พระพุทธวิชิตมารประทานสันติสุขสวัสดีชินสีห์ธรรมบพิตร

พระพุทธวิชิตมารประทานสันติสุขสวัสดีชินสีห์ธรรมบพิตร เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปิดทองปางมารวิชัย ประดิษฐานบนวิหารจตุรมุข ภายในบริเวณศูนย์ฝึกอบรมที่ 1 (แพร่) อำเภอเมือง จังหวัดแพร่ หรือบริเวณโรงเรียนการป่าไม้ (เดิม)

ประวัติ

พระพุทธวิชิตมารประทานสันติสุขสวัสดีชินสีห์ธรรมบพิตร สร้างขึ้นสมัยเจ้าหลวงเทพวงศ์ลิ้นตอง เจ้าครองนครแพร่ องค์ที่ 19 (พ.ศ. 2361 - 2375) เดิมเป็นพระพุทธรูปปูนขาว ประทับอยู่กับพื้นดิน หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ลักษณะสำคัญคือ "เศียรขาด" ชาวบ้านจึงเรียกกันทั่วไปว่า "หลวงพ่อหัวกุด" สร้างขึ้นเพื่อให้นักโทษได้กราบบูชาก่อนถูกตัดหัวประหารชีวิต เนื่องจากที่ตั้งขององค์พระนี้ คือบริเวณประตูมารหรือประตูผี ประตูด้านทิศตะวันตกของกำแพงเมืองแพร่ เป็นเขตป่าช้าเก่าและใช้สถานที่ประหารชีวิตนักโทษในสมัยโบราณ ต่อมาสถานที่นี้ถูกใช้เป็นที่ตั้งของโรงเรียนป่าไม้ กรมป่าไม้ และศูนย์ฝึกอบรมของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ตามลำดับ หลวงพ่อหัวกุดจึงเป็นที่เคารพบูชาของอาจารย์และศิษย์โรงเรียนป่าไม้แพร่ไปด้วย

หลวงพ่อหัวกุดได้รับการบูรณะครั้งใหญ่เมื่อ พ.ศ. 2514 โดยคณะอาจารย์และสมาคมศิษย์เก่าป่าไม้แพร่ ภายใต้การนำของนายรัตน์ พนมขวัญ อดีตผู้อำนวยการโรงเรียนป่าไม้และอดีตวุฒิสมาชิกจังหวัดแพร่ ร่วมกับข้าราชการ พ่อค้า ประชาชนจังหวัดแพร่ ดำเนินการบูรณะโดยการยกองค์หลวงพ่อที่ประทับอยู่กับพื้นดินขึ้นประดิษฐานบนวิหารจตุรมุข ห่างจากที่ตั้งองค์พระเดิมออกมาด้านหลังประมาณ 10 เมตร วางศิลาฤกษ์วันที่ 21 มกราคม 2514 และทำการซ่อมแซมใหม่ทั้งองค์ในรูปแบบศิลปะสุโขทัยดังที่เห็นในปัจจุบัน เสร็จแล้วได้รับประทานนามจากสมเด็จพระอริยวงศาคตญาน สมเด็จพระสังฆราชเจ้า วัดมกุฏกษัตริยาราม เมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2514 เป็น "พระพุทธวิชิตมารประทานสันติสุขสวัสดีชินสีห์มหาบพิตร" หรือเรียกโดยทั่วไปว่า "หลวงพ่อวิชิตมาร"

หลวงพ่อวิชิตมารเป็นที่เคารพบูชาเชื่อถือในความศักดิ์ของประชาชนจังหวัดแพร่ มีการจัดงาน "วันไหว้หลวงพ่อ" ในวันที่ 21 มกราคม เป็นประเพณีทุกปี จัดสร้างวัตถุมงคลเหรียญและพระบูชามาแล้ว 3 รุ่น โดยรุ่นที่ 1 สร้างปี พ.ศ. 2516 รุ่นที่ 2 พ.ศ. 2536 และรุ่นที่ 3 พ.ศ. 2545