ปลาน้ำกร่อย

ปลาน้ำกร่อย หรือ ปลาสองน้ำ (อังกฤษ: Amphidromous fish) คือ ปลาที่สามารถปรับสภาพให้อาศัยอยู่ได้ทั้งน้ำเค็มหรือในทะเล, น้ำกร่อย และน้ำจืดตามแม่น้ำลำคลอง

ปลาชะลิน(Chanos chanos) ปลาน้ำเค็มชนิดหนึ่งที่สามารถปรับตัวให้อยู่ได้ทั้งน้ำจืดและน้ำเค็ม

ปลาน้ำกร่อย อาจแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ

• Amphidromous fish เป็นปลาน้ำกร่อยที่มีความสามารถปรับตัวอยู่ในน้ำที่มีความเค็มได้หลากหลาย ส่วนใหญ่จะเป็นปลาที่อาศัยอยู่ในเขตน้ำกร่อย หรือบริเวณปากแม่น้ำ หรือน้ำจืดที่บรรจบกับทะเล ซึ่งมีค่าความเค็มของน้ำไม่คงที่ จะเปลี่ยนแปลงไปตามปรากฏการณ์น้ำขึ้น-น้ำลง และฤดูกาล โดยอาจแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ
  • Euryhaline fish คือ ปลาที่สามารถทนต่อการเปลี่ยนแปลงความเค็มได้ในช่วงกว้าง ตั้งแต่ 0-35 ppt ปลาประเภทนี้อาจเป็นไปได้ทั้งปลาน้ำจืด หรือปลาทะเล รวมถึงปลาน้ำกร่อยแท้ ๆ แต่เมื่อต้องไปอาศัยอยู่ในที่ ๆ ความเค็มเปลี่ยนแปลงแตกต่างกันมาก ก็สามารถใช้ชีวิตอยู่ได้เป็นอย่างดี เช่น ปลากะพงขาว (Lates calcarifer), ปลาตาเหลือก (Megalops cyprinoides) โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับปลาสอด (Poecilia latipinna) ที่สามารถแพร่ขยายพันธุ์ได้อีกด้วยซ้ำ
  • Stenohaline fish คือ ปลาที่ทนต่อการเปลี่ยนแปลงความเค็มได้ในช่วงแคบ ปลากลุ่มนี้จัดเป็นปลากลุ่มใหญ่ ซึ่งก็คือ ปลาน้ำจืด หรือปลาทะเลทั่วไปนั่นเอง ซึ่งก็มีความสามารถทนต่อการเปลี่ยนแปลงความเค็มได้แตกต่างกันออกไปตามแต่ชนิด (ซึ่งในบางข้อมูลไม่จัดปลาประเภทนี้เป็นปลาน้ำกร่อย)
• Diadromous fish เป็นปลาที่อาศัยอยู่ในเขตน้ำกร่อยทั่วไป และยังรวมถึงปลาที่มีวงจรชีวิตอพยพย้ายถิ่น เพื่อการผสมพันธุ์และวางไข่ในแหล่งน้ำที่มีความเค็มแตกต่างกันไปอีกด้วย ซึ่งแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ
  • Catadromous fish เป็นปลาน้ำจืดที่อาศัยและหากินอยู่ในแหล่งน้ำจืดเป็นส่วนใหญ่ของวงจรชีวิต แต่ได้วางไข่หรือผสมพันธุ์ในแหล่งน้ำกร่อย หรือทะเล เช่น ปลาในวงศ์ปลาตูหนา (Anguillidae) เป็นต้น
  • Andromous fish เป็นปลาทะเลหรือปลาที่และหากินอยู่ในแหล่งน้ำเค็มหรือน้ำกร่อยเป็นส่วนใหญ่ของวงจรชีวิต แต่ได้วางไข่หรือผสมพันธุ์ในแหล่งน้ำจืด เช่น ปลาแซลมอน เป็นต้น

แต่อย่างไรก็ตาม ปลาทั้ง 2 กลุ่มใหญ่นั้นอาจซ้ำซ้อนกันได้ มีการประเมินว่ามีปลาที่จัดได้ว่าเป็นปลาน้ำกร่อย หรือปลาสองน้ำไว้ประมาณ 22,000 ชนิด

ดูเพิ่ม

• น้ำกร่อย
• ปลาน้ำจืด
• ปลาน้ำเค็ม
• ปลาทะเลลึก

อ้างอิง

1. ปลาสองน้ำ
2. หน้า 110-129, Amphidromous story สุดยอดนักล่า ปลาสองน้ำ คอลัมน์ Wild Ambition โดย ชวิน ตันพิทยคุปต์, กิตติพงษ์ จารุธาณินทร์, นันทวัฒน์ โชติสุวรรณ. นิตยสาร Aquarium Biz ปีที่ 3 ฉบับที่ 35: พฤษภาคม 2013