พระยามนูสารบัญชา (อัมพร จารุประกร)
พระยามนูสารบัญชา นามเดิม อัมพร เกิดเมื่อ พ.ศ ๒๔๒๓ สันนิษฐานว่าสืบเชื้อสายมาจากสกุลหนึ่งในสกุลเจ้าเมืองมลายูที่ส่งลูกหลานเข้ามาศึกษาเล่าเรียนในบางกอก
ประวัติการรับราชการ
เริ่มรับราชการในกระทรวงยุติธรรม และศึกษากฎหมายในโรงเรียนกฎหมายของกระทรวงยุติธรรม ซึ่งก่อตั้งโดยมหาอำมาตย์เอก มหาเสวกเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ โดยสำเร็จเป็นเนติบัณฑิตไทยในปี พ.ศ. ๒๔๔๘ เมื่ออายุได้ ๒๕ ปี จึงได้รับราชการในตำแหน่งผู้พิพากษาในกระทรวงยุติธรรมเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๔๙
ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ ดังนี้
พ.ศ. ๒๔๔๙ หลวงพฤฒิสารประสิทธิ์
พ.ศ. ๒๔๖๒ พระสารธรรมวินิจฉัย
พ.ศ. ๒๔๗๐ พระยามนูสารบัญชา
เคยมีหนังสือกราบบังคมทูลลาออกจากราชการครั้งหนึ่งในปี พ.ศ. ๒๔๕๓ โดยเป็นการลาออกตามกรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ จากคดีพญาระกา
หนังสือกราบบังคมทูลลาออก ลงวันที่ ๒ มิถุนายน ร.ศ. ๑๒๙ แสดงรายนามผู้ลงชื่อลาออก ได้แก่ พระยาจักรปาณีศรีศีลปริสุทธิ์, ขุนหลวงพระยาไกรสี, พระยาธนกิจรักษา, พระยามนูสารสาสตร์บัญชา, หลวงนรนิติบัญชาการ, หลวงสุธรรมานุวัตร, หลวงประไพพิทยาคุณ, หลวงประดิษฐ์พิจารณการ, หลวงภักดีวินิจฉัย, หลวงไพจิตรสัตยาดุล, หลวงนิติธรรมพิทักษ์, หลวงปริพนธพจนพิสุทธิ์, หลวงพิศัลย์สารนิติ, หลวงธรารักษ์มนตรี, หลวงอำไพพิจารณกิจ, นายบุญช่วย, หลวงวิศาลวินิจฉัย, พระยาธรรมสารเวทย์, พระยามนูเนตรบรรหาร, พระอนุบุตรศาสตราคม, หลวงศรีสัตยารักษ์, หลวงวิไชยนิตินาท, หลวงสกลสัตยากร, หลวงอาทรคดีราษฎร, นายชม, หลวงอภิบาลประเพณี, หลวงพฤฒิสารประสิทธิ์ และหลวงฤชาประมวญ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระมหากรุณาพระราชทานอภัยให้กลับเข้ารับราชการในภายหลัง
ลาออกจากราชการในปี พ.ศ. ๒๔๗๕ โดยตำแหน่งราชการตำแหน่งสุดท้าย คือผู้พิพากษาศาลฏีกา
ประวัติ
เดิมนับถือศาสนาอิสลาม แต่เมื่อสอบเนติบัณฑิตไทยได้ จึงเปลี่ยนมานับถือศาสนาพุทธ เพื่อเข้าพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยาและรับราชการเป็นผู้พิพากษา
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๖ ได้รับพระราชทานนามสกุล จารุประกร เนื่องจากอยู่ในสกุลช่างชุบ และมีร้านชื่อ นาถาจารุประกร (น.ถ.จ.ก.) ตั้งอยู่ในย่านถนนตีทอง ใกล้กับวัดราชบพิตรสถิตมหาสีมาราม ซึ่งผลิตทั้งทอง เหรียญพระ เช่น เหรียญหลวงพ่อโต พ.ศ. ๒๔๖๑ และเหรียญพระแก้วมรกตที่ระลึกในวาระสมโภชพระนครครบ ๑๕๐ ปี ในปี พ.ศ. ๒๔๗๕
สมรสกับนางสุ่น สารธรรมวินิจฉัย (บุตร คุณนางฮวย อัษรมัติ) มีบุตร-ธิดา อย่างน้อย ๓ คน ภายหลังภริยาคนแรกถึงแก่กรรม จึงสมรสกับ ประไพ (สกุลเดิม แว่นสุวรรณ) บุตรนายกรและนางเฮียง แว่นสุวรรณ บ้านบางปลาม้า มีบุตร-ธิดา รวม ๑๐ คน
ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ ๒๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๐๔ สิริอายุได้ ๘๑ ปี
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
๑๓ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๓ เหรียญดุษฎีมาลาเงิน เข็มศิลปวิทยา
อ้างอิง
- พระดุลยกรณ์พิทารณ์. ราชทินนามผู้พิพากษา. หน้า ๑๕. ๒๑ มีนาคม ๒๔๙๗
- พระดุลยกรณ์พิทารณ์. ราชทินนามผู้พิพากษา. หน้า ๒๙. ๒๑ มีนาคม ๒๔๙๗
- พระดุลยกรณ์พิทารณ์. ราชทินนามผู้พิพากษา. หน้า ๔๐. ๒๑ มีนาคม ๒๔๙๗
- ราม วชิราวุธ. ประวัติต้นรัชกาลที่ ๖ หน้า ๓๒๓. มกราคม ๒๕๕๗
- หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, ร.๕ ย.๒ เอกสารกระทรวงยุติธรรม รัชกาลที่ ๕ เรื่องกรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ และข้าราชการกระทรวงยุติธรรมลาออก
- ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๐ ภาค ๑ หน้า ๘๓๓ - ๘๔๒ ประกาศเมื่อวันที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๕๖
- แล่ม จันท์พิศาโล. ยอดนิยมจากคมเลนส์ ตอนที่ ๔๑. ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๖
- พิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว. เหรียญพระแก้วมรกตในการสมโภชพระนคร 150 ปี. ๒๕๖๐
- อำมาตย์ตรี พระสารธรรมวินิจฉัย (อัมพร จารุประกร ผู้พิพากษาศาลพระราชอาญา) กับ นางสุ่น สารธรรมวินิจฉัย พิมพ์ในการกุศลปลงศพ คุณนางฮวย อัษรมัติ ผู้เปนมารดาของนางสุ่น สารธรรมวินิจฉัย. อนุปุพพิกถา เทศนาของสมเด็จพระสังฆราช (สา) วัดราชประดิษฐ์ 5 กัณฑ์. พ.ศ. ๒๔๖๓