ระบบขนส่งทางรางในเขตเมือง
ระบบขนส่งทางรางในเขตเมือง (อังกฤษ: urban rail transit) เป็นการขนส่งที่พัฒนามาจากระบบรางนับตั้งแต่ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 การค้นพบเครื่องจักรไอน้ำได้ถูกพัฒนาต่อเนื่องมาควบคู่กับการปฏิวัติอุตสาหกรรมในยุโรป เป็นการขนส่งที่รวดเร็วและมีบทบาทสูง สามารถเคลื่อนย้ายคน สิ่งของ ได้อย่างรวดเร็ว ปริมาณมาก และมีค่าใช้จ่ายต่ำ
ประเภท
ระบบขนส่งมวลชนเร็ว
ระบบขนส่งมวลชนเร็ว (อังกฤษ: rapid transit) หรือที่มักเรียกว่า รถไฟฟ้า รถไฟใต้ดิน เมโทร มักจะมีในเมืองใหญ่ที่สำคัญทั่วโลก รถไฟใต้ดินที่เก่าแก่ที่สุดในโลกอยู่ที่กรุงลอนดอน เปิดใช้เมื่อ พ.ศ. 2406 ปัจจุบันมีเมืองทั้งหมด 162 เมืองที่มีรถไฟใต้ดิน
รถไฟรางเบา
รถไฟรางเบา รถไฟฟ้ารางเบา หรือ ไลท์เรล (อังกฤษ: light rail) เป็นระบบขนส่งมวลชนความเร็วสูงที่ให้บริการแถบชานเมือง ขับเคลื่อนโดยใช้ล้อเหล็ก ซึ่งจะวิ่งในรางฝั่งขวา และตู้โดยสารที่ใช้จะเท่ากับหรือมากกว่า 1 ตู้ก็ได้
รถไฟรางเบา มักถูกจัดให้คล้ายกับรถราง
รถราง
รถราง (อังกฤษ: tram) ยังมีบางส่วนใช้ดีเซลอยู่ ในปัจจุบันนิยมนับรถรางเป็นประเภทหนึ่งของรถไฟรางเบาด้วย
ในอดีตประเทศไทยก็เคยมีการใช้รถรางครั้งแรกเมื่อ 22 กันยายน พ.ศ. 2431 เมื่อเริ่มแรกใช้กำลังม้าลากรถไปตามราง ภายหลังเปลี่ยนมาใช้กำลังไฟฟ้าเมื่อ เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2437 และจนถึงปี พ.ศ. 2511 ได้ยกเลิกการเดินรถทุกเส้นทางอย่างถาวร
คำว่า "รถราง" ในภาษาไทยปัจจุบัน ถูกใช้ในความหมายของ รถชมเมืองที่วิ่งโดยไม่ใช้ราง แต่ด้วยล้ออีกด้วย
รถไฟรางเดี่ยว
รถไฟรางเดี่ยว หรือ โมโนเรล (อังกฤษ: monorail) เป็นระบบขนส่งทางรางชนิดหนึ่ง ต่างจากระบบเดิมแทนที่จะมีราวเหล็กสองราวประกอบเป็นราง กลับมีลักษณะเป็นราวเหล็กเส้นเดียวให้รถวิ่งผ่าน คำว่าโมโนเรลมีมาตั้งแต่ พ.ศ. 2440 โดยออยเกน ลังเกน (Eugen Langen) วิศวกรชาวเยอรมัน โดยสมาสคำว่า mono-เดี่ยว และ rail-ราวเหล็กสำหรับประกอบรางรถไฟ เข้าด้วยกัน
รถที่ใช้กับโมโนเรล จะวิ่งบนทางที่มีขนาดแคบกว่าตัวรถโดยอาจมีครีบสำหรับกอดรัดให้ตัวรถติดกับทางไว้ก็ได้ นิยมใช้เป็นระบบขนส่งมวลชนขนาดกลาง จำนวนคนไม่มาก ต่างจากระบบรถไฟฟ้ารางหนัก (heavy rail) ซึ่งขนส่งคนได้ในปริมาณที่มากกว่า
ระบบขนส่งผู้โดยสาร
ระบบขนส่งผู้โดยสาร (อังกฤษ: people mover) หรือ ระบบขนส่งผู้โดยสารอัตโนมัติ (อังกฤษ: automated people mover, APM) เป็นระบบขนส่งมวลชนแบบนำทางอัตโนมัติที่มีขนาดเล็ก มักใช้เพื่อขนส่งผู้โดยสารในพื้นที่จำกัด เช่น สนามบิน สวนสนุก หรือย่านใจกลางเมือง
รถไฟชานเมือง
รถไฟชานเมือง หรือ รถไฟฟ้าชานเมือง (อังกฤษ: commuter rail) เป็นรถไฟโดยสารที่ให้บริการระหว่างใจกลางเมือง ไปจนถึงชานเมืองที่มีระยะไม่เกิน 15 กิโลเมตร หรือ 10 ไมล์ หรือเป็นเมืองที่มีผู้คนเข้ามาทำงานในใจกลางเมืองมาก โดยรถไฟจะวิ่งตามกำหนดเวลา มีความเร็วสูงสุดตั้งแต่ 50 ไปจนถึง 200 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
การรถไฟแห่งประเทศไทย ได้ให้ความหมายของรถไฟชานเมือง ว่า เป็นขบวนรถที่จัดเดินเพื่อให้บริการแก่ผู้โดยสารในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล รัศมีไม่เกิน 160 กม. เพื่อใช้เดินทางไปทำงาน ศึกษาเล่าเรียน และติดต่อค้าขาย หยุดทุก ๆ สถานี ป้ายหยุดรถ ที่หยุดรถ
อ้างอิง
- London, England, United Kingdom" 2006-11-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน National Geographic
- . US government. 2008. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2007-10-22. สืบค้นเมื่อ 2008-02-14.
- Light Rail Transit Association LRTA 2016-06-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน What is Light Rail? – Retrieved on 2009-07-06
- "Glossary". Rail System Plan. Iowa Department of Transportation. 2008. สืบค้นเมื่อ 2008-02-14.
- . Online Publications and Databases. American Public Transportation Association. 2008. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2007-09-27. สืบค้นเมื่อ 2008-02-14.
- . Online Publications and Databases. International Association of Public Transport. 2012. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2007-09-27. สืบค้นเมื่อ 2012-12-11.
- ↑ เพิ่มศักดิ์ วรรลยางกูล. "ประวัติรถราง". เมืองไทยในอดีต. พระนคร : วัฒนาพานิช, 2503.
- . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2010-09-17. สืบค้นเมื่อ 2014-01-15.
- "Etymology Online entry for monorail". Etymonline.com. สืบค้นเมื่อ 2010-09-11.
- "Monorail Society, What is a monorail?". Monorails.org. สืบค้นเมื่อ 2010-09-11.
แหล่งข้อมูลอื่น
- Urbanrail.net