พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์ (14 ธันวาคม พ.ศ. 2313 — 23 สิงหาคม พ.ศ. 2368) มีพระนามเดิมว่า ปาน เป็นพระโอรสพระองค์ใหญ่ในสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ กับพระชายาทองอยู่ ประสูติในสมัยกรุงธนบุรี เมื่อวันจันทร์ เดือนอ้าย แรม 1 ค่ำ ปีขาล ตรงกับวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2313

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์
พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชั้นโท
ภรรยา	เจ้าหญิงมะเดื่อ หม่อมทองสุก
พระบุตร	4 องค์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์
พระมารดา	พระชายาทองอยู่
ประสูติ	14 ธันวาคม พ.ศ. 2313
สิ้นพระชนม์	23 สิงหาคม พ.ศ. 2368 (54 ปี)

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์ มีพระโสทรภราดา และพระโสทรภคินี 5 พระองค์ คือ

1. พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากระจับ
2. พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี (พระนามเดิม บัว)
3. พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหลวงเสนีบริรักษ์ (พระนามเดิม แตง) ต้นราชสกุลเสนีวงศ์
4. พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปฐมวงศ์
5. พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจงกล

ในรัชกาลที่ 1 ทรงได้รับโปรดเกล้าสถาปนาเป็น "กรมหมื่นนราเทเวศร์" เมื่อปี พ.ศ. 2350 สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 3 เมื่อวันอาทิตย์ เดือน 10 แรม 13 ค่ำ ปีมะเมีย ตรงกับวันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2368 สิริพระชันษาได้ 56 ปี เป็นต้นราชสกุลปาลกะวงศ์

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์ อภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงมะเดื่อ (พระราชธิดาในสมเด็จพระมหาอุปราช เจ้าฟ้ากรมขุนอินทรพิทักษ์) มีพระโอรสและพระธิดา 3 องค์ คือ

1. หม่อมเจ้าเศรษฐ ปาลกะวงศ์ มีโอรสธิดา คือ
   1. หม่อมราชวงศ์หญิงฤทธิ์ ปาลกะวงศ์
   2. หม่อมราชวงศ์หญิงเสาวรส นพวงศ์ หม่อมในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาส
   3. หม่อมราชวงศ์หญิงนารี ปาลกะวงศ์
   4. หม่อมราชวงศ์หญิงกินรี ปาลกะวงศ์
   5. หม่อมราชวงศ์คม ปาลกะวงศ์
   6. หม่อมราชวงศ์อุดม ปาลกะวงศ์
2. หม่อมเจ้าจักรจั่น ปาลกะวงศ์ เสกสมรสกับพระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง และมีหม่อมอีก 1 คน ไม่ปรากฏนาม มีโอรสธิดา คือ
   1. หม่อมราชวงศ์เถาะ ปาลกะวงศ์
   2. หม่อมราชวงศ์หญิงปลีก ปาลกะวงศ์ พระองค์หญิงยี่เข่งเป็นพระมารดา
3. หม่อมเจ้าหญิง (ไม่ปรากฏพระนาม)

และมีพระโอรสอีก 1 องค์ ที่ประสูติแต่หม่อมทองสุก คือ

1. หม่อมเจ้าพระสังวรวรประสาธน์ (หม่อมเจ้าเล็ก ปาลกะวงศ์)

และนอกจากนี้กรมหมื่นนราเทเวศร์ยังทรงมีพระโอรสและพระธิดาอีกป็นจำนวนมากที่ไม่ทราบหม่อมมารดา ตัวอย่างเช่น

1. หม่อมเจ้าจุ้ย ปาลกะวงศ์ มีโอรส คือ
   1. หม่อมราชวงศ์สุหร่าย ปาลกะวงศ์ มีธิดา คือ
      1. หม่อมหลวงผาด จักรพันธ์ หม่อมในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระจักรพรรดิพงศ์
   2. หม่อมราชวงศ์แผน ปาลกะวงศ์ มีธิดา คือ
      1. หม่อมหลวงจวง ปาลกะวงศ์
2. หม่อมเจ้านิ่ม ปาลกะวงศ์ เสกสมรสกับหม่อมฟัก ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา และหม่อมอัญชัน ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา มีโอรสธิดา คือ
   1. หม่อมราชวงศ์หญิงแสง ปาลกะวงศ์ ในหม่อมฟัก ถวายตัวเป็นเจ้าจอมพระสนมในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชธิดา 2 พระองค์
   2. หม่อมราชวงศ์เนตร ปาลกะวงศ์ ในหม่อมอัญชัน สมรสกับ 1.หม่อมราชวงศ์หญิงละม่อม ปาลกะวงศ์ 2.หม่อมราชวงศ์หญิงมณฑา ปาลกะวงศ์ 3.เผลอ ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา 4.หงิม ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา มีบุตรธิดา คือ
      1. หม่อมหลวงนวม ปาลกะวงศ์ หม่อมราชวงศ์หญิงละม่อมเป็นมารดา ถวายตัวเป็นพระสนมในกรมพระราชวังบวรวิชัยชาญ มีพระโอรส 1 พระองค์
      2. หม่อมหลวงตาบ ปาลกะวงศ์ หม่อมราชวงศ์หญิงละม่อมเป็นมารดา
      3. หม่อมหลวงพลอย ปาลกะวงศ์ (พันตรี หลวงสรรพยุธนารักษ์) หม่อมราชวงศ์หญิงละม่อมเป็นมารดา
      4. หม่อมหลวงแหวน ปาลกะวงศ์ หม่อมราชวงศ์หญิงละม่อมเป็นมารดา
      5. หม่อมหลวงนารถ ปาลกะวงศ์ หม่อมราชวงศ์หญิงมณฑาเป็นมารดา
      6. หม่อมหลวงพงศ์ ปาลกะวงศ์ เผลอเป็นมารดา
      7. หม่อมหลวงบัว ปาลกะวงศ์ เผลอเป็นมารดา
      8. หม่อมหลวงเชื้อ ปาลกะวงศ์ เผลอเป็นมารดา
      9. หม่อมหลวงผาด ปาลกะวงศ์ เผลอเป็นมารดา
      10. หม่อมหลวงชั้น ปาลกะวงศ์ (รองอำมาตย์โท ขุนวิบูลย์นรารักษ์) เผลอเป็นมารดา
      11. หม่อมหลวงญาติ ปาลกะวงศ์ เผลอเป็นมารดา
      12. หม่อมหลวงลืม ปาลกะวงศ์ เผลอเป็นมารดา
      13. หม่อมหลวงพันธ์ ปาลกะวงศ์ หงิมเป็นมารดา
      14. หม่อมหลวงสาย ปาลกะวงศ์ หงิมเป็นมารดา
      15. หม่อมหลวงพัฒน์ ปาลกะวงศ์ หงิมเป็นมารดา
3. หม่อมเจ้าฉัตร ปาลกะวงศ์ มีธิดา คือ
   1. หม่อมราชวงศ์หญิงตาบ อรุณวงศ์ หม่อมในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวรศักดาพิศาล
4. หม่อมเจ้ากระต่าย ปาลกะวงศ์ สมรสกับหม่อมกฤษณ์ ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา มีโอรส คือ
   1. หม่อมราชวงศ์มงคล ปาลกะวงศ์ สมรสกับแฉ่ง ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา มีบุตร คือ
      1. หม่อมหลวงยิ้ม ปาลกะวงศ์
5. หม่อมเจ้าฟัก ปาลกะวงศ์
6. หม่อมเจ้าน้อย ปาลกะวงศ์ มีโอรส คือ
   1. หม่อมราชวงศ์อรุณ ปาลกะวงศ์ มีบุตรคือ
      1. หม่อมหลวงโต๊ะ ปาลกะวงศ์ (หลวงพลาพาธิพิบัตร)
7. หม่อมเจ้าโสวัจ ปาลกะวงศ์ มีธิดา คือ
   1. หม่อมราชวงศ์หญิงเอี่ยม โกเมน หม่อมในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นเชฐาธิเบนทร์

พระอิสริยยศ

• 14 ธันวาคม พ.ศ. 2313 - พ.ศ. 2325 : ปาน
• พ.ศ. 2325 - พ.ศ. 2350 : พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าปาน
• พ.ศ. 2350 - 23 สิงหาคม พ.ศ. 2368 : พระเจ้าหลานเธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์
• สมัยรัชกาลที่ 4 : พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์

พงศาวลี

พงศาวลีของพระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์

8. พระยากลาโหมราชเสนา (สาย)                       4. พระอินทรรักษา (เสม)                             2. สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์                                   20. พระยาราชนิกูล (ทองคำ)               10. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก                       5. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี                             11. พระอัครชายา (หยก)                       1. พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์                                         3. พระชายาทองอยู่

อ้างอิง

1. บรรเจิด อินทุจันทร์ยง. ราชสกุลพระบรมราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : องค์การค้าของคุรุสภา, พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2539. หน้า หน้าที่. ISBN 974-005-650-8
2. กิตติพงษ์ วิโรจน์ธรรมากูร. ย้อนรอยราชสกุลวงศ์ วังหน้า-วังหลัง. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ดอกหญ้า, พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2549. หน้า หน้าที่. ISBN 974-941-204-4