พระพิมลธรรม
พระพิมลธรรม เป็นราชทินนามสมณศักดิ์พระราชาคณะเจ้าคณะรองรูปหนึ่ง ในสมัยหลัง ๆ ได้พระราชทานเฉพาะพระภิกษุฝ่ายมหานิกาย ปัจจุบันไม่มีพระราชาคณะรูปใดได้รับราชทินนามนี้
| พระพิมลธรรม | |
|---|---|
| การเรียกขาน | ท่านเจ้าคุณ |
| ที่พำนัก | พระอารามหลวง หรือวัดราษฎร์ |
| ผู้แต่งตั้ง | พระมหากษัตริย์ไทย |
| วาระ | ตลอดพระชีพ หรือ ได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะ |
| ผู้ประเดิมตำแหน่ง | พระพิมลธรรม |
| สถาปนา | พ.ศ. 2325 |
.jpg.html){kind=link}
ประวัติ
สมณศักดิ์ที่ "พระพิมลธรรม" ปรากฏครั้งแรกในรัชสมัยสมเด็จพระศรีเสาวภาคย์ ว่าพระศรีสินซึ่งผนวชอยู่วัดระฆังเป็นผู้รู้พระไตรปิฎกและชำนาญพระเวท มีสมณศักดิ์เป็นพระพิมลธรรม์อนันตปรีชา ได้ปราบดาภิเษกเป็นสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม ในทำเนียบตำแหน่งพระราชาคณะในกรุงครั้งกรุงเก่า ระบุว่าพระพิมลธรรม วัดรามาวาส เป็นเจ้าคณะรองคณะคามวาสีฝ่ายซ้าย ถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ได้เปลี่ยนเป็นเจ้าคณะรองคณะเหนือ แต่ก็มีข้อมูลว่า "พระพิมลธรรม" เป็นพระอาจารย์อีกรูปหนึ่งของสมเด็จพระนารายณ์ ทรงปรึกษาข้อราชการบ่อยครั้ง โดยเฉพาะเรื่องโหราศาสตร์ เชื่อกันว่าทำนายได้แม่นยำมาก เช่น เมื่อสมเด็จพระนารายณ์ ยกทัพไปตีเมืองอังวะ ครั้งนั้นพระยาสีราชเดโชถูกพม่าจับไป สมเด็จพระนารายณ์ทรงทราบข่าวก็ดำรัสสั่งตำรวจหลวงไปนิมนต์พระพิมลธรรม วัดระฆังเข้ามาให้จับยามดู พระพิมลธรรมตรวจดูแล้วถวายพยากรณ์ว่า พระยาสีหราชเดโชชัยจะสามารถหลุดฟื้นมาได้และกลับได้ชัยชนะ ซึ่งเหตุการณ์ก็เป็นไปตามคำทำนายนั้น
ฐานานุกรม
พระพิมลธรรม มีฐานานุศักดิ์ตั้งฐานานุกรมได้ 8 รูป ดังนี้
- พระครูปลัดสุวัฒนศีลคุณ วิบุลธรรมคณิสสร ธุราธรมหาคณานุนายก
|
|
สมัยรัตนโกสินทร์
ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์มีผู้ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์ที่ "พระพิมลธรรม" ดังนี้
| ลำดับที่ | รายนาม | วัด | ดำรงสมณศักดิ์ |
|---|---|---|---|
| 1 | พระพิมลธรรม | วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2325 - 2337 |
| 2 | พระพิมลธรรม (มี) | วัดราชบุรณราชวรวิหาร | พ.ศ. 2337 - ???? |
| 3 | พระพิมลธรรม (อาจ) | วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. ???? - 2359 |
| 4 | พระพิมลธรรม (ด่อน) | วัดหงส์รัตนารามราชวรวิหาร | พ.ศ. 2359 - 2363 |
| 5 | พระพิมลธรรม (ทองดี) | วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2463 - ???? |
| 6 | พระพิมลธรรม (พร) | วัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2373 - ???? |
| 7 | พระพิมลธรรม (อู่) | วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2368 - 2394 |
| 8 | พระพิมลธรรม (จี่) | วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร | พ.ศ. 2394 - 2400 |
| 9 | พระพิมลธรรม (ยิ้ม) | วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2400 - 2412 |
| 10 | พระพิมลธรรม (ทับ พุทฺธสิริ) | วัดโสมนัสราชวรวิหาร | พ.ศ. 2415 - 2422 |
| 11 | พระพิมลธรรม (อ้น) | วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2422 - 2432 |
| 12 | หม่อมเจ้าพระพิมลธรรม์ (ทัด เสนีวงศ์) | วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2435 - 2437 |
| 13 | พระพิมลธรรม (ฑิต อุทโย) | วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2438 - 2443 |
| 14 | พระพิมลธรรม (ยัง เขมาภิรโต) | วัดโสมนัสราชวรวิหาร | พ.ศ. 2443 - 2453 |
| 15 | พระพิมลธรรม (หม่อมราชวงศ์เจริญ ญาณฉนฺโท) | วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2453 - 2464 |
| 16 | พระพิมลธรรม (เฮง เขมจารี) | วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2471 - 2482 |
| 17 | พระพิมลธรรม (นาค สุมนนาโค) | วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2482 - 2485 |
| 18 | พระพิมลธรรม (ช้อย ฐานทตฺโต) | วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2488 - 2491 |
| 19 | พระพิมลธรรม (อาจ อาสโภ) | วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2492 - 2503 พ.ศ. 2518 - 2528 |
| 20 | พระพิมลธรรม (ชอบ อนุจารี) | วัดราษฎร์บำรุง | พ.ศ. 2530 - 2535 |
อ้างอิง
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม). นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. หน้า 261-262. ISBN 978-616-7146-08-9
- ปรดี พิศภูมิวิถี และคณะ. บุคคลและสถานที่สำคัญในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช. กรุงเทพ : แสงเทียนการพิมพ์, 2553. 60 หน้า. หน้า 31.
- ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์, ฉบับพิเศษ, เล่ม 105, ตอนที่ 35, 4 มีนาคม 2531, หน้า 5