อเล็กซานเดอร์ที่ 1 แห่งรัสเซีย

จักรพรรดิอเล็กซานเดอร์ที่ 1 หรือพระนามเต็มคือ อะเลคซันดร์ ปัฟโลวิช (รัสเซีย: Александр Павлович, อักษรโรมัน: Aleksándr Pávlovich, [ɐlʲɪkˈsandr ˈpavɫəvʲɪt͡ɕ]; 23 ธันวาคม [ตามปฎิทินเก่า: 12 ธันวาคม] ค.ศ. 1777 – 1 ธันวาคม [ตามปฎิทินเก่า: 19 พฤศจิกายน] ค.ศ. 1825) ทรงเป็นจักรพรรดิแห่งรัสเซียระหว่าง ค.ศ. 1801 ถึง ค.ศ. 1825 และทรงเป็นกษัตริย์แห่งโปแลนด์พระองค์แรกที่เป็นชาวรัสเซีย ระหว่างค.ศ. 1815 ถึง 1825 และยังทรงเป็นแกรนด์ดยุกแห่งฟินแลนด์ชาวรัสเซียพระองค์แรกเช่นกัน นอกจากนี้ พระองค์ยังเป็นบิดาอุปถัมภ์ของเจ้าหญิงอเล็กซันดรินา วิกตอเรีย แห่งเคนต์ ว่าที่สมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียแห่งสหราชอาณาจักรในอนาคต

อเล็กซานเดอร์ที่ 1
ภาพจักรพรรดิอเล็กซานเดอร์ที่ 1
จักรพรรดิและอัตตาธิปัตย์แห่งปวงรัสเซีย
ครองราชย์	23 มีนาคม 1801 – 1 ธันวาคม 1825
ราชาภิเษก	15 กันยายน 1801
ก่อนหน้า	พอลที่ 1
ถัดไป	นิโคลัสที่ 1
คู่อภิเษก	เอลิซาเบธ อเล็กเซเยฟนา
พระราชบุตร รายละเอียด	แกรนด์ดัสเชสมาเรีย อเล็กซานรอฟนา แกรนด์ดัสเชสเอลิซาเบธ
พระนามเต็ม อะเลคซันดร์ ปัฟโลวิช โรมานอฟ
ราชวงศ์	ราชวงศ์โรมานอฟ
พระราชบิดา	จักรพรรดิพอลที่ 1 แห่งรัสเซีย
พระราชมารดา	มาเรีย เฟโอโดรอฟนา
ประสูติ	23 ธันวาคม ค.ศ. 1777(1777-12-23) เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก, จักรวรรดิรัสเซีย
สวรรคต	1 ธันวาคม ค.ศ. 1825 (47 ปี)
ฝังพระศพ	มหาวิหารปีเตอร์และพอล
ลายพระอภิไธย

เสด็จพระราชสมภพในเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก เป็นโอรสของแกรนด์ดยุกพอล เปโตรวิช (ภายหลังคือ จักรพรรดิพอลที่ 1) และขึ้นครองราชบังลังก์รัสเซียภายหลังที่พระบิดาถูกปลงพระชนม์ พระองค์ปกครองรัสเซียในช่วงที่ยุโรปเกิดสงครามใหญ่ คือสงครามนโปเลียน แม้พระองค์เป็นคนหัวเสรีแต่ก็ทรงใช้นโยบายการปกครองแบบรวมศูนย์ ในปีแรกของรัชสมัย พระองค์ทรงริเริ่มการปฏิรูปเล็ก ๆ ในสังคม และไม่กี่ปีต่อมาก็มีการปฏิรูปสังคมขนานใหญ่ มีการปฏิรูปการศึกษาให้มีความเป็นเสรี และแม้ว่าจะทรงให้คำมั่นที่จะปฏิรูปรัฐธรรมนูญและการปฏิรูประบอบทาสอย่างเด็ดขาดแต่ประเด็นนี้ก็ไม่มีอะไรที่เป็นรูปธรรมขึ้นมา ในช่วงครึ่งหลังของรัชสมัย พระองค์ก็ใช้อำนาจอย่างเบ็ดเสร็จเด็ดขาดมากขึ้นจนเกิดเป็นฝ่ายต่อต้านพระองค์ขึ้นมากมาย การปฏิรูปที่ค้างคาต่าง ๆ ถูกทำให้แล้วเสร็จในช่วงนี้ พระองค์ทรงกำจัดโรงเรียนที่มีครูเป็นต่างชาติ และเปลี่ยนระบบการศึกษาให้อิงศาสนามากยิ่งขึ้นและยังปลูกฝังค่านิยมทางการเมืองแบบอนุรักษนิยม

พระองค์เข้าร่วมกับพันธมิตรต่อต้านนโปเลียนที่มีสหราชอาณาจักรเป็นแกนนำ โดยในปี 1805 ได้เข้าร่วมกับสหราชอาณาจักรในสงครามประสานมิตรครั้งที่สาม จนกระทั่งความพ่ายแพ้อย่างใหญ่หลวงในยุทธการที่เอาสเทอร์ลิทซ์ ก็ทำให้พระองค์หันมาเป็นพันธมิตรกับฝ่ายนโปเลียน และรัสเซียหันไปทำการต่อสู้ย่อย ๆ ทางทะเลกับสหราชอาณาจักรระหว่างปี 1807 ถึง 1812 อย่างไรก็ตาม พระองค์กับนโปเลียนก็มีความขัดแย้งกันเสมอในเรื่องเกี่ยวกับโปแลนด์ ความขัดแย้งนี้ทำให้พันธมิตรรัสเซีย-ฝรั่งเศสพังทลายลงในปี 1810 และนโปเลียนก็กรีฑาทัพเข้ารุกรานรัสเซียในปี 1812 ซึ่งนำความพินาศย่อยยับมาสู่กองทัพของนโปเลียน จากการมีส่วนร่วมในการโค่นล้มนโปเลียน ทำให้รัสเซียได้ดินแดนในฟินแลนด์และโปแลนด์บางส่วนมา และพระองค์ยังได้จัดตั้งพันธมิตรอันศักดิ์สิทธิ์เพื่อหยุดยั้งกระแสการปฏิวัติในทวีปยุโรปซึ่งพระองค์มองว่าเป็นภัยคุกคามที่ชั่วร้ายต่อระบอบกษัตริย์ชาวคริสต์อันชอบธรรม

ในรัชสมัยของพระองค์ยังทรงยึดครองดินแดนได้อีกมายมาย อาทิ บางส่วนของจอร์เจีย, ดาจีสถานในปัจจุบัน และยังแย่งชิงอาเซอร์ไบจานมาจากเปอร์เซีย อย่างไรก็ตาม ทายาทของพระองค์ล้วนสิ้นพระชนม์ไปหมดซะก่อน ทำให้พระองค์สวรรคตโดยไม่มีรัชทายาท ทำให้บัลลังก์รัสเซียตกเป็นของพระอนุชาของพระองค์แทน ซึ่งก็คือแกรนด์ดยุกนีโคลัส

อ้างอิง

• Avery, Peter; Fisher, William Bayne; Hambly, Gavin; Melville, Charles (1991). The Cambridge history of Iran: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge University Press. p. 332. ISBN 978-0-521-20095-0.CS1 maint: ref=harv (link)
• Baddeley, John F. (1908). The Russian Conquest of the Caucasus. London: Longmans, Green and Company. p. 67.CS1 maint: ref=harv (link)
• Chapman, Tim (2001). Imperial Russia, 1801–1905 (illustrated, reprint ed.). Routledge. p. 29. ISBN 978-0-415-23110-7.CS1 maint: ref=harv (link)
• Dowling, Timothy C. (2014). Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond [2 volumes]. ABC-CLIO. p. 728. ISBN 978-1-59884-948-6.CS1 maint: ref=harv (link)
• Esdaile, Charles (2009). Napoleon's Wars: An International History. Penguin. pp. 192–193.CS1 maint: ref=harv (link)
• Flynn, James T. (1988). University Reform of Tsar Alexander I, 1802–1835.CS1 maint: ref=harv (link)
• "Jefferson to Priestley, Washington, 29 November 1802". The Thomas Jefferson Papers Series 1. General Correspondence. 1651-1827. Library of Congress.
• Аммон Ф. Г. В фаворе у кесаря: Александр I и Аракчеев

ก่อนหน้า		อเล็กซานเดอร์ที่ 1 แห่งรัสเซีย		ถัดไป
จักรพรรดิพอลล์ที่ 1		จักรพรรดิแห่งรัสเซีย (24 มีนาคม 1801 – 1 ธันวาคม 1825)		แกรนด์ดยุกคอนสแตนติน ผู้รั้งตำแหน่ง