สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (ชวน ณาต โชตญาโณ) (เขมร: សម្ដេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ជួន ណាត ជោតញ្ញាណោ; อังกฤษ: Chuon Nath; ค.ศ. 1883–1969) เป็นสมเด็จพระสังฆราชกัมพูชาในคณะสงฆ์มหานิกาย อดีตเจ้าอาวาสวัดอุณาโลม กรุงพนมเปญ เป็นนักปราชญ์ที่บทบาทในการนิพนธ์หนังสือและองค์ความรู้ทางพระพุทธศาสนาจำนวนมาก เช่น พจนานุกรมเขมร แต่งเพลงชาติกัมพูชา มีบทบาทด้านการจัดการศึกษาพระพุทธศาสนา บาลี โดยเฉพาะตัวท่านเองมีความรู้หลายภาษา เช่น บาลี สันสกฤต อังกฤษ ฝรั่งเศส ไทย เป็นต้น เป็นพระผู้มีบทบาทในการก่อตั้งสถาบันพุทธศาสนบัณฑิตย์ (Institut Bouddhique) ซึ่งก่อตั้งโดยฝรั่งเศสและมีเป้าหมายเพื่อการปกป้องอิทธิพลสยามที่มาพร้อมกับธรรมยุติกนิกายในประเทศกัมพูชา
หนังสือพจนานุกรมเขมร ที่นิพนธ์โดยสมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี ชวน ณาต โชตญาโณ เป็นหนังสือที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางและจัดพิมพ์เป็นจำนวนหลายครั้ง
สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (ชวน ณาต โชตญาโณ) ประสูติเมื่อวันขึ้น 11 ค่ำ เดือนผัคคุณะ (เดือน 4) ปีวอก พ.ศ. 2427 ตรงกับวันที่ 11 มีนาคม ค.ศ. 1883 ตามปฏิทินสากล ณ หมู่บ้านกอมเรียง ตำบลระกาเกาะ อำเภอคงพิสี จังหวัดกำปงสปือ สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดีประสูติในตระกูลเกษตรกร พระชนนีชื่อว่า นางชวน ยก พระชนกชื่อว่า ชวน พรหม เมื่อมีพระชันษา 12 ปี พระบิดาได้นำไปฝากฝังเรียนวิชาอักษรเขมรในสำนักเรียนของท่านพระอาจารย์แก มน พระกรรมวาจาจารย์เบื้องขวา ณ วัดโพธิพฤกษ์ (เรียกกันทั่วไปว่า วัดโพธิ์ลอย) ตำบลระลังแกน อำเภอกันดาลสตึง จังหวัดกันดาล ต่อมาเมื่อมีพระชันษา 14 ปี จึงได้ผนวชเป็นสามเณร ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือนวิสาขะ (เดือน 6) ปีจอ พ.ศ. 2441 (ค.ศ. 1897) อยู่ศึกษาในวัดโพธิพฤกษ์ เป็นเวลา 2 ปี จนสำเร็จการศึกษา จึงได้กราบลาพระครูจากสำนักเรียนวัดโพธิพฤกษ์ไปศึกษาพระปริยัติธรรม ณ วัดอุณาโลม ที่กรุงพนมเปญ ในสำนักเรียนท่านพระพุทธครู (เทพ โส) ในกุฎิปกครองชั้นต้น เมื่อปี พ.ศ. 2443 (ค.ศ. 1899)
เมื่อพระชันษา 21 ปี จึงผนวชเป็นพระ ณ วัดโพธิพฤกษ์ ซึ่งเป็นวัดที่เคยเรียนพระสูตรในช่วงแรก โดยมีพระพุทธโฆษาจารย์ (มา เกต สุวณฺณปฺปญฺโญ) (ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ ម៉ា កេត សុវណ្ណប្បញ្ញោ) เป็นพระอุปัชฌาย์ มีพระแก มน มิสฺสนาโค (កែ ម៉ន មិស្សនាគោ) เป็นพระกรรมวาจารย์เบื้องขวา มีพระเอิม เคิม ติกฺขปฺปญฺโญ (អ៊ឹម ខឹម តិក្ខប្បញ្ញោ) เป็นพระอนุสาวนาจารย์ ผนวชเมื่อวันขึ้น 14 ค่ำ เดือนเชฏฐะ (เดือน 7) ปีมะโรง พ.ศ. 2448 (ค.ศ. 1904) ได้รับฉายาเป็นภาษาบาลีว่า "โชตญาโณ" (ជោតញ្ញាណោ) เมื่อผนวชแล้ว จึงเสด็จกลับมาประทับยังวัดอุณาโลม มาศึกษาคันถธุระต่อ ต่อมาได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าอาวาสวัดอุณาโลม กรุงพนมเปญ ในปี พ.ศ. 2488 (ค.ศ. 1944) และได้รับพระราชทานพระสมณศักดิ์ตามลำดับชั้นเรื่อยมา จนถึงปี พ.ศ. 2494 (ค.ศ. 1950) จึงได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์จากพระบาทสมเด็จพระบรมนาถนโรดมสุรามฤตให้เป็น "สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี สังฆนายกแห่งคณะมหานิกาย" อันเป็นตำแหน่งประมุขสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย
สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (ชวน ณาต โชตญาโณ) มีพระอาการประชวรในวันที่ 23 กันยายน ค.ศ. 1969 สมเด็จพระนโรดม สีหนุ สมเด็จพระประมุขรัฐในขณะนั้น ได้มีพระราชบัญชาให้ทางรัฐบาลจัดหาแพทย์กัมพูชาและแพทย์ฝรั่งเศสที่เชี่ยวชาญมาช่วยกันถวายการรักษาพระองค์ แต่ก็สิ้นพระชนม์อย่างสงบเมื่อวันที่ 25 กันยายน ค.ศ. 1969 ตรงกับวันพฤหัสบดี ขึ้น 14 ค่ำ เดือนภัทรบท (เดือน 10) ปีระกา จ.ศ. 1330 พ.ศ. 2512 ด้วยพระโรคชรา สิริพระชันษา 86 ปี 65 พรรษา
สมณศักดิ์
- พ.ศ. 2454/ค.ศ. 1910 พระปลัดศากยบุตร ฐานานุกรมของพระศากยวงศ์ (นุต) วัดอุณาโลม
- พ.ศ. 2456/ค.ศ. 1912 พระครูสังฆสัตถา ฐานานุกรมในสมเด็จพระสังฆราช (เตียง) วัดอุณาโลม
- พ.ศ. 2475/ค.ศ. 1931 พระศาสนโสภณ พระราชาคณะชั้นสามัญ (រាជាគណៈកិត្តិយស)
- พ.ศ. 2484/ค.ศ. 1944 พระราชโพธิวงศ์ พระราชาคณะชั้นราช (រាជាគណៈថ្នាក់ទី ២)
- พ.ศ. 2488/ค.ศ. 1944 พระเทพโพธิวงศ์ พระราชาคณะชั้นเทพ (រាជាគណៈថ្នាក់ទី ១)
- พ.ศ. 2492/ค.ศ. 1948 พระมหาสุเมธาธิบดี (ព្រះមហាសុមេធាធិបតី) พระราชาคณะชั้นพรหม สงฆนายกคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย
- พ.ศ. 2494/ค.ศ. 1950 สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (សម្ដេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី) สังฆนายกคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย
พระกรณียกิจ อนุสาวรีย์สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี ชวน ณาต โชตญาโณ หน้าสถาบันพุทธศาสนบัณฑิต (Buddhist Institute) กรุงพนมเปญ
สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี ชวน ณาต โชตญาโณ มีพระปรีชาสามารถ ในการฟัง สนทนา อ่าน เขียนภาษาต่าง ๆ ได้เข้าใจอย่างแตกฉานถึง 7 ภาษา อันได้แก่ ภาษาลาว ภาษาไทย ภาษาเวียดนาม ภาษาอังกฤษ ภาษาฝรั่งเศส ภาษาบาลี และภาษาสันสกฤต จนได้รับการยอมรับให้เป็นพระอาจารย์สอนภาษาต่าง ๆ ในสถาบันการศึกษาของประเทศ รวมถึงการเดินทางไปเป็นพระอาจารย์สอนในต่างประเทศด้วย
นอกจากนี้ยังมีผลงานนิพนธ์ที่เป็นผลงานการแปลจากภาษาบาลีเป็นภาษาเขมรมากมาย ซึ่งเป็นคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาที่สำคัญ ๆ รวมไปถึงบทสวดมนต์ต่าง ๆ สำหรับพระภิกษุสงฆ์ และพุทธศาสนิกชนชาวกัมพูชา เช่น กัจจายะนูปถัมภก (ไวยากรณ์บาลี), สามเณรวินัย, ปาติโมกข์สังวรสังเขป, คิหิปฏิบัติ เป็นต้น และที่สำคัญคือการเรียบเรียงพจนานุกรมภาษาเขมร เป็นพจนนุกรมที่พระองค์รวมกับคณะกรรมการจัดทำขึ้นโดยรวบรวมคำศัพท์ภาษาเขมรเอาไว้พร้อมอธิบายความหมาย โดยพจนานุกรมภาษาเขมรจัดพิมพ์เป็นสองภาค ซึ่งเป็นหนังสือที่ได้รับการจัดพิมพ์มาหลายครั้งแล้วจนได้รับความนิยมกว้างขวาง และในปัจจุบันได้รับการยอมรับให้จัดทำเป็นโปรแกรมพจนานุกรมภาษาเขมรสำหรับการใช้งานในคอมพิวเตอร์และใช้งานในระบบอินเทอร์เน็ต รวมทั้งแต่งเพลงชาติกัมพูชาไว้ด้วย
อ้างอิง - เดวิด แชนด์เลอร์, ประวัติศาสตร์กัมพูชา, กรุงเทพมหานคร : มูลนิธิโครงการตำรามนุษย์ศาสตร์และสังคมศาสตร์, 2546, หน้า 249.
แหล่งข้อมูลอื่น - แชนด์เลอร์, เดวิด. (2546). ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำรามนุษย์ศาสตร์และสังคมศาสตร์.
- วุฒิชัย นาคเขียว. (2560). กัมพุชสุริยา: การผลิตและการเผยแพร่งานเขียนประวัติศาสตร์ในกัมพูชาสมัยอาณานิคม ค.ศ. 1926-1953. วิทยานิพนธ์ อ.ม. (ประวัติศาสตร์). กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2560. ออนไลน์.
- พระระพิน ด้วงลอย. (2545). การศึกษาสถานภาพพระสงฆ์ภายใต้ระบบเขมรแดง ระหว่าง 1975-1979. สารนิพนธ์ ศศ.ม. (ประวัติศาสตร์เอเซีย). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒ. ออนไลน์.
- พระปลัดระพิน พุทฺธิสาโร, พิเชฐ ทั่งโต และธัชวรรธน์ หนูแก้ว. (2559, ก.ค.-ธ.ค.). ธรรมยุติกนิกายในกัมพูชา: ความสัมพันธ์ทางการเมืองและศาสนาของไทยและกัมพูชา. วารสารพุทธอาเซียน. 1(2): 23-41.
สมเด, จพระมหาส, เมธาธ, บด, ชวน, ณาต, โชตญาโณ, เขมร, សម, មហ, បត, តញ, งกฤษ, chuon, nath, 1883, 1969, เป, นสมเด, จพระส, งฆราชก, มพ, ชาในคณะสงฆ, มหาน, กาย, อด, ตเจ, าอาวาสว, ดอ, ณาโลม, กร, งพนมเปญ, เป, นน, กปราชญ, บทบาทในการน, พนธ, หน, งส, อและองค, ความร, ทางพระพ,. smedcphramhasuemthathibdi chwn nat ochtyaon ekhmr សម ដ ច ព រ មហ ស ម ធ ធ បត ជ ន ណ ត ជ តញ ញ ណ xngkvs Chuon Nath kh s 1883 1969 epnsmedcphrasngkhrachkmphuchainkhnasngkhmhanikay xditecaxawaswdxunaolm krungphnmepy epnnkprachythibthbathinkarniphnthhnngsuxaelaxngkhkhwamruthangphraphuththsasnacanwnmak echn phcnanukrmekhmr aetngephlngchatikmphucha mibthbathdankarcdkarsuksaphraphuththsasna bali odyechphaatwthanexngmikhwamruhlayphasa echn bali snskvt xngkvs frngess ithy epntn epnphraphumibthbathinkarkxtngsthabnphuththsasnbnthity Institut Bouddhique 1 sungkxtngodyfrngessaelamiepahmayephuxkarpkpxngxiththiphlsyamthimaphrxmkbthrrmyutiknikayinpraethskmphuchasmedcphramhasuemthathibdi chwn nat ochtyaon smedcphrasngkhrach inkhnamhanikaysthapnaph s 2492kxnhnasmedcphramhasuemthathibdi prk hin suthm mt ethor thdipsmedcphramhasuemthathibdi hwt tat wchirpy oy sthitwdxunaolmsasnaphuththnikaymhanikayprasuti11 minakhm ph s 2426sinphrachnm25 knyayn ph s 2512 86 pi enuxha 1 prawti 1 1 smnskdi 2 phrakrniykic 3 xangxing 4 aehlngkhxmulxunprawti aekikh hnngsuxphcnanukrmekhmr thiniphnthodysmedcphramhasuemthathibdi chwn nat ochtyaon epnhnngsuxthiidrbkaryxmrbxyangkwangkhwangaelacdphimphepncanwnhlaykhrng smedcphramhasuemthathibdi chwn nat ochtyaon prasutiemuxwnkhun 11 kha eduxnphkhkhuna eduxn 4 piwxk ph s 2427 trngkbwnthi 11 minakhm kh s 1883 tamptithinsakl n hmubankxmeriyng tablrakaekaa xaephxkhngphisi cnghwdkapngspux smedcphramhasuemthathibdiprasutiintrakulekstrkr phrachnnichuxwa nangchwn yk phrachnkchuxwa chwn phrhm emuxmiphrachnsa 12 pi phrabidaidnaipfakfngeriynwichaxksrekhmrinsankeriynkhxngthanphraxacaryaek mn phrakrrmwacacaryebuxngkhwa n wdophthiphvks eriykknthwipwa wdophthilxy tablralngaekn xaephxkndalstung cnghwdkndal txmaemuxmiphrachnsa 14 pi cungidphnwchepnsamenr inwnkhun 15 kha eduxnwisakha eduxn 6 picx ph s 2441 kh s 1897 xyusuksainwdophthiphvks epnewla 2 pi cnsaerckarsuksa cungidkrablaphrakhrucaksankeriynwdophthiphvksipsuksaphrapriytithrrm n wdxunaolm thikrungphnmepy insankeriynthanphraphuththkhru ethph os inkudipkkhrxngchntn emuxpi ph s 2443 kh s 1899 emuxphrachnsa 21 pi cungphnwchepnphra n wdophthiphvks sungepnwdthiekhyeriynphrasutrinchwngaerk odymiphraphuththokhsacary ma ekt suwn np py oy ព រ ព ទ ធឃ ស ច រ យ ម ក ត ស វណ ណប បញ ញ epnphraxupchchay miphraaek mn mis snaokh ក ម ន ម ស សន គ epnphrakrrmwacaryebuxngkhwa miphraexim ekhim tik khp py oy អ ម ខ ម ត ក ខប បញ ញ epnphraxnusawnacary phnwchemuxwnkhun 14 kha eduxnechttha eduxn 7 pimaorng ph s 2448 kh s 1904 idrbchayaepnphasabaliwa ochtyaon ជ តញ ញ ណ emuxphnwchaelw cungesdcklbmaprathbyngwdxunaolm masuksakhnththuratx txmaidrbkaraetngtngepnecaxawaswdxunaolm krungphnmepy inpi ph s 2488 kh s 1944 aelaidrbphrarachthanphrasmnskditamladbchneruxyma cnthungpi ph s 2494 kh s 1950 cungidrbphrarachthaneluxnsmnskdicakphrabathsmedcphrabrmnathnordmsuramvtihepn smedcphramhasuemthathibdi sngkhnaykaehngkhnamhanikay xnepntaaehnngpramukhsngkhfaymhanikaysmedcphramhasuemthathibdi chwn nat ochtyaon miphraxakarprachwrinwnthi 23 knyayn kh s 1969 smedcphranordm sihnu smedcphrapramukhrthinkhnann idmiphrarachbychaihthangrthbalcdhaaephthykmphuchaaelaaephthyfrngessthiechiywchaymachwyknthwaykarrksaphraxngkh aetksinphrachnmxyangsngbemuxwnthi 25 knyayn kh s 1969 trngkbwnphvhsbdi khun 14 kha eduxnphthrbth eduxn 10 piraka c s 1330 ph s 2512 dwyphraorkhchra siriphrachnsa 86 pi 65 phrrsa smnskdi aekikh ph s 2454 kh s 1910 phrapldsakybutr thananukrmkhxngphrasakywngs nut wdxunaolm ph s 2456 kh s 1912 phrakhrusngkhsttha thananukrminsmedcphrasngkhrach etiyng wdxunaolm ph s 2475 kh s 1931 phrasasnosphn phrarachakhnachnsamy រ ជ គណ ក ត ត យស ph s 2484 kh s 1944 phrarachophthiwngs phrarachakhnachnrach រ ជ គណ ថ ន ក ទ ២ ph s 2488 kh s 1944 phraethphophthiwngs phrarachakhnachnethph រ ជ គណ ថ ន ក ទ ១ ph s 2492 kh s 1948 phramhasuemthathibdi ព រ មហ ស ម ធ ធ បត phrarachakhnachnphrhm sngkhnaykkhnasngkhfaymhanikay ph s 2494 kh s 1950 smedcphramhasuemthathibdi សម ដ ច ព រ មហ ស ម ធ ធ បត sngkhnaykkhnasngkhfaymhanikayphrakrniykic aekikh xnusawriysmedcphramhasuemthathibdi chwn nat ochtyaon hnasthabnphuththsasnbnthit Buddhist Institute krungphnmepy smedcphramhasuemthathibdi chwn nat ochtyaon miphraprichasamarth inkarfng snthna xan ekhiynphasatang idekhaicxyangaetkchanthung 7 phasa xnidaek phasalaw phasaithy phasaewiydnam phasaxngkvs phasafrngess phasabali aelaphasasnskvt cnidrbkaryxmrbihepnphraxacarysxnphasatang insthabnkarsuksakhxngpraeths rwmthungkaredinthangipepnphraxacarysxnintangpraethsdwynxkcakniyngmiphlnganniphnththiepnphlngankaraeplcakphasabaliepnphasaekhmrmakmay sungepnkhmphirthangphraphuththsasnathisakhy rwmipthungbthswdmnttang sahrbphraphiksusngkh aelaphuththsasnikchnchawkmphucha echn kccayanupthmphk iwyakrnbali samenrwiny patiomkkhsngwrsngekhp khihiptibti epntn aelathisakhykhuxkareriyberiyngphcnanukrmphasaekhmr epnphcnnukrmthiphraxngkhrwmkbkhnakrrmkarcdthakhunodyrwbrwmkhasphthphasaekhmrexaiwphrxmxthibaykhwamhmay odyphcnanukrmphasaekhmrcdphimphepnsxngphakh sungepnhnngsuxthiidrbkarcdphimphmahlaykhrngaelwcnidrbkhwamniymkwangkhwang aelainpccubnidrbkaryxmrbihcdthaepnopraekrmphcnanukrmphasaekhmrsahrbkarichnganinkhxmphiwetxraelaichnganinrabbxinethxrent rwmthngaetngephlngchatikmphuchaiwdwyxangxing aekikh edwid aechndelxr prawtisastrkmphucha krungethphmhankhr mulnithiokhrngkartaramnusysastraelasngkhmsastr 2546 hna 249 aehlngkhxmulxun aekikhaechndelxr edwid 2546 prawtisastrkmphucha krungethph mulnithiokhrngkartaramnusysastraelasngkhmsastr wuthichy nakhekhiyw 2560 kmphuchsuriya karphlitaelakarephyaephrnganekhiynprawtisastrinkmphuchasmyxananikhm kh s 1926 1953 withyaniphnth x m prawtisastr krungethph phakhwichaprawtisastr khnaxksrsastr culalngkrnmhawithyaly 2560 xxniln phraraphin dwnglxy 2545 karsuksasthanphaphphrasngkhphayitrabbekhmraedng rahwang 1975 1979 sarniphnth ss m prawtisastrexesiy krungethph bnthitwithyaly mhawithyalysrinkhrinthrwiorth xxniln phrapldraphin phuth thisaor phiechth thngot aelathchwrrthn hnuaekw 2559 k kh th kh thrrmyutiknikayinkmphucha khwamsmphnththangkaremuxngaelasasnakhxngithyaelakmphucha warsarphuththxaesiyn 1 2 23 41 ekhathungcak https th wikipedia org w index php title smedcphramhasuemthathibdi chwn nat ochtyaon amp oldid 9319050, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
