สัตว์เทพทั้งสี่

ตามเทพนิยายจีน สัตว์เทพทั้งสี่ (จีน: 四灵 [ซื่อเซี่ยง]; อังกฤษ: Four Symbols; ญี่ปุ่น: 四神 [ชิชิน]) เป็นผู้ปกครองทิศทั้ง 4 บนสวรรค์ และแต่ละองค์จะประกอบด้วยกลุ่มดาว 7 กลุ่ม นอกจากนั้นทั้ง 4 ยังเป็นตัวแทนธาตุหลักตามตำราจีนด้วย ซึ่งนำเอาใช้ในตำราแพทย์ของจีน รวมถึงศิลปะการต่อสู้อีกด้วย

ศิลาจารึกในยุคราชวงศ์ฮั่นแสดงถึงสัตว์เทพทั้งสี่รวมถึงมังกรทองด้วยที่อยู่ตรงกลาง

มังกรฟ้า

มังกรฟ้า青龍 (ชิงหลง ในภาษาจีน เซริว ในภาษาญี่ปุ่น หรือ ชอง รโยง ในภาษาเกาหลี) เทพอสูรแห่งทิศตะวันออก ตัวแทนแห่งฤดูใบไม้ผลิ สีประจำคือสีฟ้า หรือ สีเขียว เป็นธาตุไม้ แสดงถึง คุณงามความดี ความเหมาะสม ความสงบสุขและมั่นคงของบ้านเมือง (ควบคุมดินฟ้าอากาศ และ เป็นสัญลักษณ์แห่งจักรพรรดิ) มักถูกใช้เป็นขั้วตรงข้ามกับหงส์แดง (ซึ่งเป็นตัวแทนแห่งจักรพรรดินี ตามความเชื่อของญี่ปุ่น) สามารถดูอนาคตได้

หงส์แดง

ดูบทความหลักที่: หงส์แดง

หงส์แดง 朱雀 (จูเชวี่ย ใน ภาษาจีน ซูซาคุ ในภาษาญี่ปุ่น หรือ จู จัก ในภาษาเกาหลี) เทพแห่งทิศใต้ ตัวแทนแห่งฤดูร้อน สีประจำคือสีแดง เป็นธาตุไฟ ถูกจับคู่กับมังกรเขียว ในฐานะความสมดุลตามธรรมชาติความสุขในการสมรสเป็นทั้งผู้ให้และผู้รับ แสดงถึงความรู้ หงส์แดงถูกสื่อผ่านขนสีเพลิงที่ส่องสว่าง พร้อมกับเสียงขับขานอันน่าหลงใหล ซึ่งจะปรากฏตัวในยามมงคลเท่านั้น ซึ่งในพระราชวังของญี่ปุ่นมีรั้วที่สร้างสิริมงคลอย่าง ซูซาคุมง หรือ รั้วหงส์แดง ด้วย บางความเชื่อสามารถตามหาคนจากห้วงเวลาต่างๆ และนำกลับมาได้

เสือขาว

ดูบทความหลักที่: เสือขาว

เสือขาว 白虎 (ไป๋หู่ ในภาษาจีน เบียคโกะ ในภาษาญี่ปุ่น หรือ แบค โฮ ในภาษาเกาหลี) เทพแห่งทิศตะวันตก ตัวแทนแห่งฤดูใบไม้ร่วง เป็นธาตุทอง ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับหลุมศพตามตำราจีน จากเหตุการณ์พิธีศพ ของจักรพรรดิจีน สัญลักษณ์ของธาตุโลหะถูกเปรียบเทียบให้เป็นตัวแทนของ เทพพยัคฆ์กำลังก้มเคารพศพของจักรพรรดิ พยัคฆ์ขาวเป็นเทพแห่งการปกป้อง การคุ้มครอง เป็นราชาแห่งสรรพสัตว์ทั้งปวง รวมถึงเป็นราชันย์แห่งขุนเขาด้วย เครื่องประดับหยกที่ทำเป็นรูปเสือก็ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของผู้เป็นแม่ทัพแห่งองค์จักรพรรดิจีน(อยู่ใต้หนึ่งคน อยู่เหนือคนนับแสน) มีอำนาจการสั่งการทหาร เพียงแค่แสดงตราพยัคฆ์ขาวสามารถเรียกทหารจากทุกหัวเมืองได้ ดังนั้นพยัคฆ์ขาวจึงเป็นสัญลักษณ์แห่งผู้บัญชาการและผู้จงรักภักดีด้วย นอกจากนั้นเสือจะเป็นเทพที่คอยขับไล่เหล่าศัตรูของจักรพรรดิจีน แล้วยังคอยขับไล่ภูตผีปีศาจไม่ให้เข้ามาทำลายบ้านเมืองอีกด้วย สามารถย้อนเวลาได้

เต่าดำ

ดูบทความหลักที่: เต่าดำ (เทพปกรณัม)

เต่าดำ 玄武 (เสวียนอู่ ในภาษาจีน เกนบุ ในภาษาญี่ปุ่น หรือ ฮยุน มู ในภาษาเกาหลี) เทพแห่งทิศเหนือ ตัวแทนฤดูหนาว เป็นธาตุน้ำ (ในบางครั้งรวมธาตุดินเข้าไปด้วย) เทพตัวนี้ถูกสื่อออกมาในรูปของเต่าสีดำที่ถูกพันรอบด้วยงู เป็นสัญลักษณ์แห่งลัทธิเต๋า ความศรัทธา อายุยืนยาว ความสุข มีความเชื่อว่าถ้าเทพเต่าอายุถึง หนึ่งพันปี จะสามารถพูดภาษาคนและทำนายเหตุการณ์อนาคตได้ กล่าวกันว่ากระดองของเต่าสื่อถึงหลังคาแห่งจักรวาล เทพตัวนี้มีสัญลักษณ์เป็น เต่า และมีสีดำ รวมถึงประจำทิศเหนือซึ่งถือว่าเป็นทิศที่ไม่ค่อยมงคลสำหรับชาวจีน ก็เพราะ คำว่าเต่าในภาษาจีน มีความหมายในแง่ลบ

มังกรทอง

มังกรทอง 黃龍 (หวงหลง ในภาษาจีน หรือ โอริว ในภาษาญี่ปุ่น) ในบางตำราเป็นตัวแทนของ ธาตุดิน หรือทองและประจำอยู่จุดศูนย์กลางของสวรรค์

ตามตำราของญี่ปุ่น เทพทั้ง 4 เป็นตัวแทนของธาตุในศาสนาพุทธ ตามตำราญี่ปุ่น โดย
มังกรฟ้า - ธาตุไม้ หรือน้ำ
หงส์แดง - ธาตุไฟ
พยัคฆ์ขาว - ธาตุลม
เต่าดำ - ธาตุน้ำ หรือดิน
จุดศูนย์กลาง - ความว่างเปล่า หรือทอง

ผู้นำ 4 ธาตุ คือ ผู้ควบคุม ดิน น้ำ ลม ไฟ

การอ้างอิงในวัฒนธรรมร่วมสมัย

• คนเก่งทะลุโลก - การ์ตูนญี่ปุ่น เนื้อเรื่องในช่วงแรกอุราเมชิ ยูสึเกะ พระเอกของเรื่องต้องต่อสู้กับเหล่าสัตว์เทพทั้ง 4 โดยมีซูซาคุเป็นหัวหน้าใหญ่
• พลิกตำนานมาพบรัก - การ์ตูนญี่ปุ่น เนื้อเรื่องใช้เทพทั้ง 4 โดยมีเทพธิดาอัญเชิญเทพมาประทับทรง แล้วสามารถขอพร 3 ประการ บันดาลให้เกิดขึ้นจริงได้ ในเรื่องใช้ซูซาคุและเซริว เป็นเทพตัวหลัก
• เบย์เบลด ศึกลูกข่างสะท้านฟ้า - การ์ตูนญี่ปุ่น เนื้อเรื่องผู้ที่ถูกเลือก จะได้ชิปพิเศษติดไว้บนเบย์ และเรียกชื่อเทพทั้ง 4 ใหม่ เป็นดรากูน (เซริว), แดรนเซอร์ (ซูซาคุ), ไดรเกอร์ (เบียคโกะ) และดราซีล (เกนบุ)
• ซุปเปอร์โรบ็อตไทเซ็น - วิดีโอเกม เนื้อเรื่องภาคอัลฟ่าและออริจินัลเจเนเรชัน หุ่นยนต์โบราณที่เรียกว่าโชกิจินสร้างขึ้นเพื่อทำงานให้เทพผู้พิทักษ์ กันเอเดน ซึ่งใช้รูปแบบของสัตว์เทพทั้ง 4 นั่นคือ ริวโอกิ (เซริว), โคโอกิ (เบียคโกะ), จาคุโอกิ (ซูซาคุ) และ บุโอกิ (เกนบุ) ซึ่งริวโอกิและโคโอกิสามารถรวมร่างกันเป็นริวโคโอและโคริวโอได้ ในอดีตกาลจาคุโอกิและบุโอกิได้ถูกควบคุมให้ต่อสู้กับริวโอกิและโคโอกิ จนกระทั่งถูกริวโอกิและโคโอกิดูดกลืนเข้าไป ในภาคซุปเปอร์โรบ็อตไทเซ็นอัลฟ่า 3 ได้กล่าวถึงโชกิจินที่เหนือกว่า 4เทพ แต่ปรากฏตัวเพียงตัวเดียวนั่นคือชินริวโอกิ(โอริว)
  • เนื้อเรื่องภาคแอดวานซ์และออริจินัลเจเนเรชัน หุ่นยนต์จากต่างมิติของกองทัพชาโดว์มิเรอร์ โซลเกนและซไวน์เซอเกนใช้กระบวนท่ากายายุทธซึ่งมีชื่อตามสัตว์เทพทั้ง 4และได้เพิ่มกิเลนเข้าไปเป็นกระบวนท่าที่ 5
• ซามูไรพเนจร - สี่นักสู้ที่เป็นลูกน้องของลูกน้องของเอนิชิ ที่พวกเคนชินได้ไปต่อสู้บนเกาะเพื่อช่วยเหลือคาโอรุ
• แคสเซิลวาเนียร์ - วิดีโอเกม ในภาค อคุมะโจแดร็กคิวล่า X จิโนะรอนโดะของ PCเอนจิน มาเรีย เรนาร์ดใช้ไอเท็มแครชโดยการเรียกสัตว์ทั้ง 4และเป็นท่าไม้ตายในภาคแคสเซิลวาเนียร์ ซิมโฟนีออฟเดอะไนท์ของเซก้าแซทเทิร์น
• ซามูไรดีพเปอร์ เคียว - การ์ตูนญี่ปุ่น ซูซาคุ เบียคโกะ เซริว และ เง็นบุ เป็นชื่อท่าไม้ตายของวิชา"เพลงดาบมุเมียวจิน" ของตัวเอกของเรื่อง(เคียวและเคียวชิโร่)
• นินจาคาบูโตะ - การ์ตูนญี่ปุ่น เป็นเรื่องของนินจาปราบอสูร ชื่อว่า คาราซึ เทงกุ คาบูโตะ โดยมี 4 เทพอารักษ์ จาก 4 ทิศ ได้แก่ ซึซาคุ เฮียคโค เซริว และ เก็นบุ
• ดิจิมอน สัตว์อารักษ์ขาในโลกดิจิตอลทั้ง 4 ได้แก่ จินรอนมอน (เซริว), ซูเชียวมอน (เกนบุ),เซินอูมอน (ซูซาคุ) และ ไปอูมอน (เบียคโกะ)
• เกคิเรนเจอร์ - ชิเกนโชวทั้ง 4 เมเล่ (ซูซาคุ), หลง (เซริว), ซันโย (เกนบุ) และซึอุกุ (เบียคโกะ)
• มฤตยู สีน้ำเงิน - การ์ตูนญี่ปุ่น นางเอกในเรื่องเป็นยักษ์เป็นผู้นำตระกูลมังกรน้ำเงิน และถูกพระเอกที่อยู่ในตระกูล พยัคฆ์ขาวตามล่าในตอนแรก ช่วงกลางเรื่องไปจะมีเต่าดำ กับนกยูงแดงโผล่มาอีก
• เมกามิเทนเซย์ - วิดีโอเกม สัตว์เทพทั้ง 4 เป็นปิศาจซึ่งออกมาในเกมโดยมีบทบาทที่แตกต่างกันไปในแต่ละภาค โดยในภาค เพอร์โซนา 3และเพอร์โซนา 4 นั้น อสูรปกครองศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 4 เป็นเพอร์โซนาในกลุ่มการ์ดเทมเพอแรนซ์ และผู้เล่นสามารถนำมารวมกันเป็นฮวงหลงซึ่งเป็นเพอร์โซนาสูงสุดของกลุ่มการ์ดไฮโรแฟนท์ได้
• B บีดาแมน บาคุไกเด็น - การ์ตูนญี่ปุ่น หุ่นยนต์ของกลุ่มดาร์คบีดาประกอบด้วย ฮางาเนะอาโอริว, คุโรคาเงะเบียคโกะ, สึบาซารุซาคุ และ โยโรยเกนบุ
• ไฟนอลแฟนตาซี ไทป์-0 - วิดีโอเกม ในชุดแฟบูลา โนวา คริสตัลลิส: ไฟนอล แฟนตาซี ดินแดนทั้งสี่ในเกม ได้แก่ ลูบรัม มิลลิเทส ลอร์ริแคน และคอร์คอร์เดีย มีชื่อคริสตัลประจำเมืองเป็นสัตว์ทั้งสี่
• "'เทพอสูรเซนกิ"' - การ์ตูนญี่ปุ่น สมุนทั้ง4ของอินุงามิ ประกอบด้วย ฮิกิ เก็มบุมาร, จิมารุ สึซาคุมาร, คิมอน เบียกโกะมาร และ โดกุโรโซ เซริวมาร
• "'ตำนานจอมกษัตริย์เทพสวรรค์"' - ซีรีส์เกาหลี เทพผู้พิทักษ์ทั้ง4ของเทพฮวานวุง ประกอบด้วย แซโอ วิหคเพลิง, พุงเบ๊ก พยัคฆ์ขาว, วูซา เต่านิล และ วุนซา มังกรน้ำเงิน ภายหลังแซโอกลับชาติมาเกิดเป็นซูจินี พุงเบ๊กกลับชาติมาเกิดเป็นจูมูชิ วูซากลับชาติมาเกิดเป็นฮยอนโก และวุนซากลับชาติมาเกิดเป็นโซโร
• "'ตำนานกษัตริย์พิชิตบัลลังก์"' - ซีรีส์เกาหลี ขณะที่หัวหน้าธิดาเทพกำลังทำพิธีบวงสรวงที่ตำหนักเทพ นางมองเห็นภาพดวงใหญ่ตกลงมาจากฟากฟ้าพร้อมการปรากฏตัวของสัตว์เทพทั้งสี่
• "'มังกรเดียวดาย"' - ละครโทรทัศน์ไทย มีความเชื่อว่าหลิวเป็นตัวแทนของหงส์ อาเล้งเป็นตัวแทนของมังกร จางเหาเป็นตัวแทนของเสือขาว และเต็งล้อเป็นตัวแทนของเต่างู
• "'14 Blades'" - ภาพยนตร์กำลังภายใน ชิงหลง ตัวละครเอกในเรื่องเป็นตัวแทนของมังกรเขียว
• Yume 100 - วิดีโอเกม เหล่าเจ้าชายอาณาจักรคุโย ( แบ่งเป็นปีนักษัตรแต่ง ๆ ) กับการรำบรวงสรวงแก่เทพเจ้าทิศทั้ง 4

อ้างอิง

1. พิสิฏฐ นิธิยานันท์ (ม.ป.ป.). "แผนที่ดาวโบราณใน "วงวัฒนธรรมเอเชียตะวันออก": ตอนที่ 3". สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน). สืบค้นเมื่อ 25 กันยายน 2561. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)

• อะไรคือ เต่าดำ หงส์แดง เสือขาว มังกรเขียว?
• สัตว์เทพประจำทิศทั้งสี่
• สัตว์เทพประจำทิศทั้งสี่ในคติจีน