fbpx
วิกิพีเดีย

ทฤษฎีบทสุดท้ายของแฟร์มา

ทฤษฎีบทสุดท้ายของแฟร์มา (อังกฤษ: Fermat's last theorem) เป็นหนึ่งในทฤษฎีบทที่โด่งดังในประวัติศาสตร์ของคณิตศาสตร์ ซึ่งกล่าวว่า:

ไม่มีจำนวนเต็มบวก x, y, และ z ที่ทำให้ เมื่อ n เป็นจำนวนเต็มที่มากกว่า 2

ปีแยร์ เดอ แฟร์มา นักคณิตศาสตร์ในคริสต์ศตวรรษที่ 17 ได้เขียนทฤษฎีบทนี้ลงในหน้ากระดาษหนังสือ Arithmetica ของไดโอแฟนตัส ฉบับแปลเป็นภาษาละตินโดย Claude-Gaspar Bachet เขาเขียนว่า "ฉันมีบทพิสูจน์ที่น่าอัศจรรย์สำหรับบทสรุปนี้ แต่พื้นที่กระดาษเหลือน้อยเกินไปที่จะอธิบายได้" (เขียนเป็นภาษาละตินว่า "Cuius rei demonstrationem mirabilem sane detexi. Hanc marginis exiguitas non caperet.") อย่างไรก็ตาม ตลอดระยะเวลา 358 ปี ไม่มีใครสามารถพิสูจน์ได้ถูกต้องเลย จนกระทั่ง แอนดรูว์ ไวลส์ ได้พิสูจน์ทฤษฎีบทนี้ในปี 1994 ซึ่งเป็นผลให้เขาได้รับรางวัลอาเบลในปี 2016 จากบทพิสูจน์ที่ "น่าตื่นตะลึง"

ปีแยร์ เดอ แฟร์มา

ความสนใจของนักคณิตศาสตร์ที่จะพิสูจน์ทฤษฎีบทสุดท้ายของแฟร์มาทำให้เกิดคณิตศาสตร์สาขาใหม่ ๆ ขึ้นมา ได้แก่ ทฤษฎีจำนวนเชิงพีชคณิต ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 19 และนำไปสู่บทพิสูจน์ข้อคาดการณ์ทานิยามา-ชิมูระในคริสต์ศตวรรษที่ 20 ที่ปัจจุบันรู้จักกันในชื่อ ทฤษฎีบทมอดูลาริตี

บริบททางคณิตศาสตร์

ทฤษฎีบทสุดท้ายของแฟร์มา เป็นรูปแบบทั่วไปของสมการไดโอแฟนไทน์ a2 + b2 = c2 (สมการที่ตัวแปรเป็นจำนวนเต็มเท่านั้น) ชาวจีน ชาวกรีก และชาวบาบิโลเนียนได้ค้นพบคำตอบของสมการนี้หลายคำตอบเช่น (3, 4, 5) (32 + 42 = 52) หรือ (5, 12, 13) เป็นต้น คำตอบเหล่านี้เรียกว่า สามสิ่งอันดับพีทาโกรัส (Pythagorean triples) และมีอยู่จำนวนไม่จำกัด ทฤษฎีบทสุดท้ายของแฟร์มา กล่าวว่า สมการนี้จะไม่มีคำตอบเมื่อเลขยกกำลังมากกว่า 2

ประวัติในยุคแรก ๆ

เราอาจพิสูจน์ทฤษฎีบทนี้ในกรณีที่ n = 4 และกรณีที่ n เป็นจำนวนเฉพาะ ก็สามารถสรุปได้ว่าทฤษฎีบทเป็นจริงสำหรับทุกค่า n.

แฟร์มาได้พิสูจน์กรณี n = 4, ออยเลอร์ พิสูจน์กรณี n = 3, ดิลิชเลต และ เลอจองดร์ พิสูจน์กรณี n = 5 เมื่อ ค.ศ. 1828, Gabriel Lamé พิสูจน์กรณี n = 7 เมื่อ ค.ศ. 1839

ใน ค.ศ. 1983 Gerd Faltings ได้พิสูจน์ข้อความคาดการณ์ของ Mordell สำเร็จ ซึ่งกล่าวว่าสำหรับ n > 2 จะมีจำนวนเต็ม a, b และ c ซึ่งเป็นจำนวนเฉพาะสัมพัทธ์กัน และทำให้ an + bn = cn อยู่จำนวนจำกัด

บทพิสูจน์

แอนดรูว์ ไวลส์ (Andrew Wiles) นักคณิตศาสตร์ชาวอังกฤษจากมหาวิทยาลัยแคมบริดจ์ ได้พิสูจน์ทฤษฎีบทสุดท้ายของแฟร์มา โดยใช้เครื่องมือในการพิสูจน์คือ เรขาคณิตเชิงพีชคณิต โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเรื่องเส้นโค้งเชิงวงรี และ รูปแบบมอดุลาร์ ไวลส์ใช้เวลา 7 ปีในการพิสูจน์ทฤษฎีบทสุดท้ายของแฟร์มา เขาทำการพิสูจน์โดยลำพัง และเก็บเรื่องนี้เป็นความลับมาโดยตลอด (ยกเว้น ตอนตรวจทานครั้งสุดท้าย ซึ่งเขาได้ขอความช่วยเหลือจากเพื่อนของเขาที่ชื่อ Nick Katz) ในวันที่ 21-23 มิถุนายน ค.ศ. 1993 เขาก็ได้แสดงบทพิสูจน์ของเขาที่มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ผู้เข้าฟังการบรรยายครั้งนั้นต่างก็ประหลาดใจไปกับวิธีการต่างๆ ในบทพิสูจน์ของเขา ต่อมา เขาก็พบข้อผิดพลาดในบทพิสูจน์ ไวลส์และ ริชาร์ด เทย์เลอร์ (Richard Taylor) ลูกศิษย์ของเขาเองใช้เวลาอยู่หนึ่งปีในการแก้ไขบทพิสูจน์ใหม่ ในเดือนกันยายน ค.ศ. 1994 เขาก็ได้เสนอบทพิสูจน์ใหม่อีกครั้งที่ผ่านการแก้ไขแล้ว และตีพิมพ์ลงในวารสาร

แฟร์มามีบทพิสูจน์จริงหรือ?

 
หนังสือ Arithmetica เมื่อ ค.ศ. 1621 ด้านขวาคือที่ว่างที่แฟร์มากล่าวว่ามีพื้นที่น้อยเกินไป

นี่คือข้อความที่แฟร์มาเขียนไว้บนหน้ากระดาษหนังสือ Arithmetica:

Cubum autem in duos cubos, aut quadrato-quadratum in duos quadrato-quadratos, et generaliter nullam in infinitum ultra quadratum potestatem in duos eiusdem nominis fas est dividere cuius rei demonstrationem mirabilem sane detexi. Hanc marginis exigitas non caperet.

(มันเป็นไปไม่ได้ที่จะแบ่งจำนวนยกกำลัง 3 ออกเป็นจำนวนยกกำลัง 3 สองจำนวน หรือแบ่งจำนวนยกกำลัง 4 ออกเป็นจำนวนยกกำลัง 4 สองจำนวน หรือกล่าวโดยทั่วไปว่า ไม่สามารถแบ่งจำนวนที่ยกกำลังมากกว่า 2 ออกเป็นจำนวนที่ยกกำลังเท่าเดิมสองจำนวนได้ ฉันมีบทพิสูจน์ที่น่าอัศจรรย์สำหรับบทสรุปนี้ แต่ขอบกระดาษนี้มีพื้นที่น้อยเกินกว่าที่จะเขียนบรรยายได้)

หลายคนต่างสงสัยใน "บทพิสูจน์ที่น่าอัศจรรย์" ของแฟร์มาว่ามันมีอยู่จริงหรือไม่ บทพิสูจน์ของไวลส์นั้น หนาประมาณ 200 หน้า และยากเกินกว่าที่นักคณิตศาสตร์ในปัจจุบันจะเข้าใจ ในขณะที่บทพิสูจน์ของแฟร์มาน่าจะใช้วิธีที่พื้นฐานมากกว่านี้ เนื่องจากข้อจำกัดด้านความรู้ทางด้านคณิตศาสตร์ในสมัยนั้น ซึ่งก็เป็นเหตุให้นักคณิตศาสตร์และนักประวัติศาสตร์ที่เชี่ยวชาญด้านวิทยาศาสตร์ส่วนใหญ่ก็ยังไม่ค่อยเชื่อว่าแฟร์มาจะมีบทพิสูจน์ที่ถูกต้องสำหรับเลขยกกำลัง n ทุกจำนวนจริงๆ

แอนดรูส์ ไวลส์ เองก็เคยให้สัมภาษณ์ไว้ว่าเขาไม่เชื่อว่าแฟร์มาจะมีบทพิสูจน์ที่ถูกต้องจริง

I don’t believe Fermat had a proof. I think he fooled himself into thinking he had a proof. But what has made this problem special for amateurs is that there’s a tiny possibility that there does exist an elegant seventeenth century proof.

(ผมไม่เชื่อว่าแฟร์มาจะมีบทพิสูจน์ที่ถูกต้องจริง ผมคิดว่าเขาหลอกให้ตัวเองเชื่อว่าเขามีบทพิสูจน์นั้น แต่สิ่งที่ทำให้โจทย์ข้อนี้เป็นเรื่องพิเศษสำหรับนักคณิตศาสตร์สมัครเล่นก็คือ มันทำให้เกิดความหวังว่า ยังมีโอกาสที่จะค้นพบบทพิสูจน์อันสวยงามได้โดยใช้เพียงความรู้คณิตศาสตร์ในศตวรรษที่ 17)

ดูเพิ่ม

รายการอ้างอิง

  1. Weisstein, Eric W. "Fermat's Last Theorem". mathworld.wolfram.com (ภาษาอังกฤษ).
  2. Wiles, Andrew (May 1995). "Modular Elliptic Curves and Fermat's Last Theorem". The Annals of Mathematics. 141 (3): 443. doi:10.2307/2118559.
  3. "The Abel Prize Laureate 2016". www.abelprize.no.
  4. Stewart, Ian; Tall, David. Algebraic Number Theory and Fermat's Last Theorem. CRC PRESS. ISBN 9780367658717.
  5. "Shimura-Taniyama conjecture - Encyclopedia of Mathematics". encyclopediaofmath.org.
  6. Stillwell, John. Mathematics and its history : a concise edition. Springer. p. 210-211. ISBN 978-3-030-55192-6.
  7. "NOVA Online | The Proof | Solving Fermat: Andrew Wiles". www.pbs.org.

ดูเพิ่ม

  • Stewart, Ian; Tall, David. Algebraic Number Theory and Fermat's Last Theorem. CRC PRESS. ISBN 9780367658717.
  • Saitō, Takeshi. Fermat’s Last Theorem: The Proof. Providence, Rhode Island: American Mathematical Society. ISBN 978-0-8218-9849-9.
  • "Fermat's last theorem". Encyclopedia of Mathematics.

ทฤษฎ, บทส, ดท, ายของแฟร, มา, งกฤษ, fermat, last, theorem, เป, นหน, งในทฤษฎ, บทท, โด, งด, งในประว, ศาสตร, ของคณ, ตศาสตร, งกล, าวว, ไม, จำนวนเต, มบวก, และ, ทำให, displaystyle, เม, เป, นจำนวนเต, มท, มากกว, แยร, เดอ, แฟร, มา, กคณ, ตศาสตร, ในคร, สต, ศตวรรษท, ได, เข. thvsdibthsudthaykhxngaefrma xngkvs Fermat s last theorem epnhnunginthvsdibththiodngdnginprawtisastrkhxngkhnitsastr sungklawwa immicanwnetmbwk x y aela z thithaih x n y n z n displaystyle x n y n z n emux n epncanwnetmthimakkwa 2 1 piaeyr edx aefrma nkkhnitsastrinkhriststwrrsthi 17 idekhiynthvsdibthnilnginhnakradashnngsux Arithmetica khxngidoxaefnts chbbaeplepnphasalatinody Claude Gaspar Bachet ekhaekhiynwa chnmibthphisucnthinaxscrrysahrbbthsrupni aetphunthikradasehluxnxyekinipthicaxthibayid ekhiynepnphasalatinwa Cuius rei demonstrationem mirabilem sane detexi Hanc marginis exiguitas non caperet xyangirktam tlxdrayaewla 358 pi immiikhrsamarthphisucnidthuktxngely cnkrathng aexndruw iwls idphisucnthvsdibthniinpi 1994 2 sungepnphlihekhaidrbrangwlxaeblinpi 2016 cakbthphisucnthi natuntalung 3 piaeyr edx aefrma khwamsnickhxngnkkhnitsastrthicaphisucnthvsdibthsudthaykhxngaefrmathaihekidkhnitsastrsakhaihm khunma idaek thvsdicanwnechingphichkhnit inchwngkhriststwrrsthi 19 4 aelanaipsubthphisucnkhxkhadkarnthaniyama chimurainkhriststwrrsthi 20 thipccubnruckkninchux thvsdibthmxdulariti 5 enuxha 1 bribththangkhnitsastr 2 prawtiinyukhaerk 3 bthphisucn 4 aefrmamibthphisucncringhrux 5 duephim 6 raykarxangxing 7 duephimbribththangkhnitsastr aekikhthvsdibthsudthaykhxngaefrma epnrupaebbthwipkhxngsmkaridoxaefnithn a2 b2 c2 smkarthitwaeprepncanwnetmethann chawcin chawkrik aelachawbabioleniynidkhnphbkhatxbkhxngsmkarnihlaykhatxbechn 3 4 5 32 42 52 hrux 5 12 13 epntn khatxbehlanieriykwa samsingxndbphithaokrs Pythagorean triples aelamixyucanwnimcakd thvsdibthsudthaykhxngaefrma klawwa smkarnicaimmikhatxbemuxelkhykkalngmakkwa 2prawtiinyukhaerk aekikheraxacphisucnthvsdibthniinkrnithi n 4 aelakrnithi n epncanwnechphaa ksamarthsrupidwathvsdibthepncringsahrbthukkha n aefrmaidphisucnkrni n 4 xxyelxr phisucnkrni n 3 dilichelt aela elxcxngdr phisucnkrni n 5 emux kh s 1828 Gabriel Lame phisucnkrni n 7 emux kh s 1839in kh s 1983 Gerd Faltings idphisucnkhxkhwamkhadkarnkhxng Mordell saerc sungklawwasahrb n gt 2 camicanwnetm a b aela c sungepncanwnechphaasmphththkn aelathaih an bn cn xyucanwncakdbthphisucn aekikhaexndruw iwls Andrew Wiles nkkhnitsastrchawxngkvscakmhawithyalyaekhmbridc idphisucnthvsdibthsudthaykhxngaefrma odyichekhruxngmuxinkarphisucnkhux erkhakhnitechingphichkhnit odyechphaaxyangying ineruxngesnokhngechingwngri aela rupaebbmxdular iwlsichewla 7 piinkarphisucnthvsdibthsudthaykhxngaefrma ekhathakarphisucnodylaphng aelaekberuxngniepnkhwamlbmaodytlxd ykewn txntrwcthankhrngsudthay sungekhaidkhxkhwamchwyehluxcakephuxnkhxngekhathichux Nick Katz inwnthi 21 23 mithunayn kh s 1993 ekhakidaesdngbthphisucnkhxngekhathimhawithyalyekhmbridc phuekhafngkarbrryaykhrngnntangkprahladicipkbwithikartang inbthphisucnkhxngekha txma ekhakphbkhxphidphladinbthphisucn iwlsaela richard ethyelxr Richard Taylor luksisykhxngekhaexngichewlaxyuhnungpiinkaraekikhbthphisucnihm ineduxnknyayn kh s 1994 ekhakidesnxbthphisucnihmxikkhrngthiphankaraekikhaelw aelatiphimphlnginwarsar 2 6 aefrmamibthphisucncringhrux aekikh hnngsux Arithmetica emux kh s 1621 dankhwakhuxthiwangthiaefrmaklawwamiphunthinxyekinip nikhuxkhxkhwamthiaefrmaekhiyniwbnhnakradashnngsux Arithmetica Cubum autem in duos cubos aut quadrato quadratum in duos quadrato quadratos et generaliter nullam in infinitum ultra quadratum potestatem in duos eiusdem nominis fas est dividere cuius rei demonstrationem mirabilem sane detexi Hanc marginis exigitas non caperet mnepnipimidthicaaebngcanwnykkalng 3 xxkepncanwnykkalng 3 sxngcanwn hruxaebngcanwnykkalng 4 xxkepncanwnykkalng 4 sxngcanwn hruxklawodythwipwa imsamarthaebngcanwnthiykkalngmakkwa 2 xxkepncanwnthiykkalngethaedimsxngcanwnid chnmibthphisucnthinaxscrrysahrbbthsrupni aetkhxbkradasnimiphunthinxyekinkwathicaekhiynbrryayid hlaykhntangsngsyin bthphisucnthinaxscrry khxngaefrmawamnmixyucringhruxim bthphisucnkhxngiwlsnn hnapraman 200 hna aelayakekinkwathinkkhnitsastrinpccubncaekhaic inkhnathibthphisucnkhxngaefrmanacaichwithithiphunthanmakkwani enuxngcakkhxcakddankhwamruthangdankhnitsastrinsmynn sungkepnehtuihnkkhnitsastraelankprawtisastrthiechiywchaydanwithyasastrswnihykyngimkhxyechuxwaaefrmacamibthphisucnthithuktxngsahrbelkhykkalng n thukcanwncringaexndrus iwls exngkekhyihsmphasniwwaekhaimechuxwaaefrmacamibthphisucnthithuktxngcring I don t believe Fermat had a proof I think he fooled himself into thinking he had a proof But what has made this problem special for amateurs is that there s a tiny possibility that there does exist an elegant seventeenth century proof 7 phmimechuxwaaefrmacamibthphisucnthithuktxngcring phmkhidwaekhahlxkihtwexngechuxwaekhamibthphisucnnn aetsingthithaihocthykhxniepneruxngphiesssahrbnkkhnitsastrsmkhrelnkkhux mnthaihekidkhwamhwngwa yngmioxkasthicakhnphbbthphisucnxnswyngamidodyichephiyngkhwamrukhnitsastrinstwrrsthi 17 duephim aekikhkhxkhwamkhadkarnkhxngxxyelxr smmtithankhxngrimnnraykarxangxing aekikh Weisstein Eric W Fermat s Last Theorem mathworld wolfram com phasaxngkvs 2 0 2 1 Wiles Andrew May 1995 Modular Elliptic Curves and Fermat s Last Theorem The Annals of Mathematics 141 3 443 doi 10 2307 2118559 The Abel Prize Laureate 2016 www abelprize no Stewart Ian Tall David Algebraic Number Theory and Fermat s Last Theorem CRC PRESS ISBN 9780367658717 Shimura Taniyama conjecture Encyclopedia of Mathematics encyclopediaofmath org Stillwell John Mathematics and its history a concise edition Springer p 210 211 ISBN 978 3 030 55192 6 NOVA Online The Proof Solving Fermat Andrew Wiles www pbs org duephim aekikhStewart Ian Tall David Algebraic Number Theory and Fermat s Last Theorem CRC PRESS ISBN 9780367658717 Saitō Takeshi Fermat s Last Theorem The Proof Providence Rhode Island American Mathematical Society ISBN 978 0 8218 9849 9 Fermat s last theorem Encyclopedia of Mathematics ekhathungcak https th wikipedia org w index php title thvsdibthsudthaykhxngaefrma amp oldid 9251207, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม