ความพยายามรัฐประหารในสหภาพโซเวียต พ.ศ. 2534

ความพยายามรัฐประหารในสหภาพโซเวียต พ.ศ. 2534 หรือเรียกรัฐประหารเดือนสิงหาคม (รัสเซีย: Августовский путч Avgustovsky putch) เป็นความพยายามรัฐประหารโดยสมาชิกรัฐบาลของสหภาพโซเวียตกลุ่มหนึ่งเพื่อควบคุมประเทศจากประธานาธิบดีมีฮาอิล กอร์บาชอฟของสหภาพโซเวียต ผู้นำรัฐประหารเป็นสมาชิกที่ยึดมั่นของพรรคคอมมิวนิสต์สหภาพโซเวียตซึ่งคัดค้านโครงการปฏิรูปของกอร์บาชอฟ และสนธิสัญญาสหภาพใหม่ที่เขาเจรจาซึ่งกระจายอำนาจการปกครองของรัฐบาลกลางให้แก่สาธารณรัฐต่าง ๆ รัฐประหารถูกคัดค้าน ส่วนใหญ่ในกรุงมอสโก โดยการรณรงค์การขัดขืนของพลเมืองที่สั้นแต่สัมฤทธิ์ผล แม้รัฐประหารล้มในเวลาเพียงสองวันและกอร์บาชอฟคืนสู่รัฐบาล แต่เหตุการณ์นี้ทำลายเสถียรภาพของสหภาพโซเวียตและถูกพิจารณาอย่างกว้างขวางว่า ช่วยเสริมทั้งการสิ้นสุดของพรรคคอมมิวนสิต์สหภาพโซเวียตและการล่มสลายของสหภาพโซเวียต

ความพยายามรัฐประหารในสหภาพโซเวียต พ.ศ. 2534
เป็นส่วนหนึ่งของ การล่มสลายของสหภาพโซเวียต
ตามเข็มนาฬิกาจากบนซ้าย: สถานที่ที่ผู้เชิญหน้ากับคณะกรรมการสถานการณ์ฉุกเฉินแห่งรัฐสามคนเสียชีวิตระหว่างรัฐประหาร ประธานาธิบดีเยลต์ซินโบกธงชาติที่มีการลงมติรับใหม่ เครื่องกีดขวางถนนบนถนนสโมเลนสกายา เครื่องกีดขวางของฝ่ายนิยมเยลต์ซินใกล้กับทำเทียบขาวมอสโก รถถังของคณะรัฐประหารบนสะพานโบลชอย มอสก์โวเรตสกีใกล้จตุรัสแดง
วันที่ 19–22 สิงหาคม 2534 สถานที่ กรุงมอสโก สาธารณรัฐรัสเซีย สหภาพโซเวียต ผลลัพธ์ คณะรัฐประหารยอมจำนน ข้อเสนอสนธิสัญญญาสหภาพใหม่ล้มเหลว ยุบพรรคคอมมิวนิสต์แห่งสหภาพโซเวียตและถูกห้าม ธนาคารและสิ่งก่อสร้างถูกโซเวียตรัสเซียยึด ยูเครนและลัตเวียสถาปนาเอกราช ยูเครนประกาศเอกราช อภิชนฝ่ายสาธารณรัฐเถลิงอำนาจแทน ประธานาธิบดีโซเวียตเหลืออำนาจเพียงเล็กน้อย การล่มสลายของสหภาพโซเวียต
คู่ขัดแย้ง
คณะกรรมการสถานการณ์ฉุกเฉินแห่งรัฐ กองพลยานยนต์ไรเฟิลตามันที่ 2 (ถึง 21 สิงหาคม) กองพลรถถังคันเตมีร์ที่ 4 พรรคคอมมิวนิสต์ กลุ่มอัลฟา วึมเปล สาธารณรัฐที่สนับสนุน: เบียโลรัสเซีย อาเซอร์ไบจาน ทรานส์นีสเตรีย ทาจิกิสถาน เติร์กเมนิสถาน ยูเครน ขบวนการอินเตอร์ฟรอนต์ พรรคเสรีประชาธิปไตยแห่งสหภาพโซเวียต เอกภาพแห่งชาติรัสเซีย การสนับสนุนนอกประเทศ: แนวร่วมประชาชนเพื่อการปลดปล่อยปาเลสไตน์ แนวร่วมประชาธิปไตยเพื่อการปลดปล่อยปาเลสไตน์ ซูดาน ยูโกสลาเวีย ลิเบีย  จีน เกาหลีเหนือ  ยูโกสลาเวีย	โซเวียตรัสเซีย สภาโซเวียตสูงสุด สภารัฐมนตรี สาธารณรัฐที่สนับสนุน:  เอสโตเนีย  ลัตเวีย  ลิทัวเนีย อาร์มีเนีย จอร์เจีย มอลเดเวีย อุซเบกิสถาน คีร์กิเซีย คาซัคสถาน นักชาตินิยม นักกษัตริย์นิยม UNA–UNSO แนวร่วมประชาชนเบลารุส การสนับสนุนนอกประเทศ:  สหราชอาณาจักร  สหรัฐ  แคนาดา  อิตาลี  เยอรมนี  กรีซ  ฝรั่งเศส EEC
ผู้บัญชาการหรือผู้นำ
เกนนาดี ยานาเยฟ ดมีตรี ยาซอฟ	บอริส เยลต์ซิน
กำลังพลสูญเสีย
ฆ่าตัวตาย 3 คน	พลเรือน 3 คนเสียชีวิตในวันที่ 21 สิงหาคม

เบื้องหลัง

ในปี 1991 สหภาพโซเวียตอยู่ในภาวะวิกฤตทางเศรษฐกิจและการเมืองที่รุนแรง เอสโตเนีย ลัตเวีย ลิทัวเนียและจอร์เจียได้ประกาศเอกราชจากสหภาพโซเวียต ในเดือนมกราคมปี 1991 มีความพยายามที่จะนำลิทัวเนียกลับมาอยู่สหภาพโซเวียตโดยการใช้กำลังบังคับ ประมาณหนึ่งสัปดาห์ต่อมามีความพยายามที่คล้ายกันโดยกองกำลังโซเวียตในท้องถิ่นที่ได้โค่นล้มเจ้าหน้าที่ลัตเวีย มีสนับสนุนชาติพันธุ์ติดอาวุธในคาราบาคห์และเซาท์ออสซีเชียในความขัดแย้งที่จอร์เจีย รัสเซียประกาศอธิปไตยของตนเมื่อวันที่ 12 มิถุนายน 1990 และหลังจากนั้น จำกัด การใช้กฎหมายของสหภาพโซเวียตโดยเฉพาะอย่างยิ่งกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการเงินและเศรษฐกิจซึ่งนำมาใช้กฎหมายที่ขัดแย้งกับกฎหมายของสหภาพโซเวียต (ที่เรียกว่าสงครามกฎหมาย) 17 มีนาคม 1991 รัฐบอลติก,อาร์เมเนีย, จอร์เจีย, มอลโดวา ได้มีการคว่ำบาตร การลงประชามติการต่ออายุรัฐในการอยู่กับสหภาพโซเวียต หลังจากการการเจรจาสาธารณรัฐทั้งเก้า (ยกเว้นยูเครน) ได้รับการอนุมัติสนธิสัญญาสหภาพใหม่ที่มีเงื่อนไขบางอย่าง สนธิสัญญาจะทำให้สหภาพโซเวียตพันธมิตรของสาธารณรัฐอิสระต่างๆ มีประธาน นโยบายต่างประเทศและการทหารที่ร่วมกัน สหพันธรัฐรัสเซีย, คาซัคสถาน, อุซเบกิสถาน และมีการลงนามในสนธิสัญญาในมอสโกเมื่อวันที่ 20 สิงหาคม 1991

ลำดับเหตุการณ์

สมาชิกคณะกรรมการสถานการณ์ฉุกเฉินแห่งรัฐ (GKChP) จำนวนแปดคน (ต่อมาเรียก "แก๊งแปด") ประชุมกันประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน โดยมีเกนเนดี ยานาเยฟ รองประธานาธิบดีโซเวียต เป็นหัวหน้า เขาผ่านกฤษฎีกาแต่งตั้งตนเองเป็นรักษาการประธานาธิบดีเนื่องจากประธานาธิบดีกอร์บาชอฟ "ป่วย"

19 สิงหาคม

เอกสารทั้งหมดของ GKChP มีการแพร่สัญญาณทางสถานีวิทยุและโทรทัศน์ของรัฐ มีการนำหน่วยยานเกราะของกองพลตามันสกายาและกองพลคันตามีรอฟสกายาเข้าสู่กรุงมอสโก ร่วมกับพลร่ม ผู้แทนประชาชนของโซเวียตรัสเซียถูกเคจีบีควบคุมตัวจำนวนสี่คน ผู้สมคบคิดพิจารณาควบคุมตัวประธานาธิบดีรัสเซียเยลต์ซินด้วยแต่ไม่ได้ลงมือด้วยเหตุใดไม่ทราบ การไม่จับกุมเยลต์ซินจะทำให้แผนรัฐประหารล้มเหลวในเวลาต่อมา

เยลต์ซินเดินทางถึงทำเนียบขาว อาคารรัฐสภาของรัสเซีย ในเวลา 9.00 น. ออกแถลงการณ์ร่วมประณามคณะรัฐประหาร มีการเรียกร้องให้กองทัพไม่เข้าร่วม และให้ประชาชนนัดหยุดงานทั่วไปเพื่อให้กอร์บาชอฟสื่อสารกับประชาชน มีการเผยแพร่แถลงการณ์ดังกล่าวในรูปใบปลิวในกรุงมอสโก

ในเวลาบ่าย พลเมืองกรุงมอสโกเริ่มชุมนุมกันรอบทำเนียบขาวแล้วตั้งสิ่งกีดขวางไว้โดยรอบ เกนเนดีประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในกรุงมอสโกในเวลา 16.00 น. ขณะเดียวกัน พันตรีเอฟโกคิมอฟ เสนาธิการกองพันรถถังของกองพลตามันสกายาที่เฝ้าทำเนียบขาวอยู่ ประกาศภักดีต่อผู้นำโซเวียตรัสเซีย เยลต์ซินปีนรถถังแล้วกล่าวสุนทรพจน์ ซึ่งออกข่าวในสื่อของรัฐด้วย

20 สิงหาคม

เวลาเที่ยง พลเอกคาลินิน ผู้นำมณฑลทหารมอสโก ซึ่งเกนเนดีแต่งตั้งเป็นผู้บัญชาการทหารกรุงมอสโก ประกาศเคอร์ฟิวในเมืองหลวงตั้งแต่เวลา 23.00 น. ถึง 5.00 น. มีผลตั้งแต่วันที่ 20 สิงหาคม เป็นสัญญาณว่ากำลังจะมีการโจมตีทำเนียบขาว ฝ่ายป้องกันทำเนียบขาวเตรียมการ ทั้งที่ไม่มีอาวุธ รถถังของเอฟโดคิมอฟถูกนำออกจากทำเนียบขาวในเวลาเย็น

ในเวลาบ่าย คณะรัฐประหารตัดสินใจโจมตีทำเนียบขาว แต่ผู้บังคับบัญชาภาคสนามพยายามโน้มน้าวว่าปฏิบัติการนี้จะมีการนองเลือดและควรยกเลิก

สภาสูงสุดของเอสโตเนียตัดสินใจในเวลา 23.03 น. ประกาศเอกราชเป็นครั้งแรกในรอบ 41 ปี

21 สิงหาคม

ในเวลา 1.00 น. มีพลเรือนเสียชีวิต 3 คนในเหตุปะทะระหว่างสองฝ่ายไม่ใกล้จากทำเนียบขาวมากนัก ทหารไม่เคลื่อนเข้าทำเนียบขาวตามแผนและมีการสั่งถอนทหารออกจากกรุงมอสโก

เมื่อคณะรัฐประหารเข้าพบกอร์บาชอฟ กอร์บาชอฟประกาศให้คำสั่งของ GKChP เป็นโมฆะและปลดทั้งหมดออกจากตำแหน่ง อัยการสูงสุดเริ่มต้นสอบสวนรัฐประหาร

ในช่วงเดียวกัน สภาสูงสุดของลัตเวียประกาศเอกราช

อ้างอิง

1. Ольга Васильева, «Республики во время путча» в сб.статей: «Путч. Хроника тревожных дней». // Издательство «Прогресс», 1991. (in Russian). Accessed 2009-06-14. Archived 17 June 2009.
2. Solving Transnistria: Any Optimists Left? by Cristian Urse. p. 58. Available at http://se2.isn.ch/serviceengine/Files/RESSpecNet/57339/ichaptersection_singledocument/7EE8018C-AD17-44B6-8BC2-8171256A7790/en/Chapter_4.pdf
3. http://www.lenta.ru/lib/14159799/full.htm. Accessed 13 September 2009. Archived 16 September 2009-.
4. Артем Кречетников. «Хроника путча: часть II» // BBC
5. (recuperato il 27 novembre 2010 tramite Internet Archive)
6. Mark Kramer, "The Dialectics of Empire: Soviet Leaders and the Challenge of Civil Resistance in East-Central Europe, 1968-91", in Adam Roberts and Timothy Garton Ash (eds.), Civil Resistance and Power Politics: The Experience of Non-violent Action from Gandhi to the Present, Oxford University Press, 2009 pp. 108-9.
7. "Souz.Info Постановления ГКЧП". souz.info.
8. "Заключение по материалам расследования роли и участии должностных лиц КГБ СССР в событиях 19-21 августа 1991 года". flb.ru.
9. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 24 December 2005. สืบค้นเมื่อ 26 June 2007.
10. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 29 September 2007. สืบค้นเมื่อ 26 June 2007.
11. . old.russ.ru. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 22 May 2011. สืบค้นเมื่อ 26 June 2007.
12. "Izvestia", 18 August 2006 (ในภาษารัสเซีย)[1]
13. "Moskovskie Novosty", 2001, No.33 (ภาษารัสเซีย). คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 27 พฤศจิกายน 2007. สืบค้นเมื่อ 26 มิถุนายน 2007.CS1 maint: archived copy as title (link)
14. (ในภาษารัสเซีย) "Novaya Gazeta" No. 51 of 23 July 2001 15 กุมภาพันธ์ 2012 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (extracts from the indictment of the conspirators)
15. (ในภาษารัสเซีย) another "Kommersant" article, 18 August 2006
16. Kommersant, 18 August 2006 (ในภาษารัสเซีย)
17. (ในภาษารัสเซีย) "Nezavisimoe Voiennoye Obozrenie", 18 August 2006
18. (ในภาษารัสเซีย) Timeline of the events 27 พฤศจิกายน 2007 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, by Artem Krechnikov, Moscow BBC correspondent
19. "Argumenty i Facty"^{[ลิงก์เสีย]}, 15 August 2001
20. "Calls for recognition of 1991 Soviet coup martyrs on 20th anniversary". The Guardian Online. 16 August 2011. สืบค้นเมื่อ 9 March 2018.
21. "Усов Владимир Александрович". warheroes.ru.
22. A Russian site on Ilya Krichevsky . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 11 สิงหาคม 2011. สืบค้นเมื่อ 25 ธันวาคม 2010.CS1 maint: archived copy as title (link). Accessed 15 August 2009. Archived 17 August 2009.

แหล่งข้อมูลอื่น

•   วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ ความพยายามรัฐประหารในสหภาพโซเวียต พ.ศ. 2534
• ข่าวของสถานีโทรทัศน์ในสหภาพโซเวียต19-25สิงหาคม 2534