วัดเขาแก้ววรวิหาร

วัดเขาแก้ววรวิหาร เป็นพระอารามหลวงชั้นตรีชนิดวรวิหาร สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลต้นตาล อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี

วัดเขาแก้ววรวิหาร
ชื่อสามัญ	วัดเขาแก้ววรวิหาร, วัดคีรีรัตนาราม
ที่ตั้ง	ตำบลต้นตาล อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
ประเภท	พระอารามหลวงชั้นตรีชนิดวรวิหาร
นิกาย	มหานิกาย
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ประวัติ

วัดเขาแก้ววรวิหารเดิมเป็นวัดราษฎร์สร้างเมื่อ พ.ศ. 2171 ในรัชสมัยพระเจ้าทรงธรรม ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จไปนมัสการพระพุทธบาทสระบุรีและจะเสด็จนมัสการพระพุทธฉายด้วย จึงทรงแวะพักไพร่พลขบวนราบที่พลับพลาที่หินลาดวัดเขาแก้ว ทรงเห็นว่าบริเวณนี้มีชัยภูมิที่เหมาะสม เพราะตั้งอยู่ภูเขาเล็ก ๆ แวดล้อมด้วยธรรมชาติที่งดงามเป็นที่สงบ เหมาะสำหรับการบำเพ็ญสมณธรรม พระองค์จึงทรงรับสั่งให้เจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร) เป็นแม่กองควบคุมการก่อสร้าง โดยได้จัดการให้พนักงานนำเครื่องบนและสิ่งก่อสร้างจากกรุงเทพมาบูรณปฏิสังขรณ์พระอุโบสถ ปรับปรุงขยายให้ใหญ่กว่าของเดิม ก่อกำแพงรอบพระอุโบสถขึ้นใหม่ สร้างกุฏิไว้ด้านทิศเหนือของพระเจดีย์ รวมถึงรบูรณะองค์พระเจดีย์ และทรงสถาปนาวัดเขาแก้วขึ้นเป็นพระอารามหลวงพระราชทานนามว่า วัดคีรีรัตนาราม ต่อมาสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรสทรงเห็นว่าชื่อวัดคีรีรัตนรามเป็นคำมคธ จึงเปลี่ยนเป็นคำไทยว่า "วัดเขาแก้ว"

เสนาสนะ

องค์เจดีย์สีขาวโดดเด่นอยู่บนเขา มีรูปลักษณะทรงไทย 5 ยอด ในอดีตบริเวณหน้าวัดเคยเป็นพลับพลาที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในคราวเสด็จประพาสหัวเมือง บันไดทางขึ้นเป็นบันไดนาคหันเศียรกลับ ราวบันไดคือลำตัวนาคประดับกระจกสีสวยงาม มีสิงห์ยืนอยู่เหนือซุ้มประตู และทวารบาลเป็นรูปทหารแต่งเครื่องแบบอย่างตะวันตก เจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุและพระธาตุของพระสาวก ลักษณะเป็นเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง สูงราว 34 เมตร เหนือขึ้นไปที่บัลลังก์เป็นบัวกลุ่ม รอบองค์เจดีย์ทำเป็นซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปหินปางต่าง ๆ ในอดีตจะมีทั้งสีดำ สีขาว และสีเขียว หากปัจจุบันทำเป็นสีเหลืองทอง มีเพียง 1 องค์ที่ยังคงเป็นสีดำ ต่ำลงมามีเจดีย์บริวารล้อมรอบทั้งสี่ทิศ อีกทั้งระหว่างเจดีย์องค์ใหญ่และหอระฆังมี เจดีย์ปรางค์ห้ายอดองค์เล็ก ประดิษฐานพระพุทธบาทจำลองและพระพุทธรูปทรงเครื่อง ด้านทิศตะวันออกประดิษฐาน พระพุทธรูปปางป่าเลไลย์และด้านทิศตะวันตกประดิษฐานพระพุทธรูปปางห้ามญาติ

พระอุโบสถ ตามทะเบียนวัดของทางราชการแจ้งว่าอุโบสถวัดนี้ ผูกพัทธสีมาเมื่อวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2312 เป็นทรงไทยก่ออิฐ ถือปูน หลังคาซ้อน 2 ชั้น มุขลด 1 ขั้น ทั้งด้านหน้าและด้านหลังเป็นมุขโถงพื้นปูอิฐหน้าวัว พื้นในพระอุโบสถปูด้วยหินอ่อน เครื่องบนเป็นเครื่องไม้มุงกระเบื้องติดช่อฟ้า ดินเผา บริเวณพัทธสีมา กว้าง 14 เมตร ยาว 23 เมตร มีกำแพงแก้วล้อมรอบ กว้าง 18.50 เมตร ยาว 28 เมตร

อ้างอิง

1. "วัดเขาแก้ววรวิหาร". ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม.
2. "วัดเขาแก้ววรวิหาร". การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.).