หฺวัง ไท่จี๋

ฉงเต๋อ (จีน: 崇德帝; พินอิน: Chóngdé Dì; 28 พฤศจิกายน 1592 – 21 กันยายน 1643) หรือชื่อตัวว่า หฺวัง ไท่จี๋ (皇太極) หรือ หง ไท่จี๋ (洪太極) เป็นพระเจ้าแผ่นดินจีนในราชวงศ์ชิง ซึ่งรวมแผ่นดินจีนที่นู่เอ๋อร์ฮาชื่อ (努爾哈赤) บิดา ก่อตั้งขึ้นแต่ตายเสียก่อนการจะสำเร็จ หฺวัง ไท่จี๋ ยังได้เปลี่ยนนามชนชาตินฺหวี่เจิน (女眞; Jurchen) เป็นหมั่นจู๋ (滿族; Manchu) คือ แมนจู และเปลี่ยนนามราชวงศ์จินตอนปลายที่บิดาตั้งไว้เป็นราชวงศ์ชิง ราชวงศ์นี้ดำรงอยู่ต่อมาถึงปี 1912

หวัง ไท่จี๋
ข่านต้าจินองค์ที่ 2 ฮ่องเต้ต้าชิงองค์ที่ 1
ครองราชย์	20 ตุลาคม ค.ศ. 1626 – 21 กันยายน ค.ศ. 1643 (9 ปี 208 วัน)
ก่อนหน้า	พระเจ้าหนูเอ่อร์ฮาชื่อ
ถัดไป	จักรพรรดิซุ่นจื้อ
จักรพรรดินี	สมเด็จพระจักรพรรดินีเสี้ยวตวนเหวิน สมเด็จพระจักรพรรดินีเสี้ยวจวงเหวิน
พระราชบุตร	หาวเก๋อ ลั่วเก๋อ ลั่วโป๋ฮุ่ย เย่ปู้ซู ซั่วไซ เกาไซ ฉางซู องค์ชายฟูหลิน เทาไซ โป๋มู่โป๋กว่อเอ่อร์
พระนามเต็ม จีน: Aixin-Jueluo Huáng Tàijí 愛新覺羅皇太極 แมนจู: Hung Taiji hala-i Aisin-Gioro รัชศก 1627 - 1636 - Tiāncōng 天聰 1636 - 1643 - Chóngdé 崇德 พระนามหลังสิ้นพระชนม์ Emperor Yingtian Xingguo Hongde Zhangwu Kuanwen Rensheng Ruixiao Wen (in 1643) 應天興國弘德彰武寬溫仁聖睿孝文皇帝 แมนจู: Genggiyen su hūwangdi
ราชวงศ์	ชิง
พระราชบิดา	พระเจ้าหนูเอ่อร์ฮาชื่อ
พระราชมารดา	พระนางเย่เฮ่อน่าลา
พระราชสมภพ	28 พฤศจิกายน ค.ศ. 1592(1592-11-28)
สวรรคต	21 กันยายน ค.ศ. 1643 (50 พรรษา)
ฝังพระศพ	Zhaoling

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ จักรพรรดิไท่จง

เนื่องจากนู่เอ๋อร์ฮาชื่อยังไม่ทันได้ตั้งตัวเป็นเจ้าขณะมีชีวิตอยู่ หฺวัง ไท่จี๋ จึงเฉลิมยศพระมหากษัตริย์ให้บิดาในภายหลัง ฉะนั้น จึงถือกันว่า นู่เอ๋อร์ฮาชื่อเป็นปฐมกษัตริย์ราชวงศ์ชิง และหฺวัง ไท่จี๋ เป็นทุติยกษัตริย์

พระราชประวัติ

หฺวัง ไท่จี๋ ประสูติปี 1592 เป็นพระราชโอรสลำดับที่ 8 ในพระเจ้าหนูเอ่อร์ฮาชื่อกับพระนางเซี่ยวซือเกา ในช่วงที่ยังเป็นองค์ชายพระองค์ได้คุมทัพธงขาวทั้งสองและมีผลงานโดดเด่นด้านการสงคราม ปี 1626 จักรพรรดินู่เอ๋อร์ฮาซื่อสิ้นพระชนม์ หฺวัง ไท่จี๋ ได้รับคัดเลือกให้สืบทอดตำแหน่งโดยมีองค์ชายไต้ซ่าน,องค์ชายเมิ่งกู่เอ่อไท่และองค์ชายอามินร่วมกันบริหารราชกิจ ต่อมาองค์ชายเมิ่งกู่เอ่อไท่และองค์ชายอามินกระทำความผิดจึงถูกปลดจากตำแหน่งผู้บริหารร่วมกับพระองค์ จนกระทั่งปี ค.ศ.1629 องค์ชายไต้ซ่านทรงสละตำแหน่งผู้บริหารร่วม พระองค์จึงรวบอำนาจบริหารไว้แต่เพียงผู้เดียว ตลอดรัชสมัยของพระองค์ทรงสืบทอดปณิธานของนู่เอ๋อร์ฮาซื่อที่จะยึดจีนให้ได้ ทรงได้ปรับปรุงทั้งการเมืองและการทหาร ทำสงครามกับราชวงศ์หมิงโดยตลอด ในปี 1643 หฺวัง ไท่จี๋ เสด็จสวรรคตอย่างกะทันหัน

พระราชกรณียกิจด้านการเมือง

หฺวัง ไท่จี๋ ทรงจัดตั้งกระทรวงหกกระทรวงแบบจีนและให้มีการสอบเข้ารับราชการแบบจีนที่เหลียวตง ในปี ค.ศ.1635 หฺวัง ไท่จี๋ เปลี่ยนชื่อประเทศจากแมนจูเป็นราชวงศ์ชิง เปลี่ยนชื่อเผ่าจากหนี่เจินเป็นแมนจู ได้ยกฐานะของพระองค์เป็นจักรพรรดิเทียบเท่าจักรพรรดิราชวงศ์หมิงทำการปรับตำแหน่งขุนนางโดยมีแบบจากจีน นอกจากนี้ได้มีการตั้งตำแหน่งอ๋องพระมาลาเหล็กเพื่อพระราชทานให้แด่เชื้อพระวงศ์ที่มีความชอบต่อแผ่นดิน

พระราชกรณียกิจด้านการทหาร

• ปี 1627 หฺวัง ไท่จี๋ นำทัพบุกโจมตีจิ่นโจว แต่ได้ลอบส่งทัพบุกโจมตีหนิงหยวน หยวนฉงหวนรู้ทันจึงเฝ้ารักษาหนิงหยวนพร้อมทั้งใช้ปืนใหญ่โจมตีทัพแมนจู หฺวัง ไท่จี๋ จึงต้องสั่งถอยทัพ
• ปี 1627 หฺวัง ไท่จี๋ ทรงให้องค์ชายอามินยกทัพบุกโจมตีอาณาจักรโชชอน โดยมีองค์ชายจีเอ่อร์ฮาหล่าง, องค์ชายอาจี้เก๋อและองค์ชายเย่ทัวร่วมทัพด้วย
• ปี 1629 หฺวัง ไท่จี๋ นำทัพบุกราชวงศ์หมิง โดยเปลี่ยนเส้นทางเดินทัพเพื่อหลบการป้องกันของหยวนฉงหวน ทัพแมนจูได้บุกผ่านทางหล่งจิ่งกวน, ต้าอานโข่ว อ้อมไปยังเหอเป่ยและบุกตรงไปยังปักกิ่ง จักรพรรดิฉงเจินทรงตกพระทัยเป็นอย่างมาก แต่หยวนฉงหวนก็ได้นำทัพมาช่วยปักกิ่งไว้ได้ทัน ทัพแมนจูจึงล่าถอยไป หฺวัง ไท่จี๋ ทรงเห็นว่าการชนะทัพของหยวนฉงหวนเป็นไปได้ยากจึงคิดจะถอยทัพกลับแต่ก่อนถอยทัพพระองค์ได้ซ้อนกลให้จักรพรรดิฉงเจินระแวงหยวนฉงหวน สุดท้ายฉงเจินก็ได้สั่งประหารชีวิตหยวนฉงหวนทั้งๆที่ไม่มีความผิด หฺวัง ไท่จี๋ เมื่อทราบข่าวก็ทรงดีพระทัยเป็นอย่างมาก
• ปี 1636 หฺวัง ไท่จี๋ นำทัพบุกโจมตีอาณาจักรโชชอนเป็นครั้งที่ 2
• ปี 1641 ทรงส่งกองทัพเข้ายึดจิ่นโจวและหนิงหยวนได้สำเร็จ ทำให้ราชวงศ์หมิงเหลือด่านซานไห่กวนเป็นกันชนเพียงแห่งเดียว

นอกจากการทำศึกสงครามแล้วหฺวัง ไท่จี๋ ได้มีการเพิ่มทหารกองธงมองโกลและกองธงฮั่นขึ้น เมื่อรวมกับกองธงแมนจูแล้วทำให้กองทัพแปดธงมีทั้งหมด 24 กองธง

พระบรมวงศานุวงศ์

• พระราชบิดา: จักรพรรดินู่เอ๋อร์ฮาชื่อ
• พระราชมารดา: จักรพรรดินีเซี่ยวซือเกา
• พระอัครมเหสี (皇后)
  • จักรพรรดินีเสี้ยวตวนเหวิน (孝端文皇后) จากสกุลโป๋เอ่อร์จี้จี๋เท่อ (博爾濟吉特)
  • จักรพรรดินีเสี้ยวจวงเหวิน (孝莊文皇后) จากสกุลโป๋เอ่อร์จี้จี๋เท่อ (博爾濟吉特)
• พระชายา
  • พระชายาหมิ่นฮุ่ยกงเหอหยวนเฟย (敏惠恭和元妃)(ไห่หลานจู) จากสกุลโป๋เอ่อร์จี้จี๋เท่อ (博爾濟吉特)
  • พระชายาอี้จิ้งต้ากุ้ยเฟย (懿靖大贵妃) จากสกุลโป๋เอ่อร์จี้จี๋เท่อ (博爾濟吉特)
  • พระชายาคังฮุ่ยซูเฟย (康惠淑妃) จากสกุลโป๋เอ่อร์จี้จี๋เท่อ (博爾濟吉特)
  • พระชายาหยวนเฟย (元妃) จากสกุลหนิ่วฮู่ลู่ (钮祜禄)
  • พระชายาจี้เฟย (继妃) จากสกุลอูลาน่าหล่า (乌拉纳喇)
  • พระชายาเช่อเฟย (侧妃) จากสกุลเย่เฮ่อน่าลา (葉赫那拉)
  • พระชายาเช่อเฟย (侧妃) จากสกุลจาหลู่เท่อโป๋เอ่อร์จี้จี๋เท่อ (扎鲁特博爾濟吉特)
• พระสนมขั้นซู่เฟย (庶妃)
  • พระสนมซู่เฟย จากสกุลน่าหล่า (納喇)
  • พระสนมซู่เฟย จากสกุลฉีเหล่ย (奇垒)
  • พระสนมซู่เฟย จากสกุลเหยียนจา (颜扎)
  • พระสนมซู่เฟย จากสกุลอีเอ่อร์เกินเจวี๋ยลัว (伊尔根觉罗)
  • พระสนมซู่เฟย ไม่ทราบสกุล
  • พระสนมซู่เฟย ไม่ทราบสกุล

• พระราชโอรส
  • องค์ชายหาวเก๋อ (豪格,1609–1648) ซู่อู่ชินอ๋อง (肃武亲王);พระโอรสในพระชายา สกุลอูลาน่าลา
  • องค์ชายลั่วเก๋อ (洛格,1611–1621) พระโอรสในพระชายา สกุลอูลาน่าลา
  • องค์ชายลั่วโป๋ฮุ่ย (洛博會,1611–1617) พระโอรสในพระชายา สกุลหนิ่วฮู่ลู่
  • องค์ชายเย่ปู้ซู (葉布舒,1627–1690) ฟู่กั๋วกง (輔國公,1668-1690);พระโอรสในพระชายา สกุลเหยีนจา
  • องค์ชายซั่วไซ (碩塞,1628–1655) เฉิงเจ๋ออู้ชินอ๋อง (承泽裕亲王,1644-1655);พระโอรสในพระชายา สกุลเย่เฮ่อน่าลา
  • องค์ชายเกาไซ (高塞,1637–1670) เจิ้นกั๋วเฉี้ยโฮ่วกง (镇国悫厚公);พระโอรสในพระชายา สกุลน่าหล่า
  • องค์ชายฉางซู (常舒,1637–1699) ฟู่กั๋วกงผิ่งจี๋ (辅国公品级);พระโอรสในพระชายา สกุลอีเอ่อร์เกินเจี้ยหลัว
  • องค์ชายไม่ปรากฏพระนาม (1637–1638) พระโอรสในพระชายามิ่นฮุ่ยกงเหอ สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์ชายฝูหลิน (福臨,1638–1661) ภายหลังเป็นจักรพรรดิ;พระโอรสในจักรพรรดินีเสี้ยวจวงเหวิน สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์ชายเทาไซ (韜塞,1639–1695) ฟู่กั๋วกง(辅国公);พระโอรสในพระชายา ไม่ทราบสกุล
  • องค์ชายโป๋มู่โป๋กว่อเอ่อร์ (博穆博果爾,1642–1656) เซียงเจาชินอ๋อง (襄昭亲王,1655–1656);พระโอรสในพระชายาอี้จิ้ง สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ

• พระราชธิดา
  • องค์หญิงอ๋าวฮั่นกู้หลุนกงจวู่ (敖漢固倫公主,1621–1654) พระธิดาในพระชายา สกุลอูลาน่าลา
  • องค์หญิงม่าคาท่า (马喀塔,1625–1663) กู้หลุนเวินจวงซ่างกงจวู่ (固倫溫莊長公主);พระธิดาในจักรพรรดินีเสี้ยวตวนเหวิน สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงกู้หลุนจิ้งตวนกงจวู่ (固倫靖端長公主,1628–1686) พระธิดาในจักรพรรดินีเสี้ยวตวนเหวิน สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงหย่าถู (雅图,1629–1678) กู้หลุนหยงมู่ซ่างกงจวู่ (固倫雍穆長公主);พระธิดาในจักรพรรดินีเสี้ยวจวงเหวิน สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงอาถู (阿图,1632–1700) กู้หลุนซู่ฮุ่ยซ่างกงจวู่ (固倫淑慧長公主);พระธิดาในจักรพรรดินีเสี้ยวจวงเหวิน สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงกู้หลุนกงจวู่ (固倫公主,1633–1649) พระธิดาในพระชายา สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงกู้หลุนตวนเซี่ยนซ่างกงจวู่ (固倫淑哲長公主,1633–1648) พระธิดาในจักรพรรดินีเสี้ยวจวงเหวิน สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงกู้หลุนหย่งอานซ่างกงจวู่ (固倫永安長公主,1634–1692) พระธิดาในจักรพรรดินีเสี้ยวตวนเหวิน สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงไม่ปรากฏพระนาม (1635–1652) พระธิดาในพระชายา สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงกู้ซานเก๋อเก๋อ (1635–1661) พระธิดาในพระชายา สกุลน่าหล่า
  • องค์หญิงกู้หลุนตวนฉุนกงจวู่ (固倫端順長公主,1636–1650) พระธิดาในพระชายาอี้จิ้ง สกุลปัวเอ่อร์จี้จี๋ เท่อ
  • องค์หญิงเก๋อเก๋อ (1637–1678) พระธิดาในพระสนม ซู่เฟย ไม่ทราบสกุล
  • องค์หญิงไม่ปรากฏพระนาม (1638–1657) พระธิดาในพระชายา สกุลน่าหล่า
  • องค์หญิงเหอซั่วเค่อฉุนซ่างกงจวู่ (和碩建宁長公主,1641–1704) พระธิดาของพร ะชายาซู่ สกุลฉีเล่ย