กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์
กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ มีพระนามเดิมว่า เจ้าหญิงฉิม เป็นพระธิดาของเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู) เจ้าผู้ครองนครศรีธรรมราช และเป็นพระมเหสีฝ่ายซ้ายในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ | |
---|---|
พระมเหสีฝ่ายซ้าย | |
ก่อนหน้า | เจ้าฟ้าสังวาลย์ |
ถัดไป | สิ้นสุด |
พระสวามี | สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี |
พระบุตร |
|
ราชวงศ์ | ธนบุรี (เสกสมรส) |
พระบิดา | เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู) |
พระมารดา | หม่อมทองเหนี่ยว |
ศาสนา | พุทธ |
พระประวัติ
กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ หรือพระนามเดิมว่าเจ้าหญิงฉิม เป็นพระธิดาในเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู) เจ้าผู้ครองนครศรีธรรมราชซึ่งตั้งตนเป็นรัฐอิสระหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สองเรียกว่าก๊กเจ้าเมืองนคร และมิได้มีพื้นเพเป็นชาวนครศรีธรรมราช เจ้านครศรีธรรมราชมีพระธิดาสามองค์ที่ประสูติแต่หม่อมทองเหนี่ยว พระชายา ผู้มีเชื้อสายจีนในเมืองนครศรีธรรมราช ได้แก่ เจ้าหญิงชุ่ม (หรือนวล), เจ้าหญิงฉิม และเจ้าหญิงปราง (หรือหนูเล็ก) ในราชสำนักนครศรีธรรมราชออกพระนามว่า ทูลกระหม่อมฟ้าหญิงใหญ่, ทูลกระหม่อมฟ้าหญิงกลาง และทูลกระหม่อมฟ้าหญิงเล็กตามลำดับ และมีพระขนิษฐาต่างมารดาอีกองค์หนึ่งคือเจ้าหญิงยวน (หรือจวน) นิธิ เอียวศรีวงศ์สันนิษฐานว่ากรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์น่าจะประสูติใน พ.ศ. 2302 ขึ้นไปเป็นอย่างช้า
เมื่อสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงปราบปรามชุมนุมเจ้านครศรีธรรมราชได้เมื่อปี พ.ศ. 2312 เจ้านครศรีธรรมราชยอมสวามิภักดิ์ สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีก็ไม่ทรงถือว่าเจ้านครศรีธรรมราชเป็นกบฏ จึงโปรดเกล้าฯ ให้เข้าไปรับราชการในกรุงธนบุรี และทรงแต่งตั้งเจ้านราสุริวงษ์ พระเจ้าหลานเธอครองนครศรีธรรมราชแทน ด้วยเหตุนี้เจ้านครจึงถวายธิดาคือเจ้าหญิงฉิมเป็นพระสนมสนองพระเดชพระคุณโดยมีเจ้าหญิงปรางติดตามไปด้วย
ขณะที่เจ้าหญิงฉิมรับราชการเป็นพระสนมนั้น ได้สนองพระเดชพระคุณประสูติกาลพระโอรสคือเจ้าฟ้าทัศพงษ์ (ราว พ.ศ. 2319) ปีต่อมาจึงประสูติกาลพระโอรสอีกคือเจ้าฟ้าทัศไพ จึงมีนามเป็นเจ้าจอมมารดาฉิม ตำแหน่งพระสนมเอก หลังการประสูติกาลพระโอรสเป็นมารดาเจ้า สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงยกเจ้าจอมมารดาฉิมขึ้นเป็นกรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ เป็นมเหสีฝ่ายซ้าย มีพระราชโอรส-ธิดาด้วยกัน 4 พระองค์ ได้แก่
- เจ้าฟ้าทัศพงษ์ (ต่อมาถูกถอดพระยศเป็นพระพงษ์นรินทร์) เป็นต้นสกุลพงษ์สิน
- เจ้าฟ้าทัศไพ (ต่อมาถูกถอดพระยศเป็นพระอินทร์อภัย) เป็นบิดาของเจ้าจอมมารดาน้อย ในรัชกาลที่ 4 ต้นราชสกุลนพวงศ์และสุประดิษฐ์
- เจ้าฟ้านเรนทรราชกุมาร (ต่อมาถูกถอดพระยศเป็นพระนเรนทรราชา) เป็นต้นสกุลรุ่งไพโรจน์
- เจ้าฟ้าปัญจปาปี (ต่อมาถูกลดพระยศเป็นหม่อมปัญจปาปี) เป็นหม่อมในสมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ ต้นราชสกุลอิศรางกูร
กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์สิ้นพระชนม์เมื่อใดไม่เป็นที่ปรากฏ
อ้างอิง
- นิธิ เอียวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ : มติชน, 2559, หน้า 160
- วันพระ สืบสกุลจินดา (4 พฤศจิกายน 2560). "โขนละคร วังพระเจ้านครศรีธรรมราช". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - "บัวในเก๋งจีน วัดแจ้ง นครศรีธรรมราช". ฐานข้อมูลศิลปกรรมในภาคใต้ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=
(help) - "บทที่ ๑ เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู)" Check
|url=
value (help). มูลนิธิสกุล ณ นคร และสายสัมพันธ์. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. Check date values in:|accessdate=
(help) - ↑ จุลลดา ภักดีภูมินทร์. "เจ้าจอมมารดาฉิม". เด็กดีดอตคอม. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=
(help) - จุลลดา ภักดีภูมินทร์. "พระบรมราชอนุสรณ์ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช". เด็กดีดอตคอม. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=
(help) - ↑ "พระราชวงศ์และต้นตระกูลอันเป็นเชื้อพระวงศ์ (หน้า 2)". สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=
(help) - ↑ สุดารา สุจฉายา. ประวัติศาสตร์สมัยธนบุรี. นนทบุรี : สารคดี, 2560, หน้า 113
- "พระราชวงศ์และต้นตระกูลอันเป็นเชื้อพระวงศ์ (หน้า 3)". สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=
(help) - ↑ นิธิ เอียวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ : มติชน, 2559, หน้า 161
- สุดารา สุจฉายา. ประวัติศาสตร์สมัยธนบุรี. นนทบุรี : สารคดี, 2560, หน้า 58
- โรม บุนนาค (7 กันยายน 2558). "โอรสลับในพงศาวดารกระซิบ! จากพระเอกาทศรถ พระนารายณ์ ถึงพระเจ้าตากสิน!!". ผู้จัดการออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์). กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2562, หน้า 81
- จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์). กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2562, หน้า 36, 86