ปฏิบัติการโวเร็ค
แผนการโวเร็ค (อังกฤษ: Worek Plan) หรือ ปฏิบัติการโวเร็ค (อังกฤษ: Operation Worek, โปแลนด์: Plan Worek ซึ่งมีความหมายว่า แผนถุงกระสอบ) เป็นปฏิบัติการของกองทัพเรือโปแลนด์ในช่วงต้นของสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งเรือดำน้ำของโปแลนด์ห้าลำออกปฏิบัติการเพื่อป้องกันมิให้กองทัพเรือเยอรมันทำการยกพลขึ้นบกตามแนวชายฝั่งของโปแลนด์ และโจมตีเรือรบของข้าศึกที่กำลังทำลายเครื่องปอ้งกันตามแนวชายฝั่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คาบสมุทรเฮล
แผนการดังกล่าวไม่เกิดผลอะไรเลย เนื่องจากฝ่ายเยอรมนีไม่มีแผนการที่จะยกพลขึ้นบก แผนการดังกล่าวยังกำหนดให้เรือดำน้ำเหล่านั้นปฏิบัติการในพื้นที่ที่ถูกกักในเขตน้ำตื้นใกล้ชายฝั่งโปแลนด์ ทำให้เรือดำน้ำเหล่านั้นตกเป็นเหยื่อของหน่วยต่อต้านเรือดำน้ำที่แข็งแกร่งโดยง่าย เรือดำน้ำของโปแลนด์ไม่สามารถจมเรือของข้าศึกได้แม้แต่ลำเดียวแม้ว่าจะพยายามกันอย่างสุดฤทธิ์แล้วก็ตาม ความเสียหายเดียวที่เกิดขึ้น คือ ทุ่นระเบิดของเรือดำน้ำ Żbik ได้จมเรือกวาดทุ่นระเบิดลำหนึ่งของฝ่ายเยอรมัน เรือดำน้ำทั้งหมดของโปแลนด์ไม่ได้รับการเสียหายเลย แต่ก็ต้องประสบกับการสึกหรอของตัวเรือดำน้ำและปัญหาทางด้านเทคนิค ทำให้ผู้บังคับการกองเรือดำน้ำต้องสั่งยกเลิกปฏิบัติการ เมื่อตอนกลางเดือนกันยายน 1939
แผนการ
แผนการดังกล่าวเป็นแผนสำหรับการปฏิบัติการของเรือดำน้ำ 5 ลำ ได้แก่ Orzeł (นกอินทรี), Wilk (หมาป่า), Sęp (แร้ง), Żbik (แมวป่า) และ Ryś (ลิงซ์) เพื่อต่อกรกับกองเรือข้าศึกซึ่งมีกำลังเหนือกว่าในเขตทะเลบอลติก ซึ่งกองทัพเรือโปแลนด์ประกอบด้วยเรือพิฆาตตอร์ปิโดเพียงสี่ลำ และเรือวางทุ่นระเบิดไม่กี่ลำเท่านั้น
เรือดำน้ำโปแลนด์ออกปฏิบัติการใกล้กับแนวชายฝั่ง ในเขตอ่าว Gdańsk และคาบสมุทรเฮล พวกเขาได้รับคำสั่งให้ทำลายเรือรบเยอรมันที่ระดมยิงเข้าใส่ชายฝั่งและทำลายเรือที่พยายามที่ยกพลขึ้นบก แผนการได้ระบุอย่างชัดเจนว่าการใช้เรือดำน้ำของโปแลนด์จะเป็นไปตามกฎหมายระหว่างประเทศ คือ เมื่อเรือลำเดียวที่ไม่ติดอาวุธเข้ามาในเขตปฏิบัติการจะได้รับคำเตือนก่อนที่จะถูกยิง
Orzeł จะอยู่บริเวณตำแหน่งที่อยู่ไกลที่สุด ในเขตอ่าว Gdańsk จากจัสตาเนียไปจนถึงปากน้ำจืดแม่น้ำวิสตูล่า ส่วนทางตะวันออกของเรือ Orzeł บริเวณทางเข้าอ่าว Gdańsk จะเป็นที่ตั้งของเรือ Wilk ส่วนเรือดำน้ำอีกสามลำที่เหลือจะอยู่ทางตอนเหนือของอ่าว Gdańsk พวกมันตั้งอยู่ห่างกันเพื่อให้ชาร์จหม้อแปลงไฟฟ้าใหม่ตลอดทั้งคืน
ปฏิบัติการ
ปฏิบัติการโวเร็คเริ่มขึ้นเมื่อเยอรมนีบุกครองโปแลนด์ เมื่อวันที่ 1 กันยายน ค.ศ. 1939 ไม่กี่ชั่วโมงหลังจากการรุกรานเริ่มต้น เหล่าเรือดำน้ำได้รับการติดต่อทางวิทยุให้เปิดผนึกที่มีแผนของปฏิบัติการโวเร็คไว้ และเมื่อถึงตอนเย็นวันนั้น เรือดำน้ำทุกลำก็เข้าประจำที่
เรือดำน้ำทุกลำต่างก็พยายามเข้าประจัญบานกับกองเรือเยอรมนี แต่ทว่าไม่ประสบผล กองทัพเยอรมันเหนือกว่าทั้งด้านจำนวน และได้รับการสนับสนุนจากลุควาฟเฟ แม้ว่าเรือดำน้ำของโปแลนด์จะถูกโจมตีด้วยลูกระเบิดน้ำลึกหลายครั้ง แต่ก็ไม่มีเรือดำน้ำลำใดที่จมลงสู่ก้นทะเล ในที่สุด เมื่อต่างฝ่ายต่างก็ทำอะไรกันไม่ได้ กัปตันกองเรือดำน้ำของโปแลนด์จึงตัดสินใจให้ละทิ้งที่ตั้งของตน เนื่องจากไม่มีท่าทีว่าฝ่ายเยอรมันจะมีการยกพลขึ้นบก ซึ่งเป็นจุดประสงค์ของปฏิบัติการดังกล่าว ปฏิบัติการโวเร็คจึงพังอย่างไม่เป็นท่า
ผลที่เกิดขึ้น
เรือ Orzeł ได้ละเขตปฏิบัติการของตนเมื่อวันที่ 4 กันยายน และในวันที่ 15 กันยายน ได้จอดไว้ที่ท่าทาลลินน์ ประเทศเอสโตเนีย เพื่อหยุดพักและซ่อมแซม (ซึ่งตาม กฎหมายระหว่างประเทศอนุญาตให้จอดพักได้ 24 ชั่วโมงก่อนจะมีการกักตัว) หลังจากที่เอสโตเนียพยายามจะยึดเรือ เรือ Orzeł จึงเดินทางไปยังสหราชอาณาจักร ซึ่งเหตุการณ์ดังกล่าวเรียกว่า เหตุการณ์ Orzeł เรือ Orzeł จมลงสู่ก้นทะเลในปี ค.ศ. 1940
เรือ Ryś ได้รับความเสียหายและไม่สามารถทำการรบต่อไปได้ และถูกกักตัวในเมืองท่าของสวีเดน ตั้งแต่วันที่ 17 กันยายน
เรือ Sęp ได้รับความเสียหายอย่างหนักหลังจากถูกยิงโดยเรือพิฆาตของเยอรมนี เมื่อวันที่ 2 กันยายน จึงต้องยกเลิกปฏิบัติการโวเร็ค ในวันที่ 4 กันยายน และไปซ่อมแซมที่เมืองท่าของสวีเดน เรือลำดังกล่าวถูกกักตัวโดยสวีเดนตั้งแต่วันที่ 17 กันยายน เช่นกัน
เรือ Wilk เป็นเรือดำน้ำลำแรกที่เดินทางถึงสหราชอาณาจักร กัปตันของเรือเห็นว่าไม่ควรจะจอดเรือดำน้ำไว้ในเมืองท่าแห่งใดแห่งหนึ่งในยุโรปแผ่นดินใหญ่ ซึ่งเสี่ยงต่อการถูกกักตัว ไม่เหมือนกับเรือ Orzeł เรือ Wilk เดินทางถึงสหราชอาณาจักรเมื่อวันที่ 20 กันยายน และยังคงอยู่รอดหลังสงคราม
เรือ Żbik เป็นเรือดำน้ำเพียงลำเดียวของโปแลนด์ที่สามารถจมเรือรบเยอรมันได้ เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม หนึ่งในทุ่นระเบิดของเรือได้จมเรือกวาดทุ่นระเบิดของเยอรมนี เอ็ม-85 เรือลำดังกล่าวถูกกักตัวโดยสวีเดนเช่นกันในวันที่ 25 กันยายน
นักการทหารบางคนมีความเห็นว่า เรือดำน้ำของโปแลนด์ควรจะถูกส่งออกไปปฏิบัติการในทะเลบอลติกจะดีกว่า และจะมีโอกาสประสบความสำเร็จมากกว่าในการจมเรือของเยอรมนี