วงศ์นกตะขาบ

วงศ์นกตะขาบ
นกตะขาบทุ่ง (Coracias benghalensis) เป็นชนิดประจำถิ่นในประเทศไทย (ในภาพ) พบที่อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Aves
อันดับ:	Coraciiformes
วงศ์:	Coraciidae Rafinesque, 1815
สกุล
Coracias Linnaeus, 1758 Eurystomus Vieillot, 1816

นกตะขาบ หรือ นกขาบ (อังกฤษ: Roller) เป็นนกในวงศ์หนึ่ง ที่อยู่ในอันดับนกตะขาบ (Coraciiformes) ซึ่งร่วมด้วยนกกะรางหัวขวาน (Upupidae), นกกระเต็น (Alcedinidae), นกจาบคา (Meropidae), นกเงือก (Bucerotidae) สำหรับนกตะขาบจัดอยู่ในวงศ์ Coraciidae

นกตะขาบเป็นที่บินได้เก่งมาก ลำตัวอวบอ้วน หัวโต ปากหนาใหญ่ ลำตัวขนาดพอ ๆ กับอีกา ส่วนใหญ่ลำตัวมีสีม่วงหรือน้ำเงินคล้ำ ชอบเกาะนิ่งตามที่โล่ง ๆ เช่น ทุ่งหญ้า, ทุ่งนา เพื่อมองหาเหยื่อซึ่งได้แก่ แมลงขนาดใหญ่, กิ้งก่า และสัตว์เล็ก ๆ เมื่อพบจะบินออกไปจับอย่างรวดเร็ว ทั้งพุ่งลงไปที่พื้นดินและบินไล่จับกลางอากาศ ชอบบินร่อนฉวัดเฉวียนเสมอ ทำรังในโพรงไม้หรือซอกหิน

วางไข่ครั้งละ 2-4 ฟอง ใช้เวลาฟักเป็นตัว 17-20 วัน ลูกนกใช้เวลาประมาณ 30 วันอาศัยอยู่ในรัง โดยในบางชนิด เมื่อโตแล้วแยกออกไปสร้างรังต่างหาก ยังมีพฤติกรรมกลับมาช่วยพ่อแม่ที่ให้กำเนิด เลี้ยงดูลูกนกที่เกิดใหม่ด้วย ดังนั้น ในรังบางครอกจะมีลูกนกที่เป็นเครือญาติกันเกิดพร้อม ๆ กัน

แพร่กระจายพันธุ์ในซีกโลกเก่า ได้แก่ ทวีปเอเชีย, แอฟริกา และยุโรป พบทั้งหมด 12 ชนิด ใน 2 สกุล สำหรับในประเทศไทยพบ 2 ชนิด

การจำแนก

ความสัมพันธ์ทางสายวิวัฒนาการในวงศ์นกตะขาบ (Coraciidae) จากการศึกษาระดับโมเลกุลที่ตีพิมพ์ในปี ค.ศ. 2018 โดยอูลฟ์ โยฮันสัน และยังระบุว่า 2 ชนิดย่อยของนกตะขาบดง (Eurystomus orientalis) เป็นญาติใกล้ชิดของ Eurystomus azureus มากกว่านกตะขาบดงเอง ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีข้อสรุป

Coraciidae

Eurystomus นกตะขาบดงคอฟ้า – E. gularis นกตะขาบดงปากกว้าง – E. glaucurus นกตะขาบดง – E. orientalis orientalis นกตะขาบดงสีคราม – E. azureus นกตะขาบดง – E. orientalis pacificus นกตะขาบดง – E. orientalis waigiouensis Coracias นกตะขาบหัวหงอก – C. cyanogaster นกตะขาบม่วง – C. naevius นกตะขาบทุ่งหางบ่วง – C. spatulatus นกตะขาบทุ่งอกสีม่วง – C. caudatus นกตะขาบทุ่งเซเนกัล – C. abyssinicus นกตะขาบยุโรป – C. garrulus นกตะขาบอินเดีย – C. benghalensis นกตะขาบทุ่ง – C. affinis นกตะขาบปีกม่วง – C. temminckii

สกุล

วงศ์นกตะขาบ ประกอบด้วย 2 สกุล ดังนี้

สกุล	ภาพ	ชนิด (เฉพาะที่ดำรงพันธุ์อยู่)	สถานะ
Coracias Linnaeus, 1758 สกุลนกตะขาบทุ่ง		นกตะขาบปีกม่วง (Coracias temminckii)
		นกตะขาบทุ่ง (Coracias affinis)	นกประจำถิ่นของประเทศไทย แยกออกจาก Coracias benghalensis
		นกตะขาบอินเดีย (Coracias benghalensis)
		นกตะขาบยุโรป (Coracias garrulus)
		นกตะขาบทุ่งเซเนกัล (Coracias abyssinicus)
		นกตะขาบทุ่งอกสีม่วง (Coracias caudatus)
		นกตะขาบม่วง (Coracias naevius)
		นกตะขาบทุ่งหางบ่วง (Coracias spatulatus)
		นกตะขาบหัวหงอก (Coracias cyanogaster)
Eurystomus Vieillot, 1816 สกุลนกตะขาบดง		นกตะขาบดงคอฟ้า (Eurystomus gularis)
		นกตะขาบดงปากกว้าง (Eurystomus glaucurus)
	(ด้านหลัง)	นกตะขาบดงสีคราม (Eurystomus azureus)
		นกตะขาบดง (Eurystomus orientalis)	นกประจำถิ่นของประเทศไทย

อ้างอิง

1. จาก itis.gov
2. Fry, C. Hilary; Fry, Kathie and Harris, Alan (1992). Kingfishers, Bee-eaters and Rollers. London: Christopher Helm. ISBN 0-7136-1410-8.
3. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2010-02-25. สืบค้นเมื่อ 2012-11-13.
4. Fry, C. Hilary (2003). "Rollers". In Perrins, Christopher. The Firefly Encyclopedia of Birds. Firefly Books. pp. 380–381. ISBN 1-55297-777-3.
5. นกกตัญญู. ความรักระหว่างพ่อแม่ลูก หน้า 119, "โลกเร้นลับของสิ่งมีชีวิต" แปลโดย ขวัญนุช คำเมือง (พิมพ์ครั้งที่ 5 กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์ มกราคม 2543) ISBN 974-472-262-2
6. Johansson, U. S.; Irestedt, M.; Qu, Y.; Ericson, P. G. P. (2018). "Phylogenetic relationships of rollers (Coraciidae) based on complete mitochondrial genomes and fifteen nuclear genes". Molecular Phylogenetics and Evolution. 126: 17–22. doi:10.1016/j.ympev.2018.03.030.
7. "Rollers, ground rollers & kingfishers « IOC World Bird List". www.worldbirdnames.org (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2017-03-10.