พรานบูรพ์

สำหรับดาว ดู โอไรอัน

พรานบูรพ์ หรือ จวงจันทร์ จันทร์คณา (29 มีนาคม พ.ศ. 2444 - 6 มกราคม พ.ศ. 2519) นักแต่งเพลงไทย เป็นคนแรกผู้ปฏิรูปรูปแบบเพลงไทยประกอบละครร้อง จากท่วงทำนองเพลงไทยเดิมที่มีลูกเอื้อนให้มีลักษณะสากลยิ่งขึ้น อาจกล่าวว่า พรานบูรพ์คือผู้ริเริ่มเพลงไทยสากลก็ได้ มีผลงานสร้างชื่อเสียงคือ ละครร้องเรื่อง "จันทร์เจ้าขา" และ "โรสิตา"

พรานบูรพ์ (ซ้าย) ถ่ายภาพคู่กับแก้ว อัจฉริยะกุล

วัยต้น

จวงจันทร์ จันทร์คณาเป็นบุตรของหลวงราชสมบัติ (จันทน์) นายอำเภอเมือง และนางสร้อย เกิดเมื่อวันเสาร์ที่ 29 มีนาคม พ.ศ. 2444 ที่ อ.เมือง จังหวัดเพชรบุรีมีน้องสาวร่วมบิดา มารดา 1 คน คือ "นางสังวาลย์ มณิปันตี" (ถึงแก่กรรม) เนื่องจากบิดาเป็นข้าราชการ ซึ่งต้องโยกย้ายไปรับราชการตามต่างจังหวัดต่างๆ เมื่อเติบวัยที่จะเข้าศึกษาได้ บิดาได้ย้ายมาจังหวัดราชบุรี จึงได้เข้าเรียนหนังสือที่"วัดสัตนาถ" จังหวัดราชบุรี เรียนอยู่ได้ไม่นานบิดาก็ถึงแก่กรรม ขณะนั้นมีอายุได้ 7 ปี มารดาได้พากลับบ้านเดิมที่จังหวัดสุราษฎร์ธานีได้เรียนหนังสือต่อจนอายุได้ 11 ปี จึงได้เข้าเรียนต่อที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ระหว่างที่ศึกษาอยู่ที่โรงเรียนสวนกุหลาบนั้น นอกจากจะได้รับเลือกเข้าเล่นฟุตบอลในทีมโรงเรียนแล้ว ยังสามารถเล่นยูโด และไวโอลินได้ดีอีกด้วย

เมื่อจบชั้น ม.8 จากโรงเรียนสวนกุหลาบฯ ได้เข้าศึกษาต่อที่คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยโดยมีจุดมุ่งหมายที่จะเป็นนายอำเภอ แต่อาจารย์เห็นว่าตัวเล็กจะเป็นนายอำเภอคงไม่เหมาะ จึงย้ายคณะไปเรียนวิศวกรรมศาสตร์ เมื่อเรียนถึงปี 2 มารดาถึงแก่กรรม และไม่มีทุนเรียนต่อ จึงออกจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

วัยหนุ่ม

 

คณะละครจันทโรภาส

เมื่อออกจากมหาวิทยาลัย กำลังเป็นระยะที่คณะละครราตรีพัฒนา เดินทางกลับจากสหรัฐอเมริกา จึงได้เริ่มชีวิตละครด้วยการบอกบทหลังฉาก ขณะเดียวกันก็เขียนบทกวีในนาม "อำแดงขำ" เรื่องอ่านเล่นในนามปากกา "รักร้อย" และเริ่มแต่งบทละครเรื่อง "ทะแกล้วทหารสามเกลอ" ขึ้นเป็นเรื่องแรก ได้รับผลสำเร็จอย่างดี จนได้เป็นผู้แต่งบทละครและกำกับการแสดงเอง เริ่มใช้นามปากกา "พรานบูรพ์" ครั้งแรก เมื่อเขียนเรื่อง "เหยี่ยวทะเล"

จวงจันทร์ จันทร์คณาเป็นผู้ริเริ่มดัดแปลงเพลงในละครร้องที่มีลูกคู่ร้องรับ มาสู่แบบสากล เนื่องจากยุคนั้นมีลูกคู่ยืดยาดเกินควร จึงใส่เนื้อร้องเต็มหรือตัดให้กระชับแทนลูกคู่ ใช้ดนตรีคลอ และใช้เครื่องดนตรีฝรั่งบรรเลงแทนเครื่องพิณพาทย์ลาดตะโพนฉับแกระ จนเป็นที่นิยมกันมาก

เมื่อคณะละครราตรีพัฒนาระงับการแสดงเพราะเจ้าของมีภารกิจทางด้านโรงภาพยนตร์เพิ่มขึ้น จึงเข้าทำงาน น.ส.พ.ประจำกองบรรณาธิการเดลิเมล์รายวัน เขียนเรื่องสั้น เรื่องยาว และบทพากย์การ์ตูนใน "น.ส.พ.เดลิเมล์วันจันทร์"

ต่อมาได้จัดตั้งคณะละครชื่อ "ศรีโอภาส" ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น "จันทโรภาส" ละครที่ได้รับความนิยมมากที่สุด คือเรื่อง "จันทร์เจ้าขา" ซึ่งถ่ายทำเป็นภาพยนตร์ เมื่อ พ.ศ. 2499 แสดงนำโดย "เจือ จักษุรักษ์", "สายสนม นางงามเพชรบุรี" และ "น้อย จันทร์คณา"

ชีวิตส่วนตัว

จวงจันทร์ จันทร์คณาสมรสกับ"นางศรี จันทร์คณา" มีบุตรและธิดา ดังนี้

• นายจารุ จันทร์คณา (ถึงแก่กรรม)
• นางสาวจุไร จันทร์คณา (ถึงแก่กรรม)
• นางสาวจามรี จันทร์คณา
• นางสาวจริยา จันทร์คณา

และยังมีบุตรชายอีกหนึ่งคนคือ

• นายจงรัก จันทร์คณา

ที่เกิดจาก"นางเทียมน้อย เนาวโชติ"

จวงจันทร์ จันทร์คณาถึงแก่กรรม เมื่อวันที่ 6 มกราคม พ.ศ. 2519 อายุได้ 74 ปี จังหวัดนครปฐมได้ปั้นหุ่นของพรานบูรพ์จัดแสดงใน"พิพิธภัณฑ์หุ่นขี้ผึ้งไทย" ไว้เพื่อเป็นเกียรติด้วย

ผลงานบทภาพยนตร์

 

ไม่เคยรัก (2483) ประพันธ์เพลงและกำกับการแสดงโดย พรานบูรพ์

• ในสวนรัก (2481) สร้างโดย บริษัทภาพยนตร์เสียงศรีกรุง
• อ้ายค่อม (2481) สร้างโดย บริษัทภาพยนตร์เสียงศรีกรุง
• ค่ายบางระจัน (2482) สร้างโดย บริษัทภาพยนตร์เสียงศรีกรุง
• สนิมในใจ (2482) สร้างโดย บูรพาศิลป์ภาพยนตร์
• สามหัวใจ (2482) สร้างโดย บูรพาศิลป์ภาพยนตร์
• แผลเก่า (2483) สร้างโดย บูรพาศิลป์ภาพยนตร์
• ไม่เคยรัก (2483) สร้างโดย บริษัทภาพยนตร์เสียงศรีกรุง
• วังหลวงวังหลัง (2493)

ผลงานกำกับภาพยนตร์

• ไม่เคยรัก (2483)
• วังหลวงวังหลัง (2493)
• ค่ายบางระจัน (2508)

ผลงานประพันธ์เพลง

• นัดพบ
• จันทร์เจ้าขา
• กระแจะจันทร์
• อยากจะรักสักครั้ง
• กุหลาบร่วง (2476)
• กล้วยไม้ลืมดอย (2477)
• ในสวนรัก (ภาพยนตร์ ในสวนรัก 2481)
• ลอยคอ (ภาพยนตร์ ในสวนรัก 2481)
• ข้างบ้านเรือนเคียง (พรานบูรพ์ ร้อง) (ภาพยนตร์ ใครผิดใครถูก 2482)
• ขวัญของเรียม (ภาพยนตร์ แผลเก่า 2483)
• หัวใจและความรัก (ภาพยนตร์ ไม่เคยรัก 2483)
• บุปผากับภมร (ภาพยนตร์ ไม่เคยรัก 2483)
• สายสวาท (ภาพยนตร์ ไม่เคยรัก 2483)
• จันทร์เจ้าขา (ภาพยนตร์ จันทร์เจ้าขา 2499)
• นารีต้องมีผัว (ภาพยนตร์ เกาะสวาทหาดสวรรค์ 2512)
• จันทร์เจ้าขา ขับร้อง ชรินทร์ นันทนาคร/เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• กล้วยไม้ลืมดอย (2477)
• กุหลาบร่วง (2476)
• ขวัญของเรียม (2483) ขับร้อง เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• กระแจะจันทร์
• อยากจะรักสักครั้ง
• นารีต้องมีผัว (ภาพยนตร์เรื่อง เกาะสวาทหาดสวรรค์ 2512)
• จันทร์สวาท ขับร้อง ชรินทร์ นันทนาคร
• จันทร์จากฟ้า ขับร้อง เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• จันทร์ลอย ขับร้อง เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• ทะวายต็ม ขับร้อง เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• น้ำผึ้งรวง ขับร้อง เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• เคียงเรียม ขับร้อง ชรินทร์ นันทนาคร
• สั่งเรียม ขับร้อง ชรินทร์ นันทนาคร
• ช้ำ ช้ำ ขับร้อง ชรินทร์ นันทนาคร
• ต้นข้าวคอยฝน ขับร้อง ชรินทร์ นันทนาคร/เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• เดือนดวงเดืยว ขับร้อง สุเทพ วงศ์กำแหง
• หวลให้ใจหาย ขับร้อง สุเทพ วงศ์กำแหง
• คนเห็นคน ขับร้อง สุรสิทธิ์ สัตยวงศ์/เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• สูงสุดสอย ขับร้อง สุรสิทธิ์ สัตยวงศ์/เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• ฉันรักเธอ ขับร้อง สุรสิทธิ์ สัตยวงศ์/เพ็ญศรี พุ่มชูศรี
• ต้นรักดอกโศก ขับร้อง สวลี ผกาพันธุ์

แหล่งข้อมูลอื่น

• พรานบูรพ์ ศิลปินของประชาชน