ขวัญจิต ศรีประจันต์

ขวัญจิต ศรีประจันต์ มีชื่อจริงว่า เกลียว เสร็จกิจ (3 สิงหาคม พ.ศ. 2490 - ) เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้าน-อีแซว) ปี 2539 จากการเป็นแม่เพลงพื้นบ้านภาคกลางที่มีชื่อเสียง เต็มไปด้วยความสามารถในการเล่นเพลงแบบหาตัวจับได้ยาก และเมื่อหันเข้าสู่วงการเพลงลูกทุ่ง ก็ได้รับความนิยมอย่างสูง มีผลงานเพลงดังมากมาย ในจำนวนนั้นก็เป็นเพลงที่เกิดจากการแต่งของตัวเองด้วยหลายเพลง โดยในการนำเสนอเพลงลูกทุ่ง ขวัญจิต ศรีประจันต์ ก็ได้นำท่วงทำนองเพลงพื้นบ้านภาคกลางเข้ามาผสมผสานอย่างลงตัว

ขวัญจิต ศรีประจันต์
สารนิเทศภูมิหลัง
ชื่อเกิด	เกลียว เสร็จกิจ
เกิด	3 สิงหาคม พ.ศ. 2490 (74 ปี) จังหวัดสุพรรณบุรี ประเทศไทย
คู่สมรส	เสวี ธราพร
อาชีพ	นักร้อง, นักแสดง
ปีที่แสดง	พ.ศ. 2505 - ปัจจุบัน
รางวัล
ศิลปินแห่งชาติ	พ.ศ. 2539 - สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้าน-อีแซว)

ประวัติ

ขวัญจิต ศรีประจันต์ มีชื่อจริงว่า นางเกลียว เสร็จกิจ เกิดเมื่อ 3 สิงหาคม 2490 ที่ ต.วังน้ำซับ อ.ศรีประจันต์ จ.สุพรรณบุรี เป็นธิดาของนายอัง และนางปลด เสร็จกิจ มีพี่น้อง 3 คน โดยขวัญจิต ศรีประจันต์เป็นลูกคนโต

เข้าสู่วงการ

 

รูปปั้นที่วัดแค

ขวัญจิต ศรีประจันต์ สนใจเพลงพื้นบ้านมาตั้งแต่อายุ 15 ปี และแม้เชื้อสายทางพ่อจะมีญาติเป็นพ่อเพลงที่มีชื่อเสียงของสุพรรณบุรี แต่พ่อก็ไม่สนับสนุนให้เป็นแม่เพลงพื้นบ้านด้วยเกรงว่าความเป็นสาวรุ่นจะทำให้เกิดปัญหาเรื่องชู้สาวตามมา แต่กลับสนับสนุนลูกสาวอีกคนหนึ่งที่อายุยังน้อยให้ไปฝึกหัดเพลงพื้นบ้านกับพ่อเพลงไสว วงษ์งามแทน ความสนใจเพลงพื้นบ้าน ทำให้ขวัญจิตติดตามดูการร้องเพลงอีแซวของแม่เพลงบัวผัน จันทร์ศรี (ศิลปินแห่งชาติ พ.ศ. 2533) เป็นประจำและต่อมาได้มีโอกาสไปดูแลน้องสาวที่อยู่กับครูไสว จึงได้เรียนรู้การเล่นเพลงอีแซวแบบครูพักลักจำจนท่องเนื้อเพลงได้หลากหลายทั้งลีลาเพลงแนวผู้ชายของครูไสวและเพลงแนวผู้หญิงของครูบัวผัน

ขวัญจิต เป็นคนที่ชอบอ่านหนังสือ และวรรณคดีเก่าๆของไทยอ่านแล้วก็นำเนื้อหานั้นมาแต่งเป็นเพลงอีแซว ร้องเล่นจนเกิดความแตกฉานซึ่งต่อมาได้ขอครูไสว แสดงบ้าง แม้ในระยะแรกๆครูไสวจะยังไม่อนุญาต แต่ในเวลาต่อมาเมื่อได้เห็นความอดทน ความตั้งใจจริง จึงอนุญาตให้แสดงความสามารถ และด้วยพลังเสียงที่กังวานมีไหวพริบ ปฏิภาณ เฉลียวฉลาดในการว่าเพลง ทำให้เป็นที่ชื่นชอบของนักฟังเพลงอีแซวยิ่งนัก

ขวัญจิต ได้ตระเวนเล่นเพลงอีแซวอยู่กับวงพื้นบ้านอีกหลายวงเรียนรู้และเพิ่มพูนประสบการณ์จากพ่อเพลง แม่เพลงอีกหลายคนและเริ่มแสดงเพลงอีแซวในต่างจังหวัด และในกรุงเทพมหานคร ในงานสังคีตศาลา หรืองานสงกรานต์ที่ท้องสนามหลวงเป็นประจำ ทำให้มีความแตกฉานในเรื่องเพลงอีแซวมากยิ่งขึ้น สามารถเขียนเพลงเอง เพื่อใช้ในการแสดงและโต้ตอบเพลงสดๆ กับพ่อเพลงได้อย่างคมคายเป็นที่ชื่นชอบของผู้ชม หลังจากเล่นเพลงอีแซวจนมีชื่อเสียงแล้วขวัญจิต ได้สมัครเป็นนักร้องลูกทุ่งโดยเริ่มอยู่กับวงดนตรีลูกทุ่งคณจำรัศ สุวคนธ์(น้อย) และวงไวพจน์ เพชรสุพรรณ โดยได้บันทึกแผ่นเสียงเพลงแรกชื่อเพลง เบื่อสมบัติ งานเพลงของครู จิ๋ว พิจิตร เมื่อ ปี 2510 ทำให้เริ่มมีชื่อเสียงจากเพลงลูกทุ่งจากเพลง “เบื่อสมบัติ” , “ลาน้องไปเวียดนาม”, “ลาโคราช”, “ขวัญใจโชเฟอร์” , “เกลียดคนหน้าทน” , “ขวัญใจคนจน” “แม่ครัวตัวอย่าง “ และ “แหลมตะลุมพุก “

จากนั้นได้แต่งเพลงเองได้แก่ “น้ำตาดอกคำใต้” , “สาวสุพรรณ “ ซึ่งเป็นเพลงที่สร้างชื่อเสียงให้เป็นอย่างมาก ต่อมาจึงได้ตั้งวงดนตรีของตนเอง ชื่อวงขวัญจิต ศรีประจันต์ เป็นวงดนตรีที่นำระบบแสง สี เสียง ที่น่าตื่นตาตื่นใจมาใช้ประกอบการแสดงนำเพลงอีแซวมาผสมผสานกับการแสดงเผยแพร่สู่ผู้ฟังทั่วประเทศจนเป็นที่รู้จักกันอย่างเป็นอย่างดี

พ.ศ. 2516 ขวัญจิต ยุติวงดนตรีลูกทุ่งแล้วกลับไปฟื้นฟูเพลงอีแซวที่ จ.สุพรรณบุรี อุทิศชีวิตในการอนุรักษ์ฟื้นฟู เผยแพร่และถ่ายทอดเพลงอีแซวให้กับลูกศิษย์และผู้สนใจมาโดยตลอดจนถึงปัจจุบัน ได้ใช้ความรู้ความสามารถช่วยเหลือสถาบันการศึกษาและหน่วยงานราชการในการเป็นวิทยากรสาธิต รับแขกบ้านแขกเมืองด้วยการแสดงพื้นบ้านติดต่อกันมาอย่างยาวนาน

ผลงานเพลงดัง

• กับข้าวเพชฌฆาต
• แม่ครัวตัวอย่าง
• ก็นั่นนะซิ
• พ่อเพาเว่อร์
• เศรษฐีเมืองสุพรรณ
• ผัวบ้าๆ
• น้ำตาดอกคำใต้
• สาวสุพรรณ
• สุดแค้นแสนรัก
• อ้อมอกเจ้าพระยา
• แหลมตะลุมพุก
• ทำบุญวันเกิด
• ลาน้องไปเวียดนาม
• ลาโคราช
• ขวัญใจโชเฟอร์
• เกลียดคนหน้าทน
• ขวัญใจคนจน
• หม้ายขันหมาก (ต้นฉบับ)
• ผัวหาย
• ฯลฯ เป็นต้น

ผลงานภาพยนตร์ และ ละครโทรทัศน์

• อยากดัง ปี (2513)
• ไทยใหญ่ ปี (2513)
• ลำพู ปี (2513)
• ลูกทุ่งเข้ากรุง ปี (2513)
• ไอ้ทุย ปี (2514)
• น้องนางบ้านนา ปี (2514)
• จำปาทอง ปี (2514)
• สุดที่รัก ปี (2514)
• กลัวเมีย ปี (2514)
• คนใจเพชร ปี (2514)
• บุหงาหน้าฝน ปี (2515)
• หาดทรายแก้ว ปี (2515)
• เพลงรักลูกทุ่ง ปี (2515)
• วิวาห์ลูกทุ่ง ปี (2515)
• ลูกทุ่งฮอลิเดย์ ปี (2529)
• มนต์เพลงลูกทุ่ง เอฟ.เอ็ม. ปี (2545)
• บ้านฉัน..ตลกไว้ก่อน (พ่อสอนไว้) ปี (2553)
• เหลือแหล่ ปี (2554)
• คืนวันเสาร์ถึงเช้าวันจันทร์ ปี (2555)
• ละคร ราชินีลูกทุ่ง (ละคร ช่อง 8) ปี (2555)
• รวมพลคนลูกทุ่งเงินล้าน ปี (2556)
• ตัวพ่อเรียกพ่อ ปี (2557)

ผลงานละครโทรทัศน์

• ละคร แม่นากพระโขนง (ละครช่อง 3) (2543)
• ละคร เพลงรักเพลงลำ (ละครช่อง 7) (2558)
• ซีรีส์ 30 กำลังแจ๋ว The Series (ซีรีส์ช่องวัน) (2560)

ผลงานคอนเสิร์ต

• คอนเสิร์ต ด้วยพลังและกำลังใจ เพื่อโลกใบเดียวกัน FESPIC Games Bangkok '99 (2542)
• คอนเสิร์ต มนต์เพลงคาราบาว ณ อิมแพ็ค อารีน่า เมืองทองธานี ในบทเพลง ยายสำอาง (2550)

ผลงานรับเชิญ

• บทเพลง Live And Learn - โชว์พิเศษร่วมกับ แตงโม วัลย์ลิกา , นัท กฤษดา , กิต กิตตินันท์ , สงกรานต์ รังสรรค์ ในรายการ The Voice Thailand Season 2 (2013)
• บทเพลง คนจนผู้ยิ่งใหญ่ ขับร้องร่วมกับ บี พีระพัฒน์ และศิลปินอิสระ จัดทำโดย จัง-หวะ-จะ-เดิน (2013)

เกียรติยศ

• พ.ศ. 2532 ได้รับการประกาศเกียรติคุณให้เป็น ผู้มีผลงานดีเด่นทางด้านวัฒนธรรม สาขาศิลปะ (เพลงพื้นบ้าน) จากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ
• พ.ศ. 2533 ได้รับคัดเลือกเป็นสื่อพื้นบ้านดีเด่นของศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนภาคกลางและสำนักงานป้องกันและปราบปรามยาเสพย์ติด
• พ.ศ. 2534 ได้รับการประกาศเกียรติคุณเป็น นักร้องดีเด่นกึ่งศตวรรษเพลงลูกทุ่งไทย ครั้งที่ 2 จากเพลงกับข้าวเพชฌฆาต รับพระราชทานจาก สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ซึ่งจัดงานโดยสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ
• พ.ศ. 2536 ได้รับโล่เกียรติคุณ ฐานะนักร้องลูกทุ่งดีเด่นของ จ.สุพรรณบุรี
• พ.ศ. 2539 ได้รับการประกาศเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้าน-อีแซว)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2540 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)

อ้างอิง

1. "'แม่ผ่องศรี' ชู 'ในหลวง' ต้นแบบสู้วิกฤติน้ำท่วม" (Press release). ไทยรัฐ. สืบค้นเมื่อ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2556. Check date values in: |accessdate= (help)
2. แม่ขวัญจิต ศรีประจันต์จากเว็บไซต์หอสมุดแห่งชาติ จังหวัดสุพรรณบุรี เฉลิมพระเกียรติ สืบค้นเมื่อ 13 เมษายน 2561
3. ขวัญจิต ศรีประจันต์ เพาะพันธุ์เพลงอีแซว

แหล่งข้อมูลอื่น

• ชีวประวัติ ขวัญจิต ศรีประจันต์ ที่ ฐานข้อมูลภาพยนตร์ไทย