fbpx
วิกิพีเดีย

แฮริเอ็ต ทับแมน

แฮริเอ็ต ทับแมน (อังกฤษ: Harriet Tubman) หรือชื่อเมื่อเกิด แอระมินทา รอส (อังกฤษ: Araminta Ross) (ป.  มีนาคม 1822 – 10 มีนาคม 1913) เป็นนักกิจกรรมและนักเคลื่อนไหวทางการเมืองชาวอเมริกัน ผู้เคลื่อนไหวเรียกร้องการเลิกทาสในสหรัฐ ทับแมนเกิดในครอบครัวทาส ก่อนที่จะหลบหนีและทำภารกิจ 13 ครั้ง ซึ่งช่วยปล่อยทาสราว 70 คน รวมทั้งครอบครัวและมิตรสหายของเธอ ผ่านเครือข่ายนักเคลื่อนไหวต่อต้านระบบทาสและเซฟเฮาส์จำนวนมากที่รู้จักกันในชื่ออันเดอร์กราวด์เรลโร้ด ในสมัยสงครามกลางเมืองสหรัฐ เธอเข้าปฏิบัติหน้าที่เป็นหน่วยลาดตระเวนติดอาวุธและสายลับให้กับกองทัพยูเนียน ในช่วงท้ายของชีวิต เธอเป็นส่วนหนึ่งของขบวนการเรียกร้องสิทธิการลงคะแนนเสียงเลือกตั้งของสตรีในสหรัฐ

แฮริเอ็ต ทับแมน
ทับแมนเมื่อปี 1895
เกิดแอระมินทา รอส
ราว มีนาคม 1822
มณฑลดอเชสเตอร์ รัฐแมริแลนด์ สหรัฐ
เสียชีวิต10 มีนาคม 1913 (90-91 ปี)
ออเบิร์น รัฐนิวยอร์ก สหรัฐ
สุสานสุสานฟอร์ตฮิลล์ ออเบิร์น รัฐนิวยอร์ก สหรัฐ
42°55′29″N 76°34′30″W / 42.9246°N 76.5750°W / 42.9246; -76.5750
สัญชาติอเมริกัน
ชื่ออื่นมินตี, มอเซส
อาชีพหน่วยลาดตระเวนสมัยสงครามกลางเมืองสหรัฐ, สายลับ, พยาบาล, นักเคลื่อนไหวสิทธิการลงคะแนนเสียงเลือกตั้งของสตรี, นักเคลื่อนไหวสิทธิพลเมือง
มีชื่อเสียงจากการปลดปล่อยทาส
คู่สมรส
  • จอห์น ทับแมน (สมรส ค.ศ. 1844; หย่าปี 1851)
  • เนลซัน เดวิส (สมรส ค.ศ. 1869; 1888)
บุตรเกอร์ที (บุญธรรม)
บิดามารดา
  • แฮริเอ็ต รอส
  • เบน รอส

ทับแมนเกิดเป็นทาสโดยเชื้อสายในมณฑลดอเชสเตอร์ รัฐแมริแลนด์ เธอถูกนายทาสทำร้ายและใช้แส้ตีตั้งแต่เป็นเด็ก ครั้งหนึ่งนายทาสคนหนึ่งของเธอโยนตุ้มโลหะที่หนักใส่ทาสอีกคน แต่พลาดมาโดนทับแมนแทน ส่งผลให้เธอได้รับการกระทบกระเทือนที่ศีรษะ การบาดเจ็บครั้งนั้นทำให้ทับแมนต้องทนทุกข์ด้วยโรคนอนหลับมากเกินไปตลอดชีวิต หลังการบาดเจ็บครั้งนั้น ทับแมนเริ่มมีประสบการณ์มองเห็นภาพแปลก ๆ และมีฝันที่สว่างจ้าในเวลาหลับ เธอสันนิษฐานว่านี่เป็นนิมิตหมายจากพระเป็นเจ้า ประสบการณ์เหล่านี้รวมกับลักษณะของครอบครัวที่เธอเติบโตมาอันเป็นคริสต์ชนลัทธิเมธอดิสต์ทำให้ทับแมนเป็นคริสต์ชนผู้มีศรัทธาต่อศาสนาสูงมาก

ในปี 1849 ทับแมนหลบหนีไปยังฟิลาเดลเฟีย แต่ไม่นานก็ได้กลับมายังแมริแลนด์เพื่อช่วยเหลือครอบครัวเธอหลบหนีจากนายทาส นับจากนั้นมาก เธอค่อย ๆ พาญาติของเธอเดินทางออกจากรัฐไปกับเธอ ทีละกลุ่ม ๆ ซึ่งในที่สุดเป็นการนำทางให้กับอีกหลายสิบคนได้หลบหนีจากนายทาสและได้รับอิสรภาพ การเดินทางหลบหนีของทับแมนดำเนินไปในความมืดมิดของเวลากลางคืน และดำเนินไปโดยลับที่สุด ตลอดการพาทาสหลบหนี ทับแมน (หรือที่ผู้ที่ได้รับการข่วยเหลือจากเธอเรียกเธอว่า "มอเซส") "ไม่เคยทำผู้โดยสารตกหล่นสักคน" ("never lost a passenger") หลังจากกฎหมายไล่ล่าทาสที่หลบหนีปี 1850 ถูกประกาศใช้ ทับแมนได้ช่วยนำทางให้แก่ทาสที่หลบหนีหนีขึ้นไปทางเหนือ เข้าไปยังอเมริกาเหนือของอังกฤษ (แคนาดาในปัจจุบัน) รวมถึงช่วยหางานให้แก่ทาสที่ได้รับการปลดปล่อยใหม่เหล่านี้ ทับแมนได้พบกับจอห์น บราวน์ ในปี 1858 และช่วยเขาวางแผนและระดมพลก่อการจู่โจมปี 1859 ที่เรือเฟอร์รีฮาร์เปอส์

ในสมัยสงครามกลางเมืองสหรัฐ ทับแมนทำงานให้กับฝั่งกองทัพยูเนียน เริ่มจากการเป็นคนครัวและพยาบาล ก่อนจะเริ่มเป็นหน่วยบาดตระเวนติดอาวุธและสายลับ เธอเป็นผู้หญิงคนแรกที่ได้นำการทำสงครามที่ติดอาวุธในสงครามนี้ เธอเป็นผู้ดูแลการจู่โจมเรือเฟอร์รีคอมแบฮีซึ่งช่วยปลดปล่อยทาสจำนวนกว่า 700 คน หลังสงครามสิ้นสุด ทับแมนซื้อบ้านที่ออเบิร์น รัฐนิวยอร์ก ในปี 1859 ซึ่งเธอปรณิบัติดูแลพ่อแม่ของเธอที่ชราแล้ว เธอมีบทบาทต่อเนื่องในการเรียกร้องสิทธิลงคะแนนเสียงเลือกตั้งของสตรีจนกระทั่งเธอล้มป่วย เธอเสียชีวิตในปี 1913 และกลายมาเป็นสัญลักษณ์ของความกล้าหาญและอิสรภาพ

มรดก

ทับแมนเป็นสัญลักษณ์สำคัญในบรรดาชาวอเมริกันทันทีเมื่อเธอเสียชีวิตผลการสำรวจในช่วงปลายศตวรรษที่ 20 พบว่าเธอเป็นหนึ่งในพลเมืองที่โด่งดังที่สุดในประวัติศาสตร์อเมริกันยุคก่อนสงครามกลางเมืองเป็นลำดับที่สาม รองจากเบตซี รอส แลพ พอล รีเวียร์ เท่านั้น เธอเป็นแรงบันดาลใจให้แก่ชาวอเมริกันเชื้อสายแอฟริกาจำนวนมากที่กำลังดิ้นรนเพื่อสิทธิพลเมือง นอกจากนี้ทับแมนยังได้รับการยกย่องเชิดชูโดยนักการเมืองจากทุกค่าย

ธนบัตรยี่สิบดอลลาร์สหรัฐ

ภาพต้นคิดออกแบบธนบัตรใหม่ที่แสดงภาพของทับแมน
ธนบัตรยี่สิบดอลลาร์ที่ใช้ในปัจจุบัน แสดงภาพของแจ็กสัน
ดูบทความหลักที่: ธนบัตรยี่สิบดอลลาร์สหรัฐ

ในวันที่ 20ตุาลคม 2016 ผู้อำนวยการการคลังสหรัฐ แจ็ก ลีว ประกาศแผนที่จะนำภาพของทับแมนขึ้นบนด้านหน้าของธนบัตรยี่สิบดอลลาร์ แล้วย้ายแอนดรูว์ แจ็กสัน ซึ่งเป็นนายทาส ไปไว้ด้านหลังของธนบัตรแทน ลีวได้มอบหมายให้สำนักงานภาพพิมพ์และการพิมพ์จัดทำแนวทางตัวอย่างสำหรับการแก้ไขนี้ และตั้งใจว่าธนบัตรรุ่นใหม่นี้จะเข้าสู่ระบบสักเมื่อหลังปี 2020 อย่างไรก็ตาม ในปี 2017 ผู้อำนวยการคลังคนใหม่ สตีเวน มนิวชิน ระบุว่าเขาไม่เห็นด้วยกับการนำเอาทับแมนมาแทนที่แจ็กสันบนธนบัตร "บุคคลต่าง ๆ อยู่บนธนบัตรมาเป็นเวลานานแล้ว และเราต้องพิจารณาด้วยนะครับว่าตอนนี้เรามีปัญหาใหญ่อีกมากที่ต้องจัดการ" ในปี 2021 รัฐบาลสหรัฐภายใต้การนำของโจ ไบเดิน ได้กลับมาเดินหน้าแผนการนี้ต่อ

อ้างอิง

  1. Larson 2004, p. 16.
  2. Larson 2004, p. xvii.
  3. Clinton 2004, p. 192.
  4. Hobson 2014, pp. 50–77.
  5. Larson 2004, p. xv.
  6. Larson 2004, p. xx.
  7. Swanson, Ana; Ohlheiser, Abby (April 20, 2016). "U.S. to Keep Hamilton on Front of $10 Bill, Put Portrait of Harriet Tubman on $20 Bill". The Washington Post. สืบค้นเมื่อ April 20, 2016.
  8. Liptak, Kevin; Sanfuentes, Antoine; Wattles, Jackie (April 21, 2016). "Harriet Tubman Will Be Face of the $20". CNN. สืบค้นเมื่อ April 21, 2016.
  9. Calmes, Jackie (April 20, 2016). "Harriet Tubman Ousts Andrew Jackson in Change for a $20". The New York Times. สืบค้นเมื่อ April 22, 2016.
  10. Temple-West, Patrick (August 31, 2017). "Mnuchin Dismisses Question about Putting Harriet Tubman on $20 Bill". Politico. สืบค้นเมื่อ September 6, 2017.
  11. Rappeport, Alan (January 25, 2021). "Biden's Treasury Will Seek to Put Harriet Tubman on the $20 Bill, an Effort the Trump Administration Halted". The New York Times (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ January 26, 2021.

บรรณานุกรม

  • Bradford, Sarah Hopkins (1869). Scenes in the Life of Harriet Tubman. Auburn, New York: W.J.Moses. p. 1. OCLC 15578204.
  • Bradford, Sarah Hopkins (2012) [1886]. Harriet Tubman: The Moses of Her People (Reprint ed.). Mineola, New York: Dover Publications. p. 3. ISBN 0-486-43858-9.
  • Clinton, Catherine (2004). Harriet Tubman: The Road to Freedom. New York: Little, Brown and Company. ISBN 0-316-14492-4.
  • Conrad, Earl (1943). Harriet Tubman. Washington DC: Associated Publishers. OCLC 08991147.
  • Douglass, Frederick (1969) [1881]. Life and Times of Frederick Douglass. London: Collier-Macmillan. OCLC 39258166.
  • Hobson, Janell (July 2014). "Between History and Fantasy: Harriet Tubman in the Artistic and Popular Imaginary". Meridians: Feminism, Race, Transnationalism. 12 (2): 50–77. doi:10.2979/meridians.12.2.50. S2CID 145721375.
  • Humez, Jean (2003). Harriet Tubman: The Life and Life Stories. Madison: University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-19120-7.
  • Larson, Kate Clifford (2004). Bound For the Promised Land: Harriet Tubman, Portrait of an American Hero. New York: Ballantine Books. ISBN 978-0-345-45627-4.
  • Oertel, Kristen T. (2015). Harriet Tubman: Slavery, the Civil War, and Civil Rights in the Nineteenth-century America. Routledge Historical Americans series. London: Routledge. ISBN 978-1-135-94897-9.
  • Pendle, Karin Anna (2001). Women and Music: A History. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 0-253-11503-5.
  • Sernett, Milton C. (2007). Harriet Tubman: Myth, Memory, and History. Durham and London: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-4073-7.

แหล่งข้อมูลอื่น

  • ผลงานเกี่ยวกับ/โดย แฮริเอ็ต ทับแมน บนอินเทอร์เน็ตอาร์ไคฟ์
  • Harriet Tubman: Online Resources, from the Library of Congress
  • Full text of Scenes in the Life of Harriet Tubman, from the University of North Carolina at Chapel Hill
  • Harriet Tubman Biography Page from Kate Larson
  • Harriet Tubman Web Quest: Leading the Way to Freedom – Scholastic.com
  • The Tubman Museum of African American History
  • Harriet Tubman National Historical Park
  • Harriet Tubman Underground Railroad National Historical Park
  • Michals, Debra. "Harriet Tubman". National Women's History Museum. 2015.
  • Maurer, Elizabeth L. "Harriet Tubman". National Women's History Museum. 2016.

แฮร, เอ, บแมน, งกฤษ, harriet, tubman, หร, อช, อเม, อเก, แอระม, นทา, รอส, งกฤษ, araminta, ross, นาคม, 1822, นาคม, 1913, เป, นน, กก, จกรรมและน, กเคล, อนไหวทางการเม, องชาวอเมร, เคล, อนไหวเร, ยกร, องการเล, กทาสในสหร, บแมนเก, ดในครอบคร, วทาส, อนท, จะหลบหน, และทำภาร. aehriext thbaemn xngkvs Harriet Tubman hruxchuxemuxekid aexramintha rxs xngkvs Araminta Ross p minakhm 1822 1 10 minakhm 1913 epnnkkickrrmaelankekhluxnihwthangkaremuxngchawxemrikn phuekhluxnihweriykrxngkarelikthasinshrth thbaemnekidinkhrxbkhrwthas kxnthicahlbhniaelathapharkic 13 khrng sungchwyplxythasraw 70 khn rwmthngkhrxbkhrwaelamitrshaykhxngethx 2 phanekhruxkhaynkekhluxnihwtxtanrabbthasaelaesfehascanwnmakthiruckkninchuxxnedxrkrawderlord insmysngkhramklangemuxngshrth ethxekhaptibtihnathiepnhnwyladtraewntidxawuthaelasaylbihkbkxngthphyueniyn inchwngthaykhxngchiwit ethxepnswnhnungkhxngkhbwnkareriykrxngsiththikarlngkhaaennesiyngeluxktngkhxngstriinshrthaehriext thbaemnthbaemnemuxpi 1895ekidaexramintha rxs raw minakhm 1822 1 mnthldxechsetxr rthaemriaelnd shrthesiychiwit10 minakhm 1913 90 91 pi xxebirn rthniwyxrk shrthsusansusanfxrthill xxebirn rthniwyxrk shrth42 55 29 N 76 34 30 W 42 9246 N 76 5750 W 42 9246 76 5750sychatixemriknchuxxunminti mxessxachiphhnwyladtraewnsmysngkhramklangemuxngshrth saylb phyabal nkekhluxnihwsiththikarlngkhaaennesiyngeluxktngkhxngstri nkekhluxnihwsiththiphlemuxngmichuxesiyngcakkarpldplxythaskhusmrscxhn thbaemn smrs kh s 1844 hyapi 1851 enlsn edwis smrs kh s 1869 1888 butrekxrthi buythrrm bidamardaaehriext rxs ebn rxsthbaemnekidepnthasodyechuxsayinmnthldxechsetxr rthaemriaelnd ethxthuknaythastharayaelaichaestitngaetepnedk khrnghnungnaythaskhnhnungkhxngethxoyntumolhathihnkisthasxikkhn aetphladmaodnthbaemnaethn sngphlihethxidrbkarkrathbkraethuxnthisirsa karbadecbkhrngnnthaihthbaemntxngthnthukkhdwyorkhnxnhlbmakekiniptlxdchiwit hlngkarbadecbkhrngnn thbaemnerimmiprasbkarnmxngehnphaphaeplk aelamifnthiswangcainewlahlb ethxsnnisthanwaniepnnimithmaycakphraepneca prasbkarnehlanirwmkblksnakhxngkhrxbkhrwthiethxetibotmaxnepnkhristchnlththiemthxdistthaihthbaemnepnkhristchnphumisrththatxsasnasungmakinpi 1849 thbaemnhlbhniipyngfilaedlefiy aetimnankidklbmayngaemriaelndephuxchwyehluxkhrxbkhrwethxhlbhnicaknaythas nbcaknnmak ethxkhxy phayatikhxngethxedinthangxxkcakrthipkbethx thilaklum sunginthisudepnkarnathangihkbxikhlaysibkhnidhlbhnicaknaythasaelaidrbxisrphaph karedinthanghlbhnikhxngthbaemndaeninipinkhwammudmidkhxngewlaklangkhun aeladaeninipodylbthisud tlxdkarphathashlbhni thbaemn hruxthiphuthiidrbkarkhwyehluxcakethxeriykethxwa mxess imekhythaphuodysartkhlnskkhn never lost a passenger 3 hlngcakkdhmayillathasthihlbhnipi 1850 thukprakasich thbaemnidchwynathangihaekthasthihlbhnihnikhunipthangehnux ekhaipyngxemrikaehnuxkhxngxngkvs aekhnadainpccubn rwmthungchwyhanganihaekthasthiidrbkarpldplxyihmehlani thbaemnidphbkbcxhn brawn inpi 1858 aelachwyekhawangaephnaelaradmphlkxkarcuocmpi 1859 thieruxefxrriharepxsinsmysngkhramklangemuxngshrth thbaemnthanganihkbfngkxngthphyueniyn erimcakkarepnkhnkhrwaelaphyabal kxncaerimepnhnwybadtraewntidxawuthaelasaylb ethxepnphuhyingkhnaerkthiidnakarthasngkhramthitidxawuthinsngkhramni ethxepnphuduaelkarcuocmeruxefxrrikhxmaebhisungchwypldplxythascanwnkwa 700 khn hlngsngkhramsinsud thbaemnsuxbanthixxebirn rthniwyxrk inpi 1859 sungethxprnibtiduaelphxaemkhxngethxthichraaelw ethxmibthbathtxenuxnginkareriykrxngsiththilngkhaaennesiyngeluxktngkhxngstricnkrathngethxlmpwy ethxesiychiwitinpi 1913 aelaklaymaepnsylksnkhxngkhwamklahayaelaxisrphaph enuxha 1 mrdk 1 1 thnbtryisibdxllarshrth 2 xangxing 2 1 brrnanukrm 3 aehlngkhxmulxunmrdk aekikhthbaemnepnsylksnsakhyinbrrdachawxemriknthnthiemuxethxesiychiwit 4 phlkarsarwcinchwngplaystwrrsthi 20 phbwaethxepnhnunginphlemuxngthiodngdngthisudinprawtisastrxemriknyukhkxnsngkhramklangemuxngepnladbthisam rxngcakebtsi rxs aelph phxl riewiyr ethann 5 ethxepnaerngbndalicihaekchawxemriknechuxsayaexfrikacanwnmakthikalngdinrnephuxsiththiphlemuxng nxkcaknithbaemnyngidrbkarykyxngechidchuodynkkaremuxngcakthukkhay 6 thnbtryisibdxllarshrth aekikh phaphtnkhidxxkaebbthnbtrihmthiaesdngphaphkhxngthbaemn thnbtryisibdxllarthiichinpccubn aesdngphaphkhxngaecksn dubthkhwamhlkthi thnbtryisibdxllarshrth inwnthi 20tualkhm 2016 phuxanwykarkarkhlngshrth aeck liw prakasaephnthicanaphaphkhxngthbaemnkhunbndanhnakhxngthnbtryisibdxllar aelwyayaexndruw aecksn sungepnnaythas ipiwdanhlngkhxngthnbtraethn 7 liwidmxbhmayihsanknganphaphphimphaelakarphimphcdthaaenwthangtwxyangsahrbkaraekikhni 8 aelatngicwathnbtrrunihmnicaekhasurabbskemuxhlngpi 2020 9 xyangirktam inpi 2017 phuxanwykarkhlngkhnihm stiewn mniwchin rabuwaekhaimehndwykbkarnaexathbaemnmaaethnthiaecksnbnthnbtr bukhkhltang xyubnthnbtrmaepnewlananaelw aelaeratxngphicarnadwynakhrbwatxnnieramipyhaihyxikmakthitxngcdkar 10 inpi 2021 rthbalshrthphayitkarnakhxngoc ibedin idklbmaedinhnaaephnkarnitx 11 xangxing aekikh 1 0 1 1 Larson 2004 p 16 Larson 2004 p xvii Clinton 2004 p 192 Hobson 2014 pp 50 77 Larson 2004 p xv Larson 2004 p xx Swanson Ana Ohlheiser Abby April 20 2016 U S to Keep Hamilton on Front of 10 Bill Put Portrait of Harriet Tubman on 20 Bill The Washington Post subkhnemux April 20 2016 Liptak Kevin Sanfuentes Antoine Wattles Jackie April 21 2016 Harriet Tubman Will Be Face of the 20 CNN subkhnemux April 21 2016 Calmes Jackie April 20 2016 Harriet Tubman Ousts Andrew Jackson in Change for a 20 The New York Times subkhnemux April 22 2016 Temple West Patrick August 31 2017 Mnuchin Dismisses Question about Putting Harriet Tubman on 20 Bill Politico subkhnemux September 6 2017 Rappeport Alan January 25 2021 Biden s Treasury Will Seek to Put Harriet Tubman on the 20 Bill an Effort the Trump Administration Halted The New York Times phasaxngkvs subkhnemux January 26 2021 brrnanukrm aekikh Bradford Sarah Hopkins 1869 Scenes in the Life of Harriet Tubman Auburn New York W J Moses p 1 OCLC 15578204 Bradford Sarah Hopkins 2012 1886 Harriet Tubman The Moses of Her People Reprint ed Mineola New York Dover Publications p 3 ISBN 0 486 43858 9 Clinton Catherine 2004 Harriet Tubman The Road to Freedom New York Little Brown and Company ISBN 0 316 14492 4 Conrad Earl 1943 Harriet Tubman Washington DC Associated Publishers OCLC 08991147 Douglass Frederick 1969 1881 Life and Times of Frederick Douglass London Collier Macmillan OCLC 39258166 Hobson Janell July 2014 Between History and Fantasy Harriet Tubman in the Artistic and Popular Imaginary Meridians Feminism Race Transnationalism 12 2 50 77 doi 10 2979 meridians 12 2 50 S2CID 145721375 Humez Jean 2003 Harriet Tubman The Life and Life Stories Madison University of Wisconsin Press ISBN 978 0 299 19120 7 Larson Kate Clifford 2004 Bound For the Promised Land Harriet Tubman Portrait of an American Hero New York Ballantine Books ISBN 978 0 345 45627 4 Oertel Kristen T 2015 Harriet Tubman Slavery the Civil War and Civil Rights in the Nineteenth century America Routledge Historical Americans series London Routledge ISBN 978 1 135 94897 9 Pendle Karin Anna 2001 Women and Music A History Bloomington Indiana University Press ISBN 0 253 11503 5 Sernett Milton C 2007 Harriet Tubman Myth Memory and History Durham and London Duke University Press ISBN 978 0 8223 4073 7 aehlngkhxmulxun aekikhaehriext thbaemnthiokhrngkarphinxngkhxngwikiphiediy phaphaelasux cakkhxmmxns khakhm cakwikikhakhm khxmultnchbb cakwikisxrs khxmul cakwikisneths phlnganekiywkb ody aehriext thbaemn bnxinethxrentxarikhf Harriet Tubman Online Resources from the Library of Congress Full text of Scenes in the Life of Harriet Tubman from the University of North Carolina at Chapel Hill Harriet Tubman Biography Page from Kate Larson Harriet Tubman Web Quest Leading the Way to Freedom Scholastic com The Tubman Museum of African American History Harriet Tubman National Historical Park Harriet Tubman Underground Railroad National Historical Park Michals Debra Harriet Tubman National Women s History Museum 2015 Maurer Elizabeth L Harriet Tubman National Women s History Museum 2016 ekhathungcak https th wikipedia org w index php title aehriext thbaemn amp oldid 9849379, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม