เรือหลวงศรีอยุธยา (อังกฤษ: HTMS Sri Ayudhya) เป็นเรือรบประเภทเรือปืนยามฝั่งสังกัดราชนาวีไทย
เรือหลวงศรีอยุธยา |
| ประวัติ (ประเทศไทย) | |
|---|
| ชั้นและประเภท: | เรือปืนยามฝั่งชั้นธนบุรี |
| ชื่อเรือ: | เรือหลวงศรีอยุธยา (HTMS Sri Ayudhya) |
| ตั้งชื่อตาม: | กรุงศรีอยุธยา |
| ต่อขึ้นที่: | อู่ต่อเรือกาวาซากิ, โกเบ, จักรวรรดิญี่ปุ่น ผู้ควบคุมการต่อเรือ นาวาโท หลวงสุนทร ศัลยกะลิน |
| วางกระดูกงู: | พ.ศ. 2479 |
| ปล่อยลงน้ำ: | 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2480 |
| ได้รับเรือ: | 16 มิถุนายน พ.ศ. 2481 |
| ขึ้นระวาง: | 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2481 |
| จำหน่ายออก: | 8 ตุลาคม พ.ศ. 2502 |
| จุดจบ: | อัปปาง 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2494 กลางแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณหน้าป้อมวิชัยประสิทธิ์ ในเหตุการณ์กบฎแมนฮัตตัน |
| ลักษณะเฉพาะ |
|---|
| ชั้น: | เรือปืนยามฝั่งชั้นธนบุรี |
| ขนาด (ระวางขับน้ำ): | 2,350 ตัน (เต็มที่) |
| ความยาว: | 77 m (253 ft) |
| ความกว้าง: | 13.41 m (44.0 ft) |
| กินน้ำลึก: | 4.2 m (14 ft) |
| เครื่องยนต์: | |
| ความเร็ว: | 15.8 นอต (29.3 กิโลเมตรต่อชั่วโมง; 18.2 ไมล์ต่อชั่วโมง) (เต็มที่) 12.2 นอต (22.6 กิโลเมตรต่อชั่วโมง; 14.0 ไมล์ต่อชั่วโมง) (ความเร็วมัธยัสถ์) |
| พิสัยเชื้อเพลิง: | 6,493 ไมล์ทะเล (12,025 กิโลเมตร; 7,472 ไมล์) (เต็มที่) 11,100 ไมล์ทะเล (20,600 กิโลเมตร; 12,800 ไมล์) (ความเร็วมัธยัสถ์) |
| อัตราเต็มที่: | 234 นาย |
| ยุทโธปกรณ์: | - 4 × ปืน 200/50-ม.ม. (8 นิ้ว)
- 4 × ปืน 75/51 ม.ม. (3 นิ้ว)
- 4 × ปตอ. 20 ม.ม.
|
| เกราะ: | กราบเรือ: 2.5 นิ้ว (63.5 ม.ม.) สะพานเดินเรือ: 1 นิ้ว (25 ม.ม.) ป้อมปืน: 4 นิ้ว (102 ม.ม.) |
มีระวางขับน้ำ 2,350 ตัน เครื่องจักรดีเซล 2 เครื่อง ความเร็วมัธยัสถ์ 12.2 นอต ติดอาวุธปืน 8 นิ้ว ป้อมคู่ จำนวน 2 ป้อม ปืน 3 นิ้ว จำ นวน 4 กระบอก ปืน 50 มิลลิเมตร จำนวน 2 แท่น พลประจำเรือ 234 นาย ต่อจากอู่ต่อเรือคาวาซากิ ประเทศญี่ปุ่น ขึ้นระวางประจำการ เมื่อ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2481 จัดเป็นเรือพี่เรือน้องกับ เรือหลวงธนบุรี ที่ได้ไปเปลี่ยนเวรรักษาการณ์ ณ เกาะช้าง จังหวัดตราด เมื่อเย็นวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2484 และเกิดยุทธนาวีกับฝรั่งเศส (ยุทธนาวีเกาะช้าง) ในเช้าวันรุ่งขึ้น เมื่อเรือหลวงธนบุรีจมไปแล้ว เรือหลวงศรีอยุธยาจึงเสมือนสัญลักษณ์แห่งความกล้าหาญอีกลำหนึ่งของราชนาวีไทย
ประวัติ เรือหลวงศรีอยุธยา เคยถวายงานเป็นเรือพระที่นั่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช (ขณะทรงมีพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าภูมิพลอดุลยเดช) และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ครั้งเสด็จนิวัติพระนครครั้งแรกเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2481 และเสด็จนิวัติพระนครครั้งล่าสุดเมื่อวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2493 พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (ขณะทรงมีพระอิสริยยศเป็น หม่อมราชวงศ์สิริกิติ์ กิติยากร)พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชจึงทรงมีพระปฏิพัทธ์กับเรือพระที่นั่งลำนี้ ตั้งแต่ทรงพระเยาว์ ดังจะเห็นได้จากพระบรมฉายาลักษณ์ที่ทรงต่อเรือหลวงศรีอยุธยาจำลอง ด้วยฝีพระหัตถ์ของพระองค์เอง
เรือหลวงศรีอยุธยา มีส่วนเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์การเมืองไทยในกรณีกบฏแมนฮัตตัน เมื่อวันที่ 29-30 มิถุนายน พ.ศ. 2494 เมื่อทหารเรือกลุ่มหนึ่ง นำโดย นาวาตรี มนัส จารุภา ได้นำกำลังทหารเรือส่วนหนึ่งพร้อมด้วยอาวุธปืนกลแมดเสน ซึ่งเป็นอาวุธหนัก บุกจู่โจมจับตัว จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี ขณะทำหน้าที่เป็นประธานพิธีรับมอบเรือขุดสันดอนสัญชาติอเมริกันชื่อ "แมนฮัตตัน" จากอุปทูตสหรัฐอเมริกา ที่ท่าราชวรดิฐ ในเวลา 15.00 น. ท่ามกลางแขกเหรื่อผู้มีเกียรติมากมายในพิธี ลงจากเรือแมนฮัตตัน จากนั้นได้นำตัวลงเรือข้ามฟากเพื่อนำขึ้นไปยังเรือหลวงศรีอยุธยา ที่จอดลอยลำอยู่กลางแม่น้ำเจ้าพระยา เพื่อเป็นตัวประกัน
เหตุที่ใช้เรือหลวงศรีอยุธยาเป็นสถานที่กักตัวประกัน ซึ่งเป็นเสมือนหัวใจสำคัญนั้น เพราะคณะผู้ก่อการมั่นใจในประสิทธิภาพของเรือ เพราะเป็นเรือเหล็กหุ้มเกราะ อาวุธเบาไม่สามารถทำอะไรได้ อีกทั้งยังมีอาวุธที่ทรงอานุภาพ คือ ปืนโฟร์ฟอร์ต 8 นิ้ว ยิงวิถีราบ ที่ถือว่ามีอานุภาพสูงกว่าอาวุธของทางทหารบกเสียอีก
แต่ทว่าแผนการรัฐประหารในครั้งนี้เกิดความผิดพลาด เมื่อไม่เป็นไปตามแผน ซึ่งเรือหลวงศรีอยุธยาจะต้องแล่นผ่านสะพานพระพุทธยอดฟ้า เพื่อไปตั้งกองบัญชาการที่กรมสรรพาวุธทหารเรือ บางนา แต่ทว่าสะพานไม่เปิด จึงกลับลำที่หน้าป้อมวิชัยประสิทธิ์ แล้วแล่นไปจอดลอยลำหน้าท่าราชวรดิฐ ตลอดคืนวันที่ 29 มิถุนายน การปะทะกันยังไม่เกิดขึ้น แต่บรรยากาศของความตึงเครียดเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
ในส่วนตัวของจอมพล ป. พิบูลสงคราม ที่ถูกจับกุมตัวไป ได้เจรจากับคณะผู้ก่อการที่นำโดย นาวาเอก อานนท์ ปุณฑริกกาภา และ น.ต.มนัส จารุภา ถึงเหตุผลของการกระทำ และเป็นผู้เสนอที่จะออกอากาศโดยบันทึกเสียงจากเส้นลวดบันทึกเสียง แล้วถูกนำไปออกอากาศกระจายเสียงทางวิทยุทหารเรือ ว่าเป็นแถลงการณ์จากนายกรัฐมนตรีด้วยความสมัครใจ ไม่ได้เป็นการบีบบังคับ แต่ทางฝ่ายรัฐบาลได้ออกกระจายเสียงตอบโต้ไปทางวิทยุกรมการรักษาดินแดน ซึ่งทางรัฐบาลได้ตัดสินใจให้ฝ่ายทหารเรือบุกชิงตัวจอมพล ป. กลับคืนมาก่อนรุ่งสาง ไม่เช่นนั้นจะทำการยิงให้เด็ดขาดกันไป แต่ทางทหารเรือปฏิเสธเพราะเกรงว่าจอมพล ป. จะได้รับอันตราย แม้ทาง พลเรือโท ผัน นาวาวิจิต ผู้บังคับการกองเรือรบ ซึ่งถือเป็นผู้บังคับบัญชาโดยตรงของคณะผู้ก่อการ จะขออาสาขึ้นไปบนเรือเองในเวลารุ่งเช้าเพื่อเจรจากับกลุ่มผู้ก่อการ
จนกระทั่งเช้ามืดของวันที่ 30 มิถุนายน ทหารฝ่ายรัฐบาลระดมกำลังเข้าโจมตีทหารเรือทุกจุด การยิงต่อสู้เป็นไปอย่างดุเดือดติดต่อกันหลายชั่วโมง เรือหลวงศรีอยุธยาหะเบสสมอจากท่าราชวรดิฐ แล่นขึ้นไปทางเหนือแล้วล่องลงมาเพื่อทำการยิงสนับสนุน ต่อมากองทัพอากาศส่งเครื่องบินมาทิ้งระเบิด บริเวณลานวัดพระยาทำ ขณะทหารกำลังแถวรับคำสั่ง กับบริเวณกรมอู่ทหารเรือ และที่กองเรือรบซึ่งทำให้มีผู้ได้รับบาดเจ็บ และเสียชีวิตมากมายทั้งทหารและพลเรือน ถึงตอนนี้เรือหลวงศรีอยุธยา ก็เครื่องยนต์เสียแล้วจากการถูกโจมตีอย่างหนัก มีเครื่องจักรใหญ่ขวาใช้ได้เพียงเครื่องเดียว ก็ล่องลงมาถึงหน้าป้อมวิชัยประสิทธิ์ เพื่อกลับลำ ปรากฏว่าเครื่องกลับจักรขวาเกิดชำรุดขึ้นมาอีก จึงหมดสมรรถภาพที่จะสามารถเคลื่อนไหวต่อไปได้อีก ต้องลอยลำอยู่หน้าป้อมวิชัยประสิทธิ์ ต่อมาฐานที่มั่นของคณะผู้ก่อการที่ท่าราชวรดิฐแตก เป้าการโจมตีจึงมาอยู่ที่เรือหลวงศรีอยุธยาอย่างเดียว
เรือหลวงศรีอยุธยา ขณะถูกทิ้งระเบิดอย่างหนัก
จนกระทั่งเวลาประมาณ 15.30 น. กองทัพอากาศ โดย พลอากาศเอก ฟื้น รณนภากาศ ฤทธาคนี ผู้บัญชาการทหารอากาศ ส่งเครื่องบิน (ฝึก) เอ.ที.6 หรือ ฝ.8 จำนวนมากเข้ามารุมโจมตีเรือหลวงศรีอยุธยา พร้อมทั้งยิงกราดด้วยปืนกล ขณะเดียวกันทหารบกและตำรวจช่วยทำการยิงขัดขวางไม่ให้ทหารประจำเรือขึ้นมายิงต่อสู้เครื่องบินบนดาดฟ้า ภารกิจยิงต่อสู้จึงตกอยู่กับทหารเรือที่อยู่บนป้อมวิชัยประสิทธิ์ และพระราชวังเดิม ซึ่งต้องยิงต่อสู้ทั้งเครื่องบิน และทหารรัฐบาลฝั่งตรงข้าม การต่อสู้ก็มีแต่อาวุธเบา จนในที่สุดเรือก็ไฟไหม้ สถานการณ์ของฝ่ายผู้ก่อการแย่ลงทุกขณะ ทหารเรือ 2 คนประจำเรือจึงตัดสินใจสวมเสื้อชูชีพให้จอมพล ป. พิบูลสงคราม แล้วนำกระโดดลงน้ำว่ายข้ามมา โดยมีทหารเรือที่ป้อมวิชัยประสิทธิ์เป็นผู้ยิงคุ้มกันให้
จากนั้นทั้งสองฝ่ายจึงเปิดการเจรจากัน ในที่สุด คณะผู้ก่อการก็ยอมรับความพ่ายแพ้โดยการปล่อยตัวจอมพล ป. กลับคืนให้แก่รัฐบาลด้วยความปลอดภัย และแกนนำผู้ก่อการต้องแยกย้ายกันหลบหนีด้วยรถไฟไปทางภาคเหนือก่อนจะเดินเท้าข้ามพรมแดนข้ามไปยังประเทศพม่า
ในส่วนของเรือหลวงศรีอยุธยา หลังจากเกิดไฟไหม้อยู่เป็นเวลานานก็อัปปางลงที่กลางแม่น้ำเจ้าพระยาในกลางดึกของคืนวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2494
ต่อมาซากเรือหลวงศรีอยุธยาได้ถูกกู้ขึ้นมาในวันที่ 8 ตุลาคม พ.ศ. 2502 เมื่อเป็นอันตรายในการเดินเรือ จากคำสั่งคณะรัฐมนตรีที่ 350/21315
อ้างอิง - รักชาติ ผดุงธรรม. เบื้องหลังกรณีสวรรคต รัชกาลที่ ๘. กรุงเทพฯ : บางกอกบุ๊ค, 2550. 288 หน้า. ISBN 978-974-8130-47-7
- ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. กาลานุกรมสยามประเทศไทย 2485-2554. กรุงเทพฯ : โพสต์พับลิบชิง, 2554. 355 หน้า. ISBN 978-974-228-070-3
- ↑ เรือหลวงศรีอยุธยา เรือธงของราชนาวีไทย
- ↑ วินทร์ เลียววาริณ. ประชาธิปไตยบนเส้นขนาน. กรุงเทพฯ : ดอกหญ้า, 2544. 336 หน้า. ISBN 9748585476
- เรือจ้างในลำน้ำ
แหล่งข้อมูลอื่น - จากเหตุการณ์เมื่อ 29 มิ.ย. 2494 สู่ 29 มิ.ย. 2549
เร, อหลวงศร, อย, ธยา, งกฤษ, htms, ayudhya, เป, นเร, อรบประเภทเร, อป, นยามฝ, งส, งก, ดราชนาว, ไทยประว, ประเทศไทย, นและประเภท, เร, อป, นยามฝ, งช, นธนบ, อเร, htms, ayudhya, งช, อตาม, กร, งศร, อย, ธยาต, อข, นท, อเร, อกาวาซาก, โกเบ, กรวรรด, ควบค, มการต, อเร, นาวาโท. eruxhlwngsrixyuthya xngkvs HTMS Sri Ayudhya epneruxrbpraephtheruxpunyamfngsngkdrachnawiithyeruxhlwngsrixyuthyaprawti praethsithy chnaelapraephth eruxpunyamfngchnthnburichuxerux eruxhlwngsrixyuthya HTMS Sri Ayudhya tngchuxtam krungsrixyuthyatxkhunthi xutxeruxkawasaki okeb ckrwrrdiyipun phukhwbkhumkartxerux nawaoth hlwngsunthr slykalinwangkradukngu ph s 2479plxylngna 31 krkdakhm ph s 2480idrberux 16 mithunayn ph s 2481khunrawang 19 krkdakhm ph s 2481cahnayxxk 8 tulakhm ph s 2502cudcb xppang 1 krkdakhm ph s 2494 klangaemnaecaphraya briewnhnapxmwichyprasiththi inehtukarnkbdaemnhttnlksnaechphaachn eruxpunyamfngchnthnburikhnad rawangkhbna 2 350 tn etmthi khwamyaw 77 m 253 ft khwamkwang 13 41 m 44 0 ft kinnaluk 4 2 m 14 ft ekhruxngynt 2 MAN Diesels 5 200 aerngmakhwamerw 15 8 nxt 29 3 kiolemtrtxchwomng 18 2 imltxchwomng etmthi 12 2 nxt 22 6 kiolemtrtxchwomng 14 0 imltxchwomng khwamerwmthysth phisyechuxephling 6 493 imlthael 12 025 kiolemtr 7 472 iml etmthi 11 100 imlthael 20 600 kiolemtr 12 800 iml khwamerwmthysth xtraetmthi 234 nayyuthothpkrn 4 pun 200 50 m m 8 niw 4 pun 75 51 m m 3 niw 4 ptx 20 m m ekraa kraberux 2 5 niw 63 5 m m saphanedinerux 1 niw 25 m m pxmpun 4 niw 102 m m mirawangkhbna 2 350 tn ekhruxngckrdiesl 2 ekhruxng khwamerwmthysth 12 2 nxt tidxawuthpun 8 niw pxmkhu canwn 2 pxm pun 3 niw ca nwn 4 krabxk pun 50 milliemtr canwn 2 aethn phlpracaerux 234 nay txcakxutxeruxkhawasaki praethsyipun khunrawangpracakar emux 19 krkdakhm ph s 2481 cdepneruxphieruxnxngkb eruxhlwngthnburi thiidipepliynewrrksakarn n ekaachang cnghwdtrad emuxeynwnthi 16 mkrakhm ph s 2484 aelaekidyuththnawikbfrngess yuththnawiekaachang inechawnrungkhun emuxeruxhlwngthnburicmipaelw eruxhlwngsrixyuthyacungesmuxnsylksnaehngkhwamklahayxiklahnungkhxngrachnawiithyprawti aekikheruxhlwngsrixyuthya ekhythwaynganepneruxphrathinngphrabathsmedcphraecaxyuhwphumiphlxdulyedch khnathrngmiphraxisriyysepn smedcphraxnuchathirach ecafaphumiphlxdulyedch aelaphrabathsmedcphraecaxyuhwxannthmhidl khrngesdcniwtiphrankhrkhrngaerkemuxwnthi 15 phvscikayn ph s 2481 1 aelaesdcniwtiphrankhrkhrnglasudemuxwnthi 24 minakhm ph s 2493 phrxmdwysmedcphranangecasirikiti phrabrmrachininath khnathrngmiphraxisriyysepn hmxmrachwngssirikiti kitiyakr 2 phrabathsmedcphraecaxyuhwphumiphlxdulyedchcungthrngmiphraptiphththkberuxphrathinnglani tngaetthrngphraeyaw dngcaehnidcakphrabrmchayalksnthithrngtxeruxhlwngsrixyuthyacalxng dwyfiphrahtthkhxngphraxngkhexng 3 eruxhlwngsrixyuthya miswnekiywkhxngkbprawtisastrkaremuxngithyinkrnikbtaemnhttn emuxwnthi 29 30 mithunayn ph s 2494 emuxthhareruxklumhnung naody nawatri mns carupha idnakalngthhareruxswnhnungphrxmdwyxawuthpunklaemdesn sungepnxawuthhnk bukcuocmcbtw cxmphl p phibulsngkhram naykrthmntri khnathahnathiepnprathanphithirbmxberuxkhudsndxnsychatixemriknchux aemnhttn cakxupthutshrthxemrika thitharachwrdith inewla 15 00 n thamklangaekhkehruxphumiekiyrtimakmayinphithi lngcakeruxaemnhttn caknnidnatwlngeruxkhamfakephuxnakhunipyngeruxhlwngsrixyuthya thicxdlxylaxyuklangaemnaecaphraya ephuxepntwpraknehtuthiicheruxhlwngsrixyuthyaepnsthanthikktwprakn sungepnesmuxnhwicsakhynn ephraakhnaphukxkarmnicinprasiththiphaphkhxngerux ephraaepneruxehlkhumekraa xawuthebaimsamarththaxairid xikthngyngmixawuththithrngxanuphaph khux punofrfxrt 8 niw yingwithirab thithuxwamixanuphaphsungkwaxawuthkhxngthangthharbkesiyxik 4 aetthwaaephnkarrthpraharinkhrngniekidkhwamphidphlad emuximepniptamaephn sungeruxhlwngsrixyuthyacatxngaelnphansaphanphraphuththyxdfa ephuxiptngkxngbychakarthikrmsrrphawuththharerux bangna aetthwasaphanimepid cungklblathihnapxmwichyprasiththi aelwaelnipcxdlxylahnatharachwrdith tlxdkhunwnthi 29 mithunayn karpathaknyngimekidkhun aetbrryakaskhxngkhwamtungekhriydephimkhuneruxy inswntwkhxngcxmphl p phibulsngkhram thithukcbkumtwip idecrcakbkhnaphukxkarthinaody nawaexk xannth punthrikkapha aela n t mns carupha thungehtuphlkhxngkarkratha aelaepnphuesnxthicaxxkxakasodybnthukesiyngcakesnlwdbnthukesiyng aelwthuknaipxxkxakaskracayesiyngthangwithyuthharerux waepnaethlngkarncaknaykrthmntridwykhwamsmkhric imidepnkarbibbngkhb aetthangfayrthbalidxxkkracayesiyngtxbotipthangwithyukrmkarrksadinaedn sungthangrthbalidtdsinicihfaythhareruxbukchingtwcxmphl p klbkhunmakxnrungsang imechnnncathakaryingiheddkhadknip aetthangthhareruxptiesthephraaekrngwacxmphl p caidrbxntray aemthang phleruxoth phn nawawicit phubngkhbkarkxngeruxrb sungthuxepnphubngkhbbychaodytrngkhxngkhnaphukxkar cakhxxasakhunipbneruxexnginewlarungechaephuxecrcakbklumphukxkar 4 cnkrathngechamudkhxngwnthi 30 mithunayn thharfayrthbalradmkalngekhaocmtithhareruxthukcud karyingtxsuepnipxyangdueduxdtidtxknhlaychwomng eruxhlwngsrixyuthyahaebssmxcaktharachwrdith aelnkhunipthangehnuxaelwlxnglngmaephuxthakaryingsnbsnun txmakxngthphxakassngekhruxngbinmathingraebid briewnlanwdphrayatha khnathharkalngaethwrbkhasng kbbriewnkrmxuthharerux aelathikxngeruxrbsungthaihmiphuidrbbadecb aelaesiychiwitmakmaythngthharaelaphleruxn thungtxnnieruxhlwngsrixyuthya kekhruxngyntesiyaelwcakkarthukocmtixyanghnk miekhruxngckrihykhwaichidephiyngekhruxngediyw klxnglngmathunghnapxmwichyprasiththi ephuxklbla praktwaekhruxngklbckrkhwaekidcharudkhunmaxik cunghmdsmrrthphaphthicasamarthekhluxnihwtxipidxik txnglxylaxyuhnapxmwichyprasiththi txmathanthimnkhxngkhnaphukxkarthitharachwrdithaetk epakarocmticungmaxyuthieruxhlwngsrixyuthyaxyangediyw eruxhlwngsrixyuthya khnathukthingraebidxyanghnk cnkrathngewlapraman 15 30 n kxngthphxakas ody phlxakasexk fun rnnphakas vththakhni phubychakarthharxakas sngekhruxngbin fuk ex thi 6 hrux f 8 canwnmakekhamarumocmtieruxhlwngsrixyuthya phrxmthngyingkraddwypunkl khnaediywknthharbkaelatarwcchwythakaryingkhdkhwangimihthharpracaeruxkhunmayingtxsuekhruxngbinbndadfa pharkicyingtxsucungtkxyukbthhareruxthixyubnpxmwichyprasiththi aelaphrarachwngedim sungtxngyingtxsuthngekhruxngbin aelathharrthbalfngtrngkham kartxsukmiaetxawutheba cninthisuderuxkifihm sthankarnkhxngfayphukxkaraeylngthukkhna thharerux 2 khnpracaeruxcungtdsinicswmesuxchuchiphihcxmphl p phibulsngkhram aelwnakraoddlngnawaykhamma odymithhareruxthipxmwichyprasiththiepnphuyingkhumknih 4 caknnthngsxngfaycungepidkarecrcakn inthisud khnaphukxkarkyxmrbkhwamphayaephodykarplxytwcxmphl p klbkhunihaekrthbaldwykhwamplxdphy aelaaeknnaphukxkartxngaeykyayknhlbhnidwyrthifipthangphakhehnuxkxncaedinethakhamphrmaednkhamipyngpraethsphma 4 inswnkhxngeruxhlwngsrixyuthya hlngcakekidifihmxyuepnewlanankxppanglngthiklangaemnaecaphrayainklangdukkhxngkhunwnthi 1 krkdakhm ph s 2494 3 txmasakeruxhlwngsrixyuthyaidthukkukhunmainwnthi 8 tulakhm ph s 2502 emuxepnxntrayinkaredinerux cakkhasngkhnarthmntrithi 350 21315 5 xangxing aekikh rkchati phdungthrrm ebuxnghlngkrniswrrkht rchkalthi 8 krungethph bangkxkbukh 2550 288 hna ISBN 978 974 8130 47 7 chaywithy ekstrsiri kalanukrmsyampraethsithy 2485 2554 krungethph ophstphblibching 2554 355 hna ISBN 978 974 228 070 3 3 0 3 1 eruxhlwngsrixyuthya eruxthngkhxngrachnawiithy 4 0 4 1 4 2 4 3 winthr eliywwarin prachathipitybnesnkhnan krungethph dxkhya 2544 336 hna ISBN 9748585476 eruxcanginlanaaehlngkhxmulxun aekikhcakehtukarnemux 29 mi y 2494 su 29 mi y 2549ekhathungcak https th wikipedia org w index php title eruxhlwngsrixyuthya amp oldid 9368870, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
