11. "ข้อมูลตำบลหน้าถ้ำ อำเภอเมือง ยะลา". ไทยตำบลดอตคอม. สืบค้นเมื่อ 28 มิถุนายน 2560. Check date values in: |accessdate= (help)

บรรณานุกรม

• วลัยลักษณ์ ทรงศิริ และอื่น ๆ. ยาลอเป็นยะลา ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองและคนรุ่นใหม่ในเมืองและปริมณฑลเมืองยะลา. กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.), 2553. ISBN 978-616-7070-28-5