ไทเป

บทความนี้กล่าวถึงนครในไต้หวัน สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ไทเป (แก้ความกำกวม)

ไทเป หรือ ไถเป่ย์ (จีน: 臺北; พินอิน: Táiběi) เป็นเมืองหลวงของสาธารณรัฐจีนหรือประเทศไต้หวัน มีฐานะเป็นนครภายใต้การปกครองโดยตรงของรัฐบาลกลาง ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของไต้หวัน อยู่ห่างจากเมืองท่าที่อยู่ทางเหนือ ซึ่งคือนครจีหลง ไปประมาณ 25 กิโลเมตร (16 ไมล์) อาณาเขตของนครไทเปถูกล้อมรอบด้วยนครซินเป่ย์ (นครไทเปใหม่) พื้นที่ส่วนใหญ่ของเมืองตั้งอยู่บนแอ่งไทเป ซึ่งเป็นก้นทะเลสาบโบราณ แอ่งไทเปล้อมรอบด้วยหุบเขาที่ค่อนข้างแคบของแม่น้ำจีหลงและแม่น้ำซินเตี้ยน ซึ่งรวมกันเป็นแม่น้ำตั้นฉุ่ยที่ไหลไปตามแนวพรมแดนด้านตะวันตกของเมือง

นครไทเป 臺北市 ไถเป่ย์, ไทโฮกุ, ไถปัก
นครปกครองโดยตรง
ตามเข็มนาฬิกาจากภาพบนสุด: วิวทิวทัศน์ของเมืองไทเปพร้อมด้วยตึกไทเป 101, โรงแรมแกรนด์โฮเต็ล, ฟาร์ อีสต์เทิร์น พลาซ่า, พิพิธภัณฑ์พระราชวังแห่งชาติไต้หวัน, อนุสรณ์สถานเจียงไคเชก, สถานีเจียนตัน
ธง โลโก้
ที่มาของชื่อ: เวด-ไจลส์: Tʻai²-pei³; แปลตรงตัว: "ทิศเหนือของไต้หวัน"
สมญา:  นครแห่งกุหลาบพันปี
นครไทเป แสดงแผนที่ไต้หวัน นครไทเป แสดงแผนที่ทวีปเอเชีย นครไทเป แสดงแผนที่มหาสมุทรแปซิฟิก
พิกัดภูมิศาสตร์: 25°04′N 121°31′E / 25.067°N 121.517°E / 25.067; 121.517พิกัดภูมิศาสตร์: 25°04′N 121°31′E / 25.067°N 121.517°E / 25.067; 121.517
ประเทศ	สาธารณรัฐจีน (ไต้หวัน)
ตั้งถิ่นฐานเมื่อ	1709
ที่ตั้ง	เขตซิ่นอี้
เขต	12 เขต เขตซงชาน เขตซิ่นอี้ เขตต้าอาน เขตจงชาน เขตจงเจิ้ง เขตต้าถง เขตว่านหัว เขตเหวินชาน เขตหนานก่าง เขตเน่ย์หู เขตชื่อหลิน เขตเป่ย์โถว
การปกครอง
• หน่วยงาน	รัฐบาลท้องถิ่นนครไทเป สภานครไทเป
• นายกเทศมนตรี	เคอ เหวินเจ๋อ (พรรคประชาชนไต้หวัน)
พื้นที่
• นครปกครองโดยตรง	271.80 ตร.กม. (104.94 ตร.ไมล์)
• พื้นน้ำ	2.7 ตร.กม. (1.0 ตร.ไมล์)  1.0%
• เขตเมือง	1,140 ตร.กม. (440 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่	16 จาก 22
ประชากร  (ตุลาคม 2019)
• นครปกครองโดยตรง	2,646,204 คน
• อันดับ	4 จาก 22
• ความหนาแน่น	9,700 คน/ตร.กม. (25,000 คน/ตร.ไมล์)
• เขตเมือง	8,535,000
• ความหนาแน่นเขตเมือง	7,500 คน/ตร.กม. (19,000 คน/ตร.ไมล์)
เขตเวลา	UTC+8 (มาตรฐานไต้หวัน)
รหัสไปรษณีย์	100–116
รหัสพื้นที่	(0)2
รหัส ISO 3166	TW-TPE
สัญลักษณ์
นก	ขุนแผนไต้หวัน (Urocissa caerulea)
ดอกไม้	กุหลาบพันปี (Rhododendron nudiflorum)
ต้นไม้	บันยัน (India laurel fig, Ficus microcarpa)
เว็บไซต์	english.gov.taipei (ในภาษาอังกฤษ)

นครไทเป
"ไทเป" เขียนด้วยอักษรจีนตัวเต็ม (บน) และตัวย่อ (ล่าง)
อักษรจีนตัวเต็ม	臺北市
อักษรจีนตัวย่อ	台北市
ความหมายตามตัวอักษร	"ทิศเหนือของไถ[วาน]"
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Táiběi Shì จู้อิน ㄊㄞˊ   ㄅㄟˇ   ㄕˋ กั๋วยฺหวี่หลัวหม่าจื้อ Tairbeei Shyh เวด-ไจลส์ Tʻai^2-pei^3 Shih^4 ทงย่งพินอิน Táiběi Shìh อักษรโรมันแบบเยล Táiběi Shr̀ MPS2 Táiběi Shr̀ IPA [tʰǎi.pèi ʂɻ̩̂] ภาษาอู๋ ภาษาซูโจว Dé-poh ภาษาแคะ พักฟ้าซื้อ Thòi-pet-sṳ ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล Tòihbāk Síh IPA [tʰɔ̏ːy.pɐ́k̚ si̬ː] ยฺหวิดเพ็ง Toi4bak1 Si5 ภาษาหมิ่นใต้ เป่อ่วยจีภาษาฮกเกี้ยน Tâi-pak-chhī ไถหลัว Tâi-pak-tshī ภาษาหมิ่นตะวันออก Fuzhou BUC Dài-báe̤k chê

ตึกไทเป 101

ไทเปมีประชากรประมาณ 2,646,204 คน (2019) เป็นศูนย์กลางของเขตมหานครไทเป–จีหลง ซึ่งประกอบกับเมืองข้างเคียง ได้แก่ นครซินเป่ย์ (นครไทเปใหม่) และนครจีหลง ประชากรรวมทั้งสิ้น 7,047,559 คน ซึ่งเป็นพื้นที่เมืองที่มีประชากรมากเป็นอันดับที่ 40 ในโลก โดยประมาณหนึ่งในสามของพลเมืองไต้หวันอาศัยอยู่ในเขตเมืองใหญ่ คำว่า "ไทเป" อาจหมายถึงเขตมหานครทั้งหมดหรือเฉพาะตัวเมืองก็ได้

ไทเปเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจ การเมือง การศึกษา และวัฒนธรรมของไต้หวัน นอกจากนี้ยังเป็นส่วนหนึ่งของเขตอุตสาหกรรมไฮเทคที่สำคัญอีกด้วย ไทเปมีสนามบินให้บริการสองแห่ง ได้แก่ ท่าอากาศยานไทเปซงชาน และท่าอากาศยานนานาชาติไต้หวันเถา-ยฺเหวียน ไทเปเป็นที่ตั้งของสถานที่สำคัญทางสถาปัตยกรรมและวัฒนธรรมต่าง ๆ เช่น ไทเป 101, หอรำลึกเจียงไคเช็ก, วัดต้าหลงตง เป่าอัน, วัดซิงเทียน, วัดหลงซาน, พิพิธภัณฑ์พระราชวังแห่งชาติ, อาคารทำเนียบประธานาธิบดี, ไทเปเกสต์เฮาส์, ย่านการค้าซีเหมินติง และตลาดกลางคืนอีกหลายแห่งที่ตั้งอยู่กระจัดกระจายไปทั่วเมือง และยังมีสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติ เช่น เมาคง, หยานหมิงชาน, และพุน้ำร้อน

ในรายงานข่าว คำว่า ไทเป มักทำหน้าที่เป็นคำเปรียบเทียบซึ่งหมายถึงรัฐบาลกลางของไต้หวัน ซึ่งคล้ายกับคำว่า ปักกิ่ง เมื่อกล่าวถึงรัฐบาลกลางบนจีนแผ่นดินใหญ่ เนื่องจากสถานะทางการเมืองที่ไม่ชัดเจนของไต้หวันในระดับสากล คำว่า จีนไทเป จึงมักถูกใช้เป็นคำพ้องความหมายในการเรียกไต้หวันทั้งประเทศ อย่างในกรณีเมื่อผู้แทนรัฐบาลของไต้หวันเข้าร่วมในองค์การระหว่างประเทศ หรือนักกีฬาของไต้หวันเข้าร่วมการแข่งขันกีฬาระดับนานาชาติ

ที่มาของชื่อ

การสะกดคำว่าไทเปในอักษรโรมัน Taipei และ Tʻai-pei ได้รับมาจากการถอดเป็นอักษรโรมันแบบเวด-ไจลส์ Tʻai²-pei³ ซึ่งในภาษาจีนหมายถึง ทิศเหนือของไต้หวัน ชื่อนี้ยังสามารถสะกดด้วยอักษรโรมันเป็น Táiběi ตามระบบฮั่นยฺหวี่พินอินและทงย่งพินอิน

จักรวรรดิญี่ปุ่นเข้ายึดครองไต้หวันในปี 1895 ภายใต้สนธิสัญญาชิโมโนเซกิหลังสงครามจีน–ญี่ปุ่นครั้งที่หนึ่ง ทำให้ไต้หวันกลายเป็นอาณานิคมของจักรวรรดิญี่ปุ่น โดยมี Taihoku [ไทโฮกุ] (เดิมเรียก Taipeh-fu [ไทเป-ฟุ]) เป็นเมืองหลวง

เมืองนี้ยังเป็นที่รู้จักในชื่อ Tai-pak [ไถปัก] (มาจากภาษาฮกเกี้ยนไต้หวัน) และ Taipeh

เขตการปกครอง

นครไทเปแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 12 เขต (區; qū; ชู) แต่ละเขตแบ่งย่อยออกเป็น หมู่บ้านในเมือง หรือ ชุมชน (里; lǐ; หลี่) ซึ่งแบ่งย่อยลงไปอีกเป็น ละแวก หรือ ย่าน (鄰; lín; หลิน) เขตที่เป็นที่ตั้งสำนักงานใหญ่ของเทศบาลนครไทเป คือ เขตซิ่นอี้

แผนที่
เป่ย์โถว ชื่อหลิน เน่ย์หู จงชาน ซงชาน ต้าถง จง- เจิ้ง ว่านหัว ต้าอาน ซิ่นอี้ หนานก่าง เหวินชาน
ชื่อเขต					ประชากร (ม.ค. 2016)	พื้นที่ (ตร.กม.)	รหัส ไปรษณีย์
ทับศัพท์ อักษรไทย	อักษรจีน	พินอิน	เวด-ไจลส์	เป่อ่วยจี
เขตเป่ย์โถว	北投區	Běitóu	Pei-t'ou	Pak-tâu	257,922	56.8216	112
เขตต้าอาน	大安區	Dà'ān	Ta-an	Tāi-an	312,909	11.3614	106
เขตต้าถง	大同區	Dàtóng	Ta-t'ung	Tāi-tông	131,029	5.6815	103
เขตหนานก่าง	南港區	Nángǎng	Nan-kang	Lâm-káng	122,296	21.8424	115
เขตเน่ย์หู	內湖區	Nèihú	Nei-hu	Lāi-ô͘	287,726	31.5787	114
เขตชื่อหลิน	士林區	Shìlín	Shih-lin	Sū-lîm	290,682	62.3682	111
เขตซงชาน	松山區	Sōngshān	Sung-shan	Siông-san	209,689	9.2878	105
เขตว่านหัว	萬華區	Wànhuá	Wan-hua	Báng-kah	194,314	8.8522	108
เขตเหวินชาน	文山區	Wénshān	Wen-shan	Bûn-san	275,433	31.5090	116
เขตซิ่นอี้	信義區	Xìnyì	Hsin-yi	Sìn-gī	229,139	11.2077	110
เขตจงชาน	中山區	Zhōngshān	Chung-shan	Tiong-san	231,286	13.6821	104
เขตจงเจิ้ง	中正區	Zhōngzhèng	Chung-cheng	Tiong-chèng	162,549	7.6071	100

หมายเหตุ

คำในภาษาพื้นเมือง

1. • อักษรจีนตัวเต็ม: 臺北市
   • พินอินภาษาจีนกลาง: Táiběi Shì
   • ภาษาฮกเกี้ยน: Tâi-pak Tshī
   • ภาษาแคะถิ่นซื่อเซี่ยน: Tǒi-běd Sii
   • ภาษาแคะถิ่นไห่ลู่: Toi-bed Shi⁺

อื่น ๆ

1. รัฐธรรมนูญแห่งสาธารณรัฐจีนไม่มีบทบัญญัติในการกำหนดให้เมืองใด ๆ รวมถึงไทเป เป็นเมืองหลวงโดยนิตินัย อย่างไรก็ตาม ไทเปได้ถูกกำหนดโดยรัฐกฤษฎีกาให้เป็นที่ตั้งอย่างเป็นทางการของรัฐบาลกลาง ด้วยเหตุนี้ จึงทำให้ไทเปเป็นเมืองหลวงโดยพฤตินัยของสาธารณรัฐจีน

อ้างอิง

1. (ภาษาจีน). คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 12 June 2016. สืบค้นเมื่อ 13 June 2016.
2. "Demographia World Urban Areas PDF" (PDF). Demographia. April 2016. (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 3 May 2018. สืบค้นเมื่อ 6 June 2016.
3. "Demographia World Urban Areas PDF" (PDF). Demographia. (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 3 May 2018. สืบค้นเมื่อ 2019-11-30.
4. "ขุนแผนไต้หวัน". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 30 ตุลาคม 2564. Check date values in: |accessdate= (help)
5. Tseng Ying-yu, Sofia Wu (4 December 2013). "Taipei is Republic of China's capital, minister said". Central News Agency. จากแหล่งเดิมเมื่อ 13 October 2021. สืบค้นเมื่อ 13 October 2021.
6. "Since the implementation of the Act Governing Principles for Editing Geographical Educational Texts (地理敎科書編審原則) in 1997, the guiding principle for all maps in geographical textbooks was that Taipei was to be marked as the capital with a label stating: "Location of the Central Government"". 4 December 2013. จากแหล่งเดิมเมื่อ 1 November 2019. สืบค้นเมื่อ 1 November 2019.
7. . Taipei City Government. 23 October 2006. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 9 December 2013. สืบค้นเมื่อ 4 August 2009.
8. 鄉鎮市區人口及按都會區統計. Taiwan Ministry of Interior. December 2015. จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 December 2013. สืบค้นเมื่อ 11 December 2016.
9. "Methods and Term Definitions". Directorate General of Budget, Accounting and Statistics. จากแหล่งเดิมเมื่อ 12 December 2018. สืบค้นเมื่อ 4 August 2009.
10. . The Seattle Times. April 2013. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 25 August 2017. สืบค้นเมื่อ 25 August 2017.
11. Skinner, G. William (1973). Modern Chinese society:an analytical bibliography. Stanford University Press. p. 55. ISBN 0-8047-0753-7.
12. "Taiwan place names". Pīnyīn.info (ภาษาจีน และ อังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 15 September 2020.
    鄉鎮市區別 Hanyu Pinyin (recommended) Hanyu Pinyin (with tones) Tongyong Pinyin old forms
    ...
    台北市 Taibei Táiběi Taibei Taipei
13. Eryk Smith (27 November 2017). "OPINION: Hanyu Pinyin Should Not Be Political, Kaohsiung". สืบค้นเมื่อ 15 September 2020. The capital will not see its name re-christened "Taibei" anytime soon and that's fine
14. Elana Shohamy, Durk Gorter, บ.ก. (2009). Linguistic Landscape: Expanding the Scenery. Routledge. p. [1]. ISBN 978-0-203-93096-0. However, I do use the commonly rendered "Taipei," instead of "Taibei" (Táiběi).
15. William Campbell (1915). Sketches from Formosa. p. 82 – โดยทาง Internet Archive. No sooner had the Governor-General at Tai-pak received telegraphic information of the magnitude of the calamity, than instruction were issued for a large company of surgeons, nurses, and assistants to proceed at once to Ka-gi.
16. "Tai-pak". The Free Dictionary. จากแหล่งเดิมเมื่อ 13 September 2015. สืบค้นเมื่อ 23 November 2019. Taipei (redirected from Tai-pak)
17. Alice Ballantine Kirjassoff (March 1920). "FORMOSA THE BEAUTIFUL". National Geographic Magazine. Vol. 37 no. 3. pp. 257, 262. I boarded a train for Taihoku, the capital city, which on most maps still bears its old Chinese name of Taipeh.{...}Taihoku (Taipeh)
18. "Taipeh". The Free Dictionary. จากแหล่งเดิมเมื่อ 27 October 2019. สืบค้นเมื่อ 23 November 2019. Noun 1. Taipeh - the capital of Nationalist ChinaTaipeh - the capital of Nationalist China; located in northern Taiwan
19. "Administrative Districts". Taipei City Government. จากแหล่งเดิมเมื่อ 15 July 2010. สืบค้นเมื่อ 11 July 2010.
20. 臺北行政區 [Taipei Administrative Divisions] (ภาษาจีน). 臺北市政府全球資訊網. 20 February 2019. สืบค้นเมื่อ 30 March 2019. 現劃分12行政區，{...}北投區公所 士林區公所 中山區公所 內湖區公所 大同區公所 松山區公所 萬華區公所 中正區公所 大安區公所 信義區公所 南港區公所 文山區公所

แหล่งข้อมูลอื่น