พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา (เดิม หม่อมเจ้าดวงประภา; 17 มกราคม พ.ศ. 2382 – 2 เมษายน พ.ศ. 2438) เป็นพระราชธิดาพระองค์ที่ 5 ในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดามาลัย ชาววังขนานพระนามลำลองว่า "พระองค์ตุ้ย" สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงเรียกว่า "น้าตุ้ย"

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นโท
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดามาลัย
ประสูติ	17 มกราคม พ.ศ. 2382
สิ้นพระชนม์	2 เมษายน พ.ศ. 2438 (56 ปี)

พระประวัติ

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดามาลัย เมื่อวันพฤหัสบดี เดือน 3 ขึ้น 2 ค่ำ ปีจอ สัมฤทธิศก จ.ศ. 1200 ตรงกับวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2381 (ปัจจุบันคือ พ.ศ. 2482) มีพระโสทรขนิษฐา 1 พระองค์ คือ พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุดาสวรรค์

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา สิ้นพระชนม์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันอังคาร เดือน 5 ขึ้น 8 ค่ำ ปีมะแม สัปตศก จ.ศ. 1257 ตรงกับวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2438 สิริพระชันษา 56 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2438 (ปัจจุบันคือ พ.ศ. 2439)

พระกรณียกิจ

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นประธานในการแจกเบี้ยหวัดฝ่ายในฝ่ายพระบวรราชวังและบังคับบัญชาการสิทธิ์ขาดมาจนตลอดรัชสมัย ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นผู้ดูแลรักษาและบังคับบัญชาราชการฝ่ายในในพระบวรราชวัง

ผู้สำเร็จราชการวังหน้า

เมื่อปี พ.ศ. 2429 เมื่อกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ทิวงคตแล้ว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสถาปนาสยามมกุฎราชกุมาร อย่างสมเด็จหน่อพระพุทธเจ้าตามราชประเพณีเดิม จึงประกาศพระราชกฤษฎีกาเลิกตำแหน่งพระมหาอุปราชฝ่ายหน้าแต่นั้นมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริจะไม่ให้พระราชวังบวรสถานมงคลเป็นที่ร้าง จึงโปรดฯ ให้คงจัดรักษาเป็นพระราชวัง ให้มีเจ้าพนักงานรักษาหน้าที่อยู่อย่างเดิม ทรงมอบหมายการปกครองให้พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา พระราชธิดาพระองค์ใหญ่ของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสำเร็จราชการฝ่ายในทั่วไป และโปรดฯ ให้เสด็จมาประทับที่พระที่นั่งสาโรชรัตนประพาส

เมื่อพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา สิ้นพระชนม์ โปรดฯ ให้ พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุดาสวรรค์ พระโสทรขนิษฐาในพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา ทรงสำเร็จราชการฝ่ายในวังหน้าต่อมา เหมือนอย่างพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา และโปรดฯ ให้พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวงจันทร์ พระโสทรกนิษฐภคินีในกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญเสด็จขึ้นมาประทับที่พระที่นั่งบวรบริวัติมาจนตลอดรัชสมัย

พระเกียรติยศ

พระอิสริยยศ

• หม่อมเจ้าดวงประภา (5 สิงหาคม พ.ศ. 2353 – 2 เมษายน พ.ศ. 2394)
• พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา (12 เมษายน พ.ศ. 2399 – พ.ศ. 2430)
• พระเจ้าบวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา (พ.ศ. 2430 – 2 เมษายน พ.ศ. 2438)
• พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงประภา (หลังสิ้นพระชนม์)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2436 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายใน)

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน. พระเจ้าวรวงศ์เธอ (ตอนที่ ๑) (๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๒). เรียกดูเมื่อ 13 เมษายน 2556
2. กรมศิลปากร, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14. กรุงเทพฯ:สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. 2554, หน้า 229
3. "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 10 (ตอน 35): หน้า 374. 26 พฤศจิกายน 2436. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)

• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. เจ้านายพระชันษายืนในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ และหม่อมเจ้าจงจิตรถนอม ดิศกุล พระธิดา, พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2474, แก้ไขปรับปรุง พ.ศ. 2486, พ.ศ. 2530. 153 หน้า. ISBN 974-8356-98-1