พุทราจีน

พุทราจีน
ต้นพุทรา
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Rosales
วงศ์:	Rhamnaceae
สกุล:	Ziziphus
สปีชีส์:	Z.  jujuba
ชื่อทวินาม
Ziziphus jujuba Mill.
ชื่อพ้อง
Paliurus mairei H. Lév. Rhamnus jujuba L. Rhamnus soporifera Lour. Rhamnus zizyphus L. Ziziphus mauritiana Lam. Ziziphus muratiana Maire Ziziphus nitida Roxb. Ziziphus orthacantha DC. Ziziphus poiretii G.Don nom. illeg. Ziziphus rotundata DC. Ziziphus sativa Gaertn. Ziziphus sinensis Lam. Ziziphus soporifera (Lour.) Stokes Ziziphus tomentosa Poir. Ziziphus trinervia Roth nom. illeg. Ziziphus vulgaris Lam. Ziziphus zizyphus (L.) H.Karst.

พุทราจีนแห้ง

ผลพุทราจีน (Ziziphus zizyphus)

พุทราจีน (อังกฤษ: jujube; พันธุ์ที่มีเปลือกสีน้ำตาลเข้มเรียก อังกฤษ: red date; Chinese date; ชื่อวิทยาศาสตร์: Ziziphus jujuba) ภาคอีสานเรียก บักทันหรือหมากกะทัน ภาคเหนือเรียกมะตัน มะตันหลวง นางต้มต้น ภาษาจีนเรียก เป้กเลี้ยบ อินเดียเรียก เบอร์ เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ในวงศ์ Rhamnaceae เป็นไม้ยืนต้นมีหนาม มักมีเป็นคู่ โดยตรงทั้งสองอันหรือตรงอันหนึ่ง โค้งอันหนึ่ง ผลมีเมล็ดเดียว ผิวเรียบ ส่วนใหญ่ผลสุกจะเป็นสีเหลือง ยกเว้นบางพันธุ์ที่เป็นสีแดงเข้ม มีทั้งพันธุ์ผลเล็กและผลใหญ่

พุทราจีนมีถิ่นกำเนิดในประเทศจีนตอนเหนือ มีการบริโภคในประเทศจีนมาเมื่อ 4,000 ปีที่แล้ว ในอินเดียปลูกพุทรามาก่อนสมัยพุทธกาล ซึ่งมีกล่าวถึงในบันทึกของหลวงจีนยวนชางที่เดินทางไปอินเดียเมื่อราว พ.ศ. 1172 ในกรีกเป็นที่รู้จักตั้งแต่สมัยโฮเมอร์ โดยมีกล่าวถึงพุทราในโอดิสซี

พันธุ์พุทราจีน

พันธุ์พุทราจีนที่มีปลูกในประเทศไทยได้แก่

• พันธุ์พื้นเมือง แบ่งเป็นพันธุ์ลูกเกดและพันธุ์ไข่เต่า ใบขนาดเล็ก กลม ผลรีหรือกลมแป้น เปลือกบาง เนื้อหยาบสีเหลือง รสเปรี้ยวและฝาดอมหวาน
• พันธุ์สามรส ใบเล็กยาวรี หนา ผลทรงกลมแป้น เปลือกบาง เนื้อละเอียดสีขาวกรอบ
• พันธุ์เจดีย์ หรือพันธุ์ปากน้ำ เป็นลูกผสมของพันธุ์พื้นเมืองกับพันธุ์จากอินเดีย ถิ่นกำเนิดอยู่ที่สมุทรปราการ
• พันธุ์บอมเบย์ นำเข้ามาจากกัลกัตตา ใบยาวรี ปลายแหลม ผลยาวรี เปลือกบางเป็นมัน เนื้อเหลือง ละเอียด หวานกรอบ
• พันธุ์เหรียญทอง ใบใหญ่ยาว ผลใหญ่ทรงกลมคล้ายแอปเปิล เปลือกหนา ผิวหยาบ เนื้อขาวละเอียด หวานกรอบ มีกลิ่นหอม
• พันธุ์แอปเปิล ใบใหญ่รูปหัวใจ ผลใหญ่ กลมแป้น เปลือกหนาใส สีเขียวเข้มเนื้อสีขาว กรอบละเอียด หวานอมเปรี้ยว
• พันธุ์สาลี่หรือพันธุ์บอมเบย์ยักษ์ ใบใหญ่ ผลทรงคล้ายสาลี่ ผลใหญ่กว่าพันธุ์อื่น เปลือกบาง ผิวเหลือง เนื้อสีเหลือง ค่อนข้างหยาบ หวานกรอบ เนื้อมาก

พุทราจีนดิบ (NDB NO:09146)

คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม (3.5 ออนซ์)
พลังงาน	331 kJ (79 kcal)
คาร์โบไฮเดรต	20.23 g
ไขมัน	0.20 g
โปรตีน	1.20 g
วิตามิน
วิตามินเอ	40 IU
ไทอามีน (บี1)	(2%) 0.020 มก.
ไรโบเฟลวิน (บี2)	(3%) 0.040 มก.
ไนอาซิน (บี3)	(6%) 0.900 มก.
วิตามินบี6	(6%) 0.081 มก.
วิตามินซี	(83%) 69 มก.
แร่ธาตุ
แคลเซียม	(2%) 21 มก.
เหล็ก	(4%) 0.48 มก.
แมกนีเซียม	(3%) 10 มก.
ฟอสฟอรัส	(3%) 23 มก.
โพแทสเซียม	(5%) 250 มก.
โซเดียม	(0%) 03 มก.
องค์ประกอบอื่น
น้ำ	77.86 g
หน่วย μg = ไมโครกรัม ● mg = มิลลิกรัม IU = หน่วยสากล
ประมาณร้อยละคร่าว ๆ โดยใช้การแนะนำของสหรัฐสำหรับผู้ใหญ่ แหล่งที่มา: USDA Nutrient Database

พุทราจีนแห้ง (NDB NO:09147)

คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม (3.5 ออนซ์)
พลังงาน	1,201 kJ (287 kcal)
คาร์โบไฮเดรต	73.60 g
ไขมัน	1.10 g
โปรตีน	3.70 g
วิตามิน
วิตามินเอ	40 IU
ไทอามีน (บี1)	(18%) 0.210 มก.
ไรโบเฟลวิน (บี2)	(30%) 0.360 มก.
ไนอาซิน (บี3)	(3%) 0.500 มก.
วิตามินบี6	(0%) 0.00 มก.
วิตามินซี	(16%) 13 มก.
แร่ธาตุ
แคลเซียม	(8%) 79 มก.
เหล็ก	(14%) 1.80 มก.
แมกนีเซียม	(10%) 37 มก.
ฟอสฟอรัส	(14%) 100 มก.
โพแทสเซียม	(11%) 531 มก.
โซเดียม	(1%) 09 มก.
องค์ประกอบอื่น
น้ำ	19.70 g
หน่วย μg = ไมโครกรัม ● mg = มิลลิกรัม IU = หน่วยสากล
ประมาณร้อยละคร่าว ๆ โดยใช้การแนะนำของสหรัฐสำหรับผู้ใหญ่ แหล่งที่มา: USDA Nutrient Database

อ้างอิง

1. The Plant List: A Working List of All Plant Species, สืบค้นเมื่อ 24 March 2016
2. [นิดดา หงส์วิวัฒน์ และทวีทอง หงส์วิวัฒน์. พุทรา ใน ผลไม้ 111 ชนิด: คุณค่าอาหารและการกิน. กทม. แสงแดด. 2550 หน้า 121 - 123
3. ไซมอน การ์ดเนอร์ พินดา สิทธิสุนทร และวิไลวรรณ อนุสารสุนทร. ต้นไม้เมืองเหนือ. กรุงเทพฯ: โครงการจัดพิมพ์คบไฟ. 2543