ทอเลมี (ชื่อ)
ทอเลมี หรือ ทอเลเมียส (ภาษาอังกฤษ: Ptolemy หรือ Ptolemaeus) มาจากภาษากรีก Ptolemaios ซึ่งหมายความว่า “เช่นสงคราม” “เหมือนสงคราม” หรือ “เหมือนนักรบ” ชื่อ “ทอเลมี” หรือ “ทอเลเมียส” เป็นชื่อที่นิยมใช้กันมาก ผู้ที่ใช้ชื่อนี้ที่สำคัญที่สุดก็ได้แก่นักดาราศาสตร์ชาวกรีก-อียิปต์ คลอเดียส ทอเลเมอุส ที่รู้จักกันในนาม “ทอเลมี” และ ทอเลมีที่ 1 โซเตอร์นายทหารคนสนิทของพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชผู้ก่อตั้งราชอาณาจักรทอเลมีและราชวงศ์ทอเลมีในอียิปต์
ที่มาของคำ
ชื่อ “ทอเลมี” ในภาษาอังกฤษมีรากมาจากภาษากรีกโบราณ Ptolemaios ซึ่งหมายความว่า “เช่นสงคราม” “เหมือนสงคราม” หรือ “เหมือนนักรบ” ซึ่งเป็นคำคุณศัพท์มาจากคำว่า “ptolemos” ซึ่งแปลว่า “สงคราม” ซึ่งเป็นคำที่ใช้แบบมหากาพย์ของโฮเมอร์[1]
ชื่อ “Ptolemaios” เปลื่ยนแปลงวิธีสะกดไปตามกาลเวลาและประเทศที่นำไปใช้
- ภาษาอาหรับ: Batlemos
- ภาษากรีก (อักษรกรีก): Πτολεμαῖος
- ภาษากรีก (อักษรละติน): Ptolemaios
- ภาษาละติน: Ptolemaeus
- ภาษาอียิปต์: ptwȝlmys
| |
- ภาษาอิตาลี: Tolomeo
- ภาษาอังกฤษ: Ptolemy
- ภาษาอารามิค: Talmai
- ภาษาฮิบรู: Talmai (תלמי)
ชื่อที่เกี่ยวข้องกับ “ทอเลมี” ก็ได้แก่ “บาร์ ทาลมาอิ” (Bar Talmai) หรือ “ลูกของทอเลมี” ซึ่งแปลงมาเป็นภาษาอิตาลี “บาร์โทโลมีโอ” (Bartolomeo) และ “บาร์โทโลมิว” (Bartholomew) ในภาษาอังกฤษซึ่งเป็นหนึ่งในการวิวัฒนาการของชื่อ “ทอเลมี” ไปเป็นภาษาอื่น ฉะนั้น “ทอเลมี” จึงเป็นชื่อที่เผยแพร่มาจากภาษากรีกไปยังภาษาอื่นๆ ในตะวันออกกลาง และตะวันออกใกล้ ระหว่างสมัยกรีกตามรอยพระบาทของพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช
ชื่อสำหรับสตรีจากคำเดียวกันคือ ทอเลเมส (Ptolemais)
นามที่เกี่ยวข้องกับ ทอเลมี (Claudius Ptolemaeus)
- ระบบทอเลมี (Ptolemaic system) - ระบบดาราศาสตร์ตามคำบรรยายของทอเลมี Ptolemaeus.
- แผนที่โลกทอเลมี (Ptolemy world map)- แผนที่โลกโบราณตามคำบรรยายของทอเลมี
- ทฤษฏีทอเลมี (Ptolemy's theorem)- ทฤษฏีคณิตศาสตร์ของทอเลมี
- กลุ่มดาวทอเลมี (Ptolemy Cluster)- กลุ่มดาวตามคำบรรยายของทอเลมี
นามที่เกี่ยวข้องกับทอเลมีที่ 1 โซเตอร์
- สมัยทอเลมี (Ptolemaic period)- สมัยการปกครองของราชวงศ์ทอเลมี
- ราชวงศ์ทอเลมี (Ptolemaic dynasty)- ราชวงศ์หนึ่งของอียิปต์ที่ก่อตั้งโดยทอเลมีที่ 1 โซเตอร์
- ราชอาณาจักรทอเลมี (Ptolemaic Kingdom) - ราชอาณาจักรที่ก่อตั้งโดยทอเลมีที่ 1 โซเตอร์
- ทอเลเมส (Ptolemais) - เมืองต่างๆ ที่ตั้งตามพระนามของบุคคลในราชวงศ์ทอเลมี
นอกจากนั้นชื่อ “ทอเลมี” ยังใช้กันมากเช่น ชื่อของผู้นำและแม่ทัพชาวกรีก เช่น ทอเลมีแห่งอัลโรรอส กษัตริย์ราชวงศ์ทอเลมีแห่งอียิปต์ พระเจ้าทอเลมีที่ 2 ฟิลาเดสฟัส หรือ พระเจ้าทอเลมีที่ 10 อเล็กซานเดอร์ที่ 2 ผู้ชื่อ “ทอเลมี” อื่นๆ เช่น ทอเลมี ดีนสถาปนิกชาวอังกฤษ และการใช้ “ทอเลมี” ในกรณีอื่นๆ เช่น “โครงการทอเลมี” (Ptolemy Project) ซึ่งเป็นโครงการที่อนุญาตให้ศัลยแพทย์ในทวีปแอฟริกาสามารถดึงหนังสือแพทย์ศาสตร์ออนไลน์จากมหาวิทยาลัยโตรอนโตในประเทศแคนาดาได้ซึ่งมีอิทธิพลมาจากห้องสมุดทางแพทย์ศาสตร์ที่อเล็กซานเดรียที่ก่อตั้งโดยทอเลมีที่ 1 โซเตอร์
อ้างอิง
- The change from polemos to ptolemos is an example of a type of linguistic compounding called terpsimbrotos. The pt- in ptolemos (vs. earlier polemos) "war" is thought to arise from a re-analysis of the compound word *phere-t-polemos, metathesised to phere-ptolemos. George Dunkel, "Two old problems in Greek: ptolemos and terpsimbrotos", Glotta 70 (1992).
- The disciple Nathaniel Bar-Talmai (Bartholomew) is thus thought to have been the son of a Ptolemy.