ปลากระเบนขนุน

ปลากระเบนขนุน
สถานะการอนุรักษ์
ไม่มั่นคง (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Chondrichthyes
ชั้นย่อย:	Elasmobranchii
อันดับ:	Myliobatiformes
วงศ์:	Dasyatidae
สกุล:	Urogymnus Müller & Henle, 1837
สปีชีส์:	U.  asperrimus
ชื่อทวินาม
Urogymnus asperrimus (Bloch & Schneider, 1801)
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์
ชื่อพ้อง
Raja africana Bloch & Schneider, 1801 Raja asperrima Bloch & Schneider, 1801 Urogymnus asperrimus solanderi Whitley, 1939 Urogymnus rhombeus Klunzinger, 1871

ปลากระเบนขนุน (อังกฤษ: Porcupine ray; ชื่อวิทยาศาสตร์: Urogymnus asperrimus) ปลากระดูกอ่อนทะเลชนิดหนึ่ง จำพวกปลากระเบน จัดอยู่ในวงศ์ปลากระเบนธง (Dasyatidae) โดยจัดเป็นปลาเพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่จัดอยู่ในสกุลนี้

โดยที่ชื่อวิทยาศาสตร์นั้น คำว่า Urogymnus ที่ใช้เป็นชื่อสกุลนั้น แปลงมาจากภาษากรีกโบราณคำว่า oura หมายถึง "หาง" และ gymnos หมายถึง "เปลือย" อันหมายถึง โคนหางของปลากระเบนชนิดนี้ไม่มีเงี่ยงแข็งที่ใช้เป็นอาวุธป้องกันตัวเหมือนปลากระเบนธงชนิดอื่น ๆ โดยดั้งเดิมนั้นชื่อสกุลใช้ชื่อว่า Gymnura ซึ่งปัจจุบันนี้จะหมายถึง ปลากระเบนผีเสื้อ ส่วนคำว่า asperrimus หรือ africana ที่เป็นชื่อพ้อง หมายถึง "ทวีปแอฟริกา"

ขณะที่ชื่อสามัญในภาษาไทยนั้น เนื่องจากด้านหลังตลอดจนถึงหางของปลากระเบนขนุน จะเป็นตุ่มหนามสาก ๆ คล้ายเม็ดขนุนขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก จึงเป็นที่มาของชื่อ ซึ่งตุ่มหนามนั้นมีพิษรุนแรงและเมื่อไปติดกับอวนของชาวประมง จะทำให้มีความยุ่งยากมากในการแก้ออกหากจะนำมาปรุงเป็นอาหาร

ภาพวาด

ส่วนหางที่เป็นตุ่มหนาม

ปลากระเบนขนุน จัดเป็นปลากระเบนธงเพียงไม่กี่ชนิด ที่บริเวณโคนหางไม่มีเงี่ยงแข็ง ด้านหลังมีสีขาว มีความยาวของลำตัวประมาณ 1 ฟุต และอาจยาวได้ถึง 2.2 เมตร (7.2 ฟุต) แต่ขนาดโดยเฉลี่ยทั่วไปประมาณ 1.5 เมตร (4.9 ฟุต )

มีพฤติกรรมหากินตามพื้นทะเลที่เป็นพื้นทรายเหมือนปลากระเบนทั่วไป โดยจะพบในแหล่งที่มีสภาพนิเวศที่สมบูรณ์ พบกระจายพันธุ์ในทะเลเขตร้อนและเขตอบอุ่นทั่วทั้งมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิก ตลอดทั่วทั้งทวีปเอเชีย เช่น อ่าวเบงกอล และศรีลังกา ไปจนถึงคาบสมุทรอาระเบียจนถึงแอฟริกาใต้, เซเชลส์ โดยปกติแล้วจะอาศัยอยู่ตามแนวปะการัง หรือดงหญ้าทะเลหรือสาหร่าย และอาจพบได้ในเขตน้ำกร่อย

สำหรับในประเทศไทย จัดเป็นปลาที่หายาก ในช่วงเดือนมีนาคม ค.ศ. 2015 มีรานงานพบตัวหนึ่ง มีความกว้างของลำตัวประมาณ 1 ฟุต และความยาวจนถึงหางประมาณ 80 เซนติเมตร ที่จุดดำน้ำในเขตจังหวัดกระบี่ ที่เกาะปิดะนอก ในหมู่เกาะพีพี

อ้างอิง

1. Compagno, L.J.V. (2005). "Urogymnus asperrimus". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4. International Union for Conservation of Nature. สืบค้นเมื่อ {{{downloaded}}}. Check date values in: |accessdate= (help)CS1 maint: ref=harv (link)
2. จาก ITIS.gov (อังกฤษ)
3. Last, P.R.; Stevens, J.D. (2009). Sharks and Rays of Australia (second ed.). Harvard University Press. pp. 461–462. ISBN 0-674-03411-2.
4. Hunter, R. (1895). Lloyd's Encyclopædic Dictionary. p. 387.
5. Urogymnus in: Eschmeyer, W.N.; Fricke, R., eds. Catalog of Fishes electronic version (29 March 2011).
6. asperrima, Raja in: Eschmeyer, W.N.; Fricke, R., eds. Catalog of Fishes electronic version (29 March 2011).
7. Randall, J.E.; Hoover, J.P. (1995). Coastal fishes of Oman. University of Hawaii Press. p. 47. ISBN 0-8248-1808-3.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
8. "ระบบนิเวศยังดี! พบกระเบนขนุน พันธุ์หายาก ทะเลกระบี่". ไทยรัฐ. 16 March 2015. สืบค้นเมื่อ 23 May 2015.
9. Last, P.R.; Stevens, J.D. (2009). Sharks and Rays of Australia (second ed.). Harvard University Press. pp. 461–462. ISBN 0-674-03411-2.
10. Hennemann, R.M. (2001). Sharks & Rays: Elasmobranch Guide of the World (second ed.). IKAN - Unterwasserarchiv. p. 260. ISBN 3-925919-33-3.
11. Bonfil, R.; Abdallah, M. (2004). FAO species identification guide for fishery purposes: Field identification guide to the sharks and rays of the Red Sea and Gulf of Aden. Food and Agriculture Organization of the United Nations. p. 52. ISBN 92-5-105045-7.CS1 maint: multiple names: authors list (link)

แหล่งข้อมูลอื่น

•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Urogymnus asperrimus จากวิกิสปีชีส์