พระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก)

พระชลโธปมคุณมุนี นามเดิม พุฒ ฉายา ปุณฺณโก อดีตเจ้าคณะใหญ่เมืองชลบุรี

กำเนิด

เกิดวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2361 (ปีเถาะ) เป็นบุตรของนายจีน และนางปาน ทองคำ ครอบครัวตั้งบ้านเรือนอยู่ข้างวัดขุนจันทร์ คลองบางกอกใหญ่ ธนบุรี

บรรพชาและอุปสมบท

บรรพชาเป็นสามเณรอยู่ที่วัดประยุรวงศาวาสวรวิหารอยู่ 8 พรรษา เมื่ออายุ 21 ปี อุปสมบทเป็นพระภิกษุที่วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายา “ปุณฺณโก” พระศรีวิสุทธิวงศ์ (ฟัก) เป็นพระกรรมวาจาจารย์ (ภายหลังลาสิกขาออกมาเป็นรับราชการ ได้รับบรรดาศักดิ์สุดท้ายที่พระยาศรีสุนทรโวหาร) ต่อมาได้รับตำแหน่งที่ พระครูสมุห์ ฐานานุกรมในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว อุปสมบทได้ 8 พรรษา ได้ลาสิกขา ออกมารับราชการเป็นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวม 20 ปี ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรให้เป็น ขุนสาครวิสัย จุลศักราช 1229 ตรงกับรัตนโกสินทร์ศก 86 ท่านได้บรรพชาอุปสมบทครั้งที่ 2 เมื่ออายุได้ 49 ปี ที่วัดบุปผารามวรวิหาร ธนบุรี มีพระอมรโมฬี (นบ) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระปลัดเรือง ธมฺมรกฺขิโต เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ได้รับฉายา “ปุณฺณโก” เหมือนเมื่ออุปสมบทครั้งแรก เมื่ออุปสมบทแล้วได้เที่ยวแสวงหาปริเวกธรรมตามอัธยาศัยล่วงไป 3 พรรษา

ศาสนกิจ

เจ้าพระยาทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค) ซึ่งเป็นบุตรของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) ผู้สถาปนาวัดเขาบางทราย เกิดความเลื่อมใสศรัทธาในความสามารถหลายด้านของพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) จึงอาราธนาให้มาจำพรรษาเป็นเจ้าอาวาสวัดเขาบางทราย ด้วยความสามารถทั้งการปกครองสงฆ์และการอบรมสั่งสอนประชาชนจนปรากฏแก่บ้านเมือง โดยเหตุนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตรตำแหน่งพระครูเจ้าคณะเมืองให้เป็น พระครูชลโธปมคุณมุนี ต่อมาวันที่ 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2442 จึงได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนเป็นพระราชาคณะยกที่ พระชลโธปมคุณมุนี มีนิตยภัตเดือนละ 3 ตำลึง เจ้าคณะภาคตะวันออก บังคับบัญชาภิกษุสามเณรในวัด 3 หัวเมือง คือเมืองชลบุรี เมืองพนัสนิคม และเมืองบางละมุง

มรณภาพ

พระชลโธปมคุณมุนี อาพาธเป็นไข้ มรณภาพเมื่อวันที่ 7 ตุลาคม พ.ศ. 2449 เวลาสามยามกับเศษ 1 นาฬิกา 25 นาที รวมสิริอายุได้ 89 ปี พรรษา 39 ถึงวันที่ 19 มกราคม ร.ศ. 126 (นับแบบปัจจุบันตรงกับ พ.ศ. 2451) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้เจ้าพนักงานส่งหีบศิลาหน้าเพลิงไปพระราชทานเพลิงศพพระชลโธปมคุณมุนี และพระราชทานไตร 1 ไตร เงิน 100 เฟื้อง และผ้าขาว 2 สำรับ

อ้างอิง

1. ราชกิจจานุเบกษา, พระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรและพัดเปรียญ, เล่ม 16, ตอน 34, 19 พฤศจิกายน ร.ศ. 118, หน้า 489
2. ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวมรณภาพ, เล่ม 23, ตอน 30, 21 ตุลาคม ร.ศ. 125, หน้า 783-784
3. "ส่งหีบศิลาหน้าเพลิงไปพระราชทาน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 24 (42): 1145. 19 มกราคม ร.ศ. 126. สืบค้นเมื่อ 28 มกราคม พ.ศ. 2562. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)

• หนังสือที่ระลึก ในพระราชวโรกาสที่ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธียกฉัตรพระประธาน และ เททองหล่อพระประจำวันเกิด สมเด็จพระญาณวโรดม (ประยูร สนฺตงฺกุโร) ในโอกาสที่จะมีอายุ 90 ปี ณ วัดอุทกเขปสีมาราม หมู่ที่ 4 ตำบลวัดโบสถ์ อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี วันจันทร์ที่ 7 กุมภาพันธ์ 2548 เวลา 15:00 น.