โควตาแฮร์

โควตาแฮร์ (Hare quota) หรือเรียกว่า โควตาอย่างง่าย (simple quota) เป็นสูตรคำนวนที่ใช้สำหรับการลงคะแนนแบบถ่ายโอนคะแนนเสียง (single transferable vote) และใช้ในการคำนวนวิธีเหลือเศษสูงสุดสำหรับระบบสัดส่วนแบบบัญชีรายชื่อ ในระบบการลงคะแนนเหล่านี้จะมีโควตาซึ่งเป็นจำนวนคะแนนเสียงขั้นต่ำสำหรับพรรคการเมืองหรือผู้สมัครต่อหนึ่งที่นั่ง และโควตาแฮร์เป็นจำนวนคะแนนเสียงทั้งหมดหารด้วยจำนวนที่นั่งที่มี

โควตาแฮร์เป็นโควตาแบบที่ง่ายที่สุดที่สามารถใช้คำนวนในระบบการลงคะแนนแบบถ่ายโอนคะแนนเสียง (STV) ซึ่งในระบบนี้ ผู้สมัครรายที่ได้คะแนนถึงโควตาจะได้รับเลือกในขณะที่คะแนนเสียงส่วนเกินจากโควตานั้นจะถูกโอนไปให้ผู้สมัครรายอื่น

โควตาแฮร์เริ่มใช้โดยทอมัส แฮร์ ซึ่งเป็นผู้สนับสนุนการลงคะแนนในระบบถ่ายโอนคะแนนเสียง (STV) ในระยะแรก ในค.ศ. 1868 เฮนรี ริชมอนด์ ดรูป (ค.ศ. 1831-1884) ผู้คิดค้นโควตาดรูป เพื่อเป็นอีกตัวเลือกแทนโควตาแฮร์ และโควตาดรูปนั้นใช้งานกันอย่างกว้างขวางในปัจจุบัน ส่วนโควตาแฮร์นั้นไม่ค่อยได้ใช้กันกับระบบถ่ายโอนคะแนนเสียง

ในบราซิลซึ่งใช้วิธีเหลือเศษสูงสุดนั้นใช้โควตาแฮร์ในการคำนวนหาจำนวนที่นั่งขั้นต่ำที่จัดสรรให้แต่ละพรรคการเมือง (หรือพันธมิตร) ที่นั่งส่วนที่เหลือนั้นจะจัดสรรในวิธีโดนต์ โดยขั้นตอนนี้ใช้ในการเลือกตั้งสภาผู้แทนราษฎร สภานิติบัญญัติของรัฐ สภาเทศบาล และสภาเขต

เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีที่คล้ายกัน การใช้โควตาแฮร์กับวิธีเหลือเศษสูงสุดมักจะให้ผลลัพธ์แบบที่พรรคเล็กได้เปรียบในขณะที่พรรคใหญ่เสียประโยชน์ ดังนั้นในฮ่องกง การใช้โควตาแฮร์ทำให้แต่ละพรรคการเมืองนั้นใส่ชื่อผู้สมัครลงในรายชื่อที่แยกออกจากกัน ซึ่งในระบบนี้อาจจะได้ที่นั่งเพิ่มได้

สูตรคำนวน

${\displaystyle {\frac {{\mbox{total}}\;{\mbox{votes}}}{{\mbox{total}}\;{\mbox{seats}}}}}$ 

• Total votes = จำนวนคะแนนเสียงทั้งหมด (บัตรดี) ที่ได้ในการเลือกตั้ง
• Total seats = จำนวนที่นั่งทั้งหมดในการเลือกตั้ง

ตัวอย่างในระบบถ่ายโอนคะแนนเสียง

สมมติว่าในการเลือกตั้งซึ่งมี 2 ที่นั่ง และผู้สมัคร 3 คน ได้แก่ แอนเดรีย คาร์เตอร์ และแบรด โดยมีคะแนนเสียงทั้งหมด 100 คะแนนจากผู้ลงคะแนนทั้งหมด 100 คน คนละหนึ่งเสียงแต่สามารถให้ตัวสำรองได้ (ลำดับสอง) ในการบัตรลงคะแนนได้ผลลัพธ์ดังนี้

ผู้ลงคะแนน 60 คน แอนเดรีย คาร์เตอร์

ผู้ลงคะแนน 14 คน คาร์เตอร์

ผู้ลงคะแนน 26 คน แบรด แอนเดีย

เนื่องจากมีผู้ลงคะแนน 100 คน และ 2 ที่นั่ง จึงได้โควตาแฮร์ที่

${\displaystyle {\frac {100}{2}}=50}$ 

โดยเริ่มทำการนับคะแนนเสียงจากเฉพาะลำดับแรกก่อนทั้งหมด โดยได้ผลคะแนนดังนี้

• แอนเดรีย 60 คะแนน
• คาร์เตอร์ 14 คะแนน
• แบรด 26 คะแนน

แอนเดรียซึ่งได้เกินกว่า 50 คะแนน ดังนั้นถือว่าได้ตามโควตาและได้รับเลือกไปในที่สุด โดยยังเหลือคะแนนส่วนเกินจากโควตาจำนวน 10 คะแนน ดังนั้นคะแนนส่วนเกินจะถ่ายโอนให้กับคาร์เตอร์ตามที่ระบุไว้ในบัตรลงคะแนน โดยในรอบที่สองนี้สามารถรวมคะแนนได้ดังนี้

• คาร์เตอร์ 24 คะแนน
• แบรด 26 คะแนน

ในขั้นตอนต่อไปนั้นคือการกำจัดผู้สมัครที่มีคะแนนน้อยสุดให้ตกรอบ ในกรณีนี้คือ คาร์เตอร์ ถึงแม้แบรดจะไม่ได้รับคะแนนถึงโควตาแต่ได้รับเลือกตั้งไปเนื่องจากเหลือผู้สมัครแค่เพียง 2 คน และยังได้คะแนนมากกว่าคาร์เตอร์ (เกณฑ์คะแนนนำ)

ผู้ชนะการเลือกตั้งในครั้งนี้คือ แอนเดรีย และแบรด

เปรียบเทียบกับโควตาดรูป

อ้างอิง

1. (ในภาษาโปรตุเกส) Brazilian Electoral Code, (Law 4737/1965), Articles 106 to 109.
2. Tsang, Jasper Yok Sing (11 March 2008). "Divide then conquer". South China Morning Post. Hong Kong. p. A17.