พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี)
พระตำรวจเอก พระยาอนุชิตชาญไชย นามเดิม สาย สกุลสิงหเสนี เป็นขุนนางชาวสยาม ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น องคมนตรี รัฐมนตรีและสมุหพระตำรวจในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระตำรวจเอก พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี) ป.ช., ป.ม., ท.จ.ว., จ.ป.ร.2, ว.ป.ร.3 | |
---|---|
สมุหพระตำรวจ | |
ดำรงตำแหน่ง 27 ธันวาคม พ.ศ. 2453 – 1 เมษายน พ.ศ. 2456 | |
กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว |
ก่อนหน้า | ไม่มี |
ถัดไป | เจ้าพระยาราชศุภมิตร (อ๊อด ศุภมิตร) |
ข้อมูลส่วนบุคคล | |
เกิด | 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2398 |
เสียชีวิต | 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2463 (64 ปี) |
บิดา | พระยาเพ็ชรชฎา (ดิศ สิงหเสนี) |
มารดา | คุณหญิงนุ่ม |
คู่สมรส | คุณหญิงเชย อนุชิตชาญไชย |
ศาสนา | พุทธ |
ประวัติ
พระยาอนุชิตชาญไชย มีนามเดิมว่า สาย เกิดเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2398 ปีเถาะ เป็นบุตรชายคนที่ 2 ของพระยาเพ็ชรชฎา (ดิศ สิงหเสนี) กับคุณหญิงนุ่ม ต.จ. ได้ศึกษาเล่าเรียนจากบิดา ต่อมาบรรพชาในสำนักสมเด็จพระวันรัตน์ (ทับ พุทฺธสิริ) วัดโสมนัสราชวรวิหาร หลังจากลาสิกขาบท ได้เข้ารับราชการเป็นทหารมหาดเล็กในปี พ.ศ. 2413
ในปี พ.ศ. 2419 ได้สมรสกับนางสาวเชย (บุตรีพระยาอนุชิตชาญไชย (พึ่ง สุวรรณทัต) และคุณหญิงเกสร)
พ.ศ. 2445 ได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นผู้บัญชาการกองทัพไปปราบกบฏเงี้ยวเมืองแพร่ที่นครลำปาง
เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้ท่านได้เข้าพิธีถือน้ำและรับแต่งตั้งเป็นองคมนตรี ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2453 ต่อมาในวันที่ 27 ธันวาคม โปรดให้ยกกรมพระตำรวจรวมเข้าอยู่ในกระทรวงวัง แล้วโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งท่านซึ่งเป็นจางวางกรมพระตำรวจขวาให้เป็นสมุหพระตำรวจเป็นคนแรก
พระยาอนุชิตชาญไชย ถึงแก่อนิจกรรมด้วยอหิวาตกโรค เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2463 ได้รับพระราชทานโกศแปดเหลี่ยมประกอบศพ ตั้งบนแว่นฟ้า 2 ฟ้า ฉัตรเบญจา 4 คัน แล้วรับพระราชทานเพลิงศพพร้อมกับคุณหญิงเชย อนุชิตชาญไชย เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2465 ณ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร
ลำดับบรรดาศักดิ์
- พ.ศ. 2416 เป็นนายสรพลเรืองเดช จ่านายสิบทหารราบ กองร้อยที่ 4
- พ.ศ. 2426 เลื่อนเป็นจมื่นไชยาภรณ์ ปลัดกรมพระตำรวจใหญ่ขวา ถือศักดินา 800
- 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2432 เลื่อนเป็นพระราชวรินทร์ เจ้ากรมพระตำรวจนอกขวา ถือ ศักดินา 1600 (ในการนี้โปรดเกล้าฯ พระราชทาน คนโททองคำ และ กาทองคำ เป็นเครื่องยศ)
- 20 เมษายน พ.ศ. 2436 เลื่อนเป็นพระพิเรนทรเทพ เจ้ากรมพระตำรวจใหญ่ซ้าย ถือศักดินา 2,000
- 18 ตุลาคม พ.ศ. 2437 เลื่อนเป็นพระยามหามนตรีศรีองครักษสมุห เจ้ากรมพระตำรวจในขวา ถือศักดินา 2,000
- 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2443 เลื่อนเป็นพระยาอนุชิตชาญไชย จางวางกรมพระตำรวจขวา ถือศักดินา 3,000
ยศ
นายพลตรี นายหมวดตรี พระยาอนุชิตชาญไชย | |
---|---|
รับใช้ | กองทัพบสยาม กองเสือป่า |
ชั้นยศ | พลตรี นายหมวดตรี |
ยศตำรวจหลวง
- พระตำรวจเอก
ยศทหาร
- นายพันตรี
- นายพันโท
- นายพันเอก
- นายพลจัตวา
- นายพลตรี
ยศเสือป่า
- นายหมู่ตรี
- 26 ธันวาคม พ.ศ. 2457 - นายหมวดตรี
ครอบครัว
พระยาอนุชิตชาญไชยมีบุตรธิดารวม 10 คน โดยมีบุตรธิดากับคุณหญิงเชยรวม 3 คน ได้แก่
- คุณหญิงสำลี ยมาภัยพงศ์พิพัฒน์ ภริยาพระยายมาภัยพงศ์พิพัฒน์ (เชย ยมาภัย)
- นางสาวสำรวล สิงหเสนี
- จางวางโท พระยาบุรีนวราษฐ์ (ชวน สิงหเสนี) (3 สิงหาคม 2428 - 7 กุมภาพันธ์ 2468)
มีบุตรธิดากับนางน้อม (สกุลเดิม สุวรรณทัต) 4 คน ได้แก่
- นายชิต สิงหเสนี สมรสกับนางชูเชื้อ (นามเดิม วลี กฤษณามระ)
- คุณหญิงอนงค์ สิริราชไมตรี ภริยาหลวงสิริราชไมตรี (จรูญ สิงหเสนี)
- นายสนาน สิงหเสนี สมรสกับนางไพจิตร
- นางเสนาะ สิงหเสนี สมรสกับนายอาชว กุญชร ณ อยุธยา
มีบุตรกับหม่อมราชวงศ์จิ๋ว ทินกร 2 คน ได้แก่
- นายอรุณ สิงหเสนี
- นายสมุน สิงหเสนี สมรสกับ นางอรุณ (สกุลเดิม วิระพานิช)
มีบุตรกับหม่อมหลวงเจิม พนมวัน 1 คน คือ
- นาวาอากาศตรี หลวงถกลนภากาศ (มนต์ สิงหเสนี) สมรสกับหม่อมหลวงสอิ้ง (สกุลเดิม นพวงศ์)
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พ.ศ. 2443 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
- พ.ศ. 2444 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
- พ.ศ. 2441 – เหรียญปราบฮ่อ (ร.ป.ฮ.)
- พ.ศ. 2445 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 3 (จ.ป.ร.3)
- พ.ศ. 2446 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)
- พ.ศ. 2453 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)
- พ.ศ. 2444 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
- พ.ศ. 2446 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการในพระองค์ (ร.ด.ม.(พ))
- พ.ศ. 2430 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- พระบรมราชโองการ พระราชดำรัสในการเปิดประชุมรัฐมนตรีสภา (หน้า 372)
- "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30 (35): 379. 26 พฤศจิกายน ร.ศ. 112. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม พ.ศ. 2562. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - ลำดับสายสกุลสิงหเสนี
- ราชกิจจานุเบกษา, บัญชีพระนามและนามองคมนตรี ที่พระราชทานสัญญาบัตรแล้ว, เล่ม 27, ตอน 0 ง, 1 มกราคม ร.ศ. 129, หน้า 2,273-4
- "พระบรมราชโองการ ประกาศ ยกกรมพระตำรวจรวมเข้าอยู่ในกระทรวงวัง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27 (ก): 94–95. 1 มกราคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 24 พฤษภาคม 2561. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - "ตั้งตำแหน่งสมุหพระตำรวจ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27: 2272. 1 มกราคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 25 พฤษภาคม 2561. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม 37, 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2463, หน้า 355
- ราชกิจจานุเบกษา, เสด็จพระราชดำเนิรพระราชทานเพลิงศพ พระตำรวจเอก นายพลตรี พระยาอนุชิตชาญไชย และคุณหญิง (เชย) อนุชิตชาญไชย ณ เมรุ วัดเทพศิรินทราวาส, เล่ม 39, 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2465, หน้า 2583
- พระราชทานสัญญาบัตร ตั้งตำแหน่ง (หน้า 245 ลำดับที่ 158)
- พระราชทานสัญญาบัตรไปเมืองนครเชียงใหม่
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 10, ตอน 4, 23 เมษายน ร.ศ. 112, หน้า 26
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 11, ตอน 30, 21 ตุลาคม ร.ศ. 113, หน้า 229
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง, เล่ม 17, 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2443, หน้า 502
- พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
- พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
- พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
- ประกาศเลื่อนยศนายเสือป่าพิเศษ
- ประชุมพงศาวดารภาคที่ 67 จดหมายเหตุเกี่ยวกับเขมรและญวนในรัชกาลที่ 3 ตอนที่ 1, 29 เมษายน พ.ศ. 2502, หน้า (1). [พิมพ์เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงสำลี ยมาภัยพงศ์พิพัฒน์]
- "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 42 (0 ง): 3530. 21 กุมภาพันธ์ 2468. สืบค้นเมื่อ 28 พฤษภาคม 2561. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - วิถีแห่งเต๋า : ที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพคุณหญิงสิริราชไมตรี จ.จ. (อนงค์ สิงหเสนี)
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายน่า แล ฝ่ายใน, เล่ม 18, 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2443, หน้า 500
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์, เล่ม 18, 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2444, หน้า 873
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญปราบฮ่อ, เล่ม 15, ตอน 26, 25 กันยายน พ.ศ. 2441, หน้า 282
- พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์
- พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม 27, หน้า 2418
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม 18, 29 กันยายน พ.ศ. 2444, หน้า 437
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม 20, 4 ตุลาคม พ.ศ. 2446, หน้า 445
- พระราชทานบำเหน็จความชอบแม่ทัพนายกอง และเจ้านครหลวงพระบางทูลลา (หน้า 263)
- บรรณานุกรม
- ประวัติพระตำรวจเอก นายพลตรี พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี) ; ตำราขนมหวานของร้าน "สุริยา". กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2518. 98 หน้า. [พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ นายสมุน สิงหเสนี]
ก่อนหน้า | พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี) | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
ไม่มี | สมุหพระตำรวจ (27 ธันวาคม พ.ศ. 2453 – 1 เมษายน พ.ศ. 2456) | เจ้าพระยาราชศุภมิตร (อ๊อด ศุภมิตร) |