ประชานศาสตร์

ประชานศาสตร์ หรือ วิทยาการการรู้ หรือ วิทยาการปัญญา หรือ วิทยาศาสตร์พุทธิปัญญา (อังกฤษ: cognitive science) ความหมายโดยทั่วไปคือการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ทั้งเรื่องของความคิดและความฉลาด แต่หากกล่าวอย่างเป็นรูปนัยจะเน้นว่าเป็นการศึกษาด้านสหวิทยาการประกอบด้วย ประชานจิตวิทยา (cognitive psychology) ประสาทจิตวิทยา (neuropsychology) ภาษาศาสตร์ ปรัชญา วิทยาการคอมพิวเตอร์ (เจาะจงเรื่องปัญญาประดิษฐ์) มานุษยวิทยา และ จิตชีววิทยา (psychobiology) หรือสาขาประยุกต์ที่เกี่ยวข้อง ทั้งนี้เพื่อการศึกษาวิจัยภาวะของจิตและกระบวนการที่มนุษย์ควบคุมเปลี่ยนแปรยักย้ายข้อมูลข่าวสาร งานวิจัยในสาขาวิทยาการการรู้ได้ประยุกต์ใช้องค์ความรู้จากหลากหลายสาขาเพื่อศึกษาการทำงานของระหว่างสมองและจิตใจ (brain and mind) ศึกษาวิจัยด้านความสัมพันธ์ระหว่างการคิด อารมณ์ และการกระทำ การเรียนรู้โดยใช้สมองเป็นฐาน (brain-based learning) พฤติกรรม ความผิดปกติทางการเรียน การรับรู้ ความสนใจ การจำ การแก้ปัญหา การคำนวณ การให้เหตุผล และการตัดสินใจ บนพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์ เช่น การแปลผลจากการบันทึกคลื่นไฟฟ้าสมอง (EEG) การวิเคราะห์จากถ่ายภาพสมอง (brain imaging) เป็นต้น

ประชานศาสตร์ในประเทศไทย

สำหรับประเทศไทยสาขาวิทยาการการรู้หรือวิทยาการปัญญาเปิดสอนในระดับบัณฑิตศึกษา (ปริญญาโทหรือปริญญาเอก) ณ วิทยาลัยวิทยาการวิจัยและวิทยาการปัญญา (College of Research Methodology and Cognitive Science : RMCS) มหาวิทยาลัยบูรพา จังหวัดชลบุรี นับเป็นสถาบันแห่งแรกและแห่งเดียวที่เปิดสอนหลักสูตรนี้ โดยมุ่งเน้นการทำวิจัยลักษณะสหวิทยาการ และมีศูนย์ความเป็นเลิศด้านวิทยาการปัญญา (Centre of Excellence in Cognitive Science : CECoS) ที่เน้นทำวิจัยทางด้านประชานศาสตร์โดยเฉพาะ

อ้างอิง

1. [1] บทความ "วิทยาการปัญญาคืออะไร?", วิชาการ.คอม, 23 กันยายน 2553
2. มนตรี โพธิโสโนทัย, (2552). การประยุกต์ใช้งานคลื่นไฟฟ้าสมองกับงานวิจัยด้านวิทยาการปัญญา, วารสารวิทยาการวิจัยและวิทยาการปัญญา, ปีที่ 7, ฉบับที่ 1, หน้า 1-14.
3. มนตรี โพธิโสโนทัย, (2553). การศึกษาการทำงานของสมองและจิตใจในสาขาวิทยาการปัญญา, เซมิคอนดักเตอร์อิเล็กทรอนิกส์, ฉบับที่ 350, หน้า 146-152.
4. [2] 2012-02-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ประวัติความเป็นมาของวิทยาลัยฯ

ดูเพิ่ม

• อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์