ทางรถไฟสายสงขลา

ทางรถไฟสายหาดใหญ่–สงขลา หรือ ทางรถไฟสายสงขลา–สุไหงโก-ลก เป็นทางแยกสายหนึ่งของทางรถไฟสายใต้ ที่ชุมทางหาดใหญ่ สุดปลายทางที่สถานีรถไฟสงขลา มีความยาว 29 กิโลเมตร

ทางรถไฟสายสงขลา
สถานีรถไฟสงขลา
ข้อมูลทั่วไป
รูปแบบ	รถไฟระหว่างเมือง
ระบบ	รถไฟทางไกล
สถานะ	ยกเลิก
ปลายทาง	ชุมทางหาดใหญ่ สงขลา
จำนวนสถานี	15
เส้นทาง	1
การดำเนินงาน
เปิดเมื่อ	1 มกราคม พ.ศ. 2456
ปิดเมื่อ	1 กรกฎาคม พ.ศ. 2521
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	29 กม. (18.02 ไมล์)
รางกว้าง	ราง 1 เมตร ทางเดี่ยว

ทางรถไฟสายสงขลาในสมัยรัชกาลที่ 6 เลียบถนนสงขลา-หาดใหญ่

ประวัติ

ทางรถไฟสายสงขลาเป็นส่วนหนึ่งของทางรถไฟสายใต้ซึ่งในขณะนั้นมีการก่อสร้างเป็นช่วง ๆ เบื้องต้นมีการก่อสร้างเส้นทางสงขลา–พัทลุง ระยะทาง 107 กิโลเมตร กระทรวงคมนาคมจึงนำความขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานให้เปิดการเดินรถรับส่งผู้โดยสารและสินค้าตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2456 เป็นต้นมา กรมรถไฟหลวงก่อสร้างทางรถไฟสายใต้เสร็จสิ้นใน พ.ศ. 2459 เชื่อมการเดินทางไปถึงสถานีรถไฟบางกอกน้อยได้

กรมรถไฟหลวงได้ย้ายทางแยกสายสงขลา จากเดิมแยกที่สถานีรถไฟชุมทางอู่ตะเภาไปยังสถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่ เพื่อให้ชุมทางสายสุไหงโก-ลก และสายปาดังเบซาร์รวมอยู่ที่หาดใหญ่ที่เดียว พร้อมกับยุบเลิกสถานีรถไฟชุมทางอู่ตะเภาใน พ.ศ. 2465 ทำให้การเดินทางระหว่างสงขลากับหาดใหญ่เป็นไปอย่างสะดวก และมีการเพิ่มขบวนรถเพื่อรองรับผู้โดยสารที่มีมากขึ้นตามลำดับ

ในเวลาที่ผู้คนนิยมใช้รถไฟในการโดยสาร ใน พ.ศ. 2509 รัฐบาลได้ก่อสร้างทางหลวงเพิ่มขึ้น มีการปรับปรุงผิวทางจราจรให้แข็งแรง การเดินทางด้วยรถยนต์จึงได้รับความนิยมแทนที่รถไฟ ที่สุดคณะรัฐมนตรีมีมติให้การรถไฟแห่งประเทศไทยยกเลิกการเดินรถไฟสายสงขลา ตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2521 แต่ให้รักษาเขตทางไว้ก่อน โดยมิได้รื้อทางรถไฟออก ปัจจุบันเส้นทางอยู่ในสภาพชำรุดทรุดโทรม และมีผู้บุกรุกปลูกสร้างอาคารบ้านเรือนทับบริเวณเขตทางรถไฟเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะในเขตเทศบาลนครสงขลา

กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนสถานีรถไฟสงขลา พื้นที่ 3 ไร่ 1 งาน 51 ตารางวา เป็นโบราณสถาน เมื่อวันที่ 27 มกราคม พ.ศ. 2547

สถานี

ทางรถไฟสายสงขลาประกอบด้วยสถานี ที่หยุดรถและป้ายหยุดรถดังต่อไปนี้

• กม. 928.58 ชุมทางหาดใหญ่
• กม. 929.13 ป้ายหยุดรถตลาดหาดใหญ่
• กม. 932.05 ป้ายหยุดรถคลองแห
• กม. 934.61 ป้ายหยุดรถคลองเปล
• กม. 936.15 ป้ายหยุดรถบ้านเกาะหมี
• กม. 936.92 สถานีเขาบันไดนาง
• กม. 939.20 ป้ายหยุดรถตลาดน้ำน้อย
• กม. 939.83 สถานีน้ำน้อย
• กม. 942.23 ป้ายหยุดรถบ้านกลางนา
• กม. 944.45 สถานีควนหิน
• กม. 945.19 ป้ายหยุดรถตลาดพะวง
• กม. 948.53 ที่หยุดรถน้ำกระจาย
• กม. 950.81 ป้ายหยุดรถบ้านบางดาน
• กม. 956.68 ป้ายหยุดรถวัดอุทัย
• กม. 958.04 สถานีสงขลา

(เป็นข้อมูลในปี พ.ศ. 2511)

การฟื้นฟู

เมื่อเมืองหาดใหญ่และเมืองสงขลามีการพัฒนาเติบโตขึ้นเป็นอย่างมาก จึงมีแนวคิดที่จะฟื้นฟูเส้นทางรถไฟสายนี้ขึ้นมาใหม่ตามโครงการศึกษาจัดทำระบบขนส่งมวลชนเมืองหาดใหญ่และเชื่อมโยงเมืองสงขลา มี สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร เป็นผู้ให้ทุนและมอบหมายให้ศูนย์วิจัยและพัฒนาจราจรและขนส่ง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี เป็นผู้ศึกษาในปี พ.ศ. 2552 ผลการศึกษาเห็นว่าระบบขนส่งมวลชนที่เหมาะสมควรเป็นทางรถไฟรางเดี่ยว ใช้ขบวนรถดีเซลราง โดยมีประมาณการค่าใช้จ่ายทั้งโครงการ 5,000 ล้านบาท

กิโลเมตรที่	ผลการสำรวจ
กม.928	จุดเริ่มต้นทางรถไฟสายสงขลา,ลอดใต้สะพานลอยถนนเพชรเกษม,ประแจมือ หมายเลข 96
กม.929	หลักกิโลเมตรที่ 929,ประแจมือหมายเลข 97,ป้ายหยุดรถตลาดหาดใหญ่
กม.930	ลอดใต้สะพานสัจจกุล,มีบ้านบุกรุกคันทาง
กม.931	สะพานไม้ข้ามถนนดำ ความยาว 60 เมตร,จุดตัดถนนลพบุรีราเมศวร์
กม.932	ป้ายหยุดรถคลองแห,สะพานข้ามคลองเตย ความยาว 40 เมตร
กม.933	เลียบคลองชลประทาน,สะพานข้ามถนนคลองเตย-คลองเปล ความยาว 20 เมตร
กม.934	ป้ายหยุดรถคลองเปล,มีการปลูกสับปะรดบนคันทาง
กม.935	จุดตัดซอยกาญจนวนิช 1
กม.936	มีถนนดินเลียบคันทาง,ป้ายหยุดรถบ้านเกาะหมี,จุดตัดทางหลวงชนบท สข.3041,จุดตัดทางหลวงหมายเลข 407 แห่งที่ 1,อดีตสถานีเขาบันไดนาง
กม.937	เลียบทางหลวงหมายเลข 407
กม.938	สะพานความยาว 20 เมตร,จุดตัดทางหลวงชนบท สข.3005,สะพานข้ามคลองน้ำน้อย ความยาว 60 เมตร
กม.939	ป้ายหยุดรถตลาดน้ำน้อย,อดีตสถานีน้ำน้อย
กม.940	จุดตัดทางหลวงหมายเลข 407 แห่งที่ 2
กม.941	จุดตัดถนนลาดยาง แยกมาจากทางหลวงหมายเลข 407
กม.942	ป้ายหยุดรถบ้านกลางนา,จุดตัดถนนลาดยาง แยกมาจากทางหลวงหมายเลข 407
กม.943	จุดตัดทางหลวงหมายเลข 407 แห่งที่ 3
กม.944	อดีตสถานีควนหิน,สะพานข้ามคลองพะวง ความยาว 20 เมตร ปัจจุบันเหลือเพียงซากท้องช้าง
กม.945	ป้ายหยุดรถตลาดพะวง,จุดตัดทางหลวงชนบท สข.3015
กม.946	ไม่ทราบ
กม.947	ไม่ทราบ
กม.948	ที่หยุดรถน้ำกระจาย,จุดตัดทางหลวงหมายเลข 408
กม.949	ไม่ทราบ
กม.950	ป้ายหยุดรถบ้านบางดาน,จุดตัดทางหลวงหมายเลข 407 แห่งที่ 4
กม.951	ไม่ทราบ
กม.952	สะพานความยาว 20 เมตร
กม.953	ไม่ทราบ
กม.954	สะพานข้ามคลองสำโรง ความยาว 20 เมตร
กม.955	ไม่ทราบ
กม.956	จุดตัดถนนเข้าลานจอดรถ ที่โรงแรม Greenworld Palace,จุดตัดถนนเตาหลวง,จุดตัดทางหลวงหมายเลข 407 แห่งที่ 5,ป้ายหยุดรถวัดอุทัย
กม.957	จุดตัดถนนทะเลหลวง,จุดตัดถนนรามวิถีซอย 6,แยกกับทางรถไฟไปยังท่าเรือสงขลา
กม.958	ย่านสถานีสงขลา,อดีตสถานีสงขลา,ป้ายสถานีด้านทิศเหนือ

ต่อมา เส้นทางนี้ได้ถูกนำมาศึกษาเพื่อฟื้นฟู โดยเป็นส่วนหนึ่งของโครงการรถไฟทางคู่ สายสุราษฎร์ธานี-ชุมทางหาดใหญ่-สงขลา โดยมีระยะทางรวม 29 กิโลเมตร ครอบคลุม 2 อำเภอ 9 ตำบล สถานีในแนวเส้นทาง 7 สถานี (ไม่รวมสถานีชุมทางหาดใหญ่)

อ้างอิง

1. สมุดแสดงภาพที่ระลึกสยามรัฐพิพิธภัณฑ์ พระพุทธศักราช ๒๔๖๘
2. "พระราชกฤษฎีกา จัดตั้งเทศบาลนครหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา พ.ศ. 2538" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 112 (40 ก): 20. 24 กันยายน 2538. Check date values in: |date= (help)
3. "พระราชกฤษฎีกา เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2520" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 94 (31 ก): 323. 12 เมษายน 2520. Check date values in: |date= (help)
4. "ประกาศกระทรวงคมนาคม แพนกรถไฟ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30 (0 ง): 2218–2219. 28 ธันวาคม 2456. Check date values in: |date= (help)
5. ปริญญา ชูแก้ว (5 มีนาคม 2556). "อาคารสถานีรถไฟสงขลา มรดกทางประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรมของไทย" (PDF). รถไฟไทยดอทคอม. สืบค้นเมื่อ 23 สิงหาคม 2564. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
6. ประชาไท (20 มกราคม 2554). รายงานพิเศษ: 50 ชุมชนบนแนวรางคู่สายใต้ กับพัฒนาการต่อสู้บนที่ดินรถไฟ. เรียกดูเมื่อ 16 กุมภาพันธ์ 2556
7. "ประกาศกรมศิลปากร เรื่อง ขึ้นทะเบียนและกำหนดเขตที่ดินโบราณสถาน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 121 (พิเศษ 52 ง): 4. 10 พฤษภาคม 2547. Check date values in: |date= (help)
8. http://portal.rotfaithai.com/modules.php?name=Forums&file=viewtopic&t=524
9. http://www.songkhlaline.com
10. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2017-11-04. สืบค้นเมื่อ 2017-02-13.